غربی ها منتظر انتخابات آینده ریاست جمهوری در ایران هستند، چرا که گمان می کنند اگر نتایج انتخابات در جهت اهداف آنها پیش برود می توانند دوباره روند مذاکرات را تغییر دهند.
سمیه عظیمی - آلماتی قزاقستان میزبان نشست دوروزه مذاکره کنندگان هسته ای ایران و 1+5 بود؛ نشستی که در آن پاسخ 1+5 به
طرح هیات ایرانی در مذاکرات قبلی داده شد.
با رضا سعیدمحمدی کارشناس سیاست خارجی در این خصوص صحبت کردیم.
• ارزیابی شما از نشست آلماتی که در خصوص مذاکرات هسته ای میان ایران و 1+5 صورت گرفته چیست؟ با توجه به اینکه آقای جلیلی دیدگاه طرف غربی را نسبت به ادوار گذشته واقع بینانه تر توصیف کرده است.
بعد از آخرین دور مذاکرات در مسکو که کش و قوس های فراوانی میان ایران و 5+1 بر سر زمان و مکان دور بعدی مذاکرات صورت گرفت، بالاخره دو طرف توافق کردند که هشتم اسفندماه در آلماتی پای میز مذاکره بنشینند.
آقای جلیلی و خانم اشتون بعد از مذاکرات دو روزه، نتایج گفتگو ها را مثبت ارزیابی کردند؛ هیات ایرانی در مذاکرات دور قبل در مسکو برای پذیرفته شدن حقوق هسته ای جمهوری اسلامی از جمله حق غنی سازی، پیشنهاد جامعی را به طرف غربی ارائه داد که آنها باید پاسخ آن را می دادند.
در نشست آلماتی، طرف غربی پاسخ طرح جامع جمهوری اسلامی را که دارای 5 محور بود ارائه و پیشنهادهایی را نیز مطرح کرد که به گفته آقای جلیلی این پیشنهادها نسبت به دور قبلی واقع بینانه تر بود و حتی سعی شده که به دیدگاه های جمهوری اسلامی ایران نزدیک تر شود.
خانم اشتون هم در موضع گیری خود بعد از مذاکرات دو روزه آلماتی، فرایند جدید را بسیار جدی دانسته است؛ هرچند ما هنوز جزئیات پیشنهاد طرف غربی و توافقات صورت گرفته را در دست نداریم، اما برخی خبرهای غیر رسمی حکایت از این دارد که طرف غربی به برخی مطالبات ایران و حقوق مسلم هسته ای ما جواب مثبت داده است.
ازجمله اینکه جمهوری اسلامی می تواند در حد نیاز خود، اورانیوم غنی شده با غنای20 درصد جهت مصارف پزشکی از جمله تولید رادیودارو و رادیو ایزوتوپ ها برای رآکتور تحقیقاتی تهران تولید کند. همچنین وعده داده که برخی تحریم ها علیه ایران را لغو کند که البته شامل تحریم های نفتی و مبادلات بانکی نمی شود.
به علاوه این که در شورای امنیت و اتحادیه اروپا تحریم های جدیدی وضع نکنند. در مقابل از ایران می خواهند که فعالیت های غنی سازی در تاسیسات هسته ای فردو را متوقف نماید. در واقع در خواست طرف غربی محدود کردن فعالیت های فردو است.
البته گروه 1+5 در خواستی هم مبنی بر نظارت بیشتر آژانس بین المللی انرژی اتمی برای اطمینان از شفافیت بیشتر برنامه هسته ای ایران دارند که احتمالاً منظور آنها امضای پروتکل الحاقی است که از جمله مطالبات همیشگی طرف های غربی از سوی جمهوری اسلامی بوده است.
با این حال باید منتظر انتشار جزئیات کامل توافقات صورت گرفته میان گروه 1+5 و هیات ایرانی باشیم.
به نظر می رسد طرف غربی امروز به این نتیجه رسیده این است که تحریم ها وفشارها علیه ایران کارساز نبوده و مردم و مسئولین مصمم هستند که به حقوق هسته ای خود دست پیدا کنند، هیچ چیز هم مانع این تصمیم نیست.
آنها مشاهده می کنند که ایران هرروز قوی تر می شود و تحریم های انسجام داخلی میان مردم و مسئولین در ایران را افزایش می دهد.
البته نباید انتظار داشته باشیم که غربی ها به راحتی به مطالبات قانونی جمهوری اسلامی ایران پاسخ دهند. به نظر فرایند این مذاکرات اگر هم مثبت باشد طولانی خواهد بود هرچند غربی ها به ویژه آمریکایی ها همیشه ثابت کرده اند که طرف قابل اعتمادی نیستند، لذا باید منتظر ماند و دید که آنها در عمل چه خواهند کرد.
از سوی دیگر غربی ها منتظر انتخابات آینده ریاست جمهوری در ایران هستند، چرا که گمان می کنند اگر نتایج انتخابات در جهت اهداف آنها پیش برود می توانند دوباره روند مذاکرات را تغییر دهند.
البته این نکته نیز شایان ذکر است که هر موفقیتی در مذاکرات هسته ای نتیجه مقاومت و ایستادگی مردم و مسئولین در برابر خواسته های نامعقول غربی ها است. آنها مجبورند که به حقوق هسته ای ایران بر اساس معاهدات ان پی تی اذعان کنند. بدون شک موفقیت های جمهوری اسلامی در عرصه های مختلف داخلی و خارجی همچون پیشرفت های علمی و دست آوردهای سیاسی در منطقه و جهان، نقش مؤثری در پیگیری حقوق هسته ای ما خواهد داشت.
ذکر این نکته نیز لازم است که غربی ها در گذشته اشتباهات زیادی مرتکب شده اند؛ برخی مقامات امریکایی و اروپایی نیز به این اشتباهات اذعان کرده اند؛ یکی از این اشتباهات مخالفت با توافقنامه استانبول بود. در آن زمان سه کشور برزیل، ترکیه و ایران توافق کردند که سوخت هسته ای با غنای 20 درصد را برای مصارف پزشکی به ایران تحویل دهند و در عوض بخشی از اورانیوم غنی شده را از ایران خارج کنند. اما با کارشکنی امریکا این توافق اجرایی نشد.
اگر مخالفت با این توافقنامه نبود و چنین اشتباهی از سوی مقامات غربی صورت نمی گرفت، احتمالاً ما امروز به چنین پیشرفت های مهمی در زمینه انرژی اتمی دست نمی یافتیم. این اشتباهات باعث شد که ایران موفقیت های بیشتری را کسب کند.
به نظر می رسد باید منتظر مذاکرات 16 فروردین سال آینده بود تا ببینیم طرف غربی باز هم همین روند را ادامه می دهد یا اینکه تغییری در نوع مذاکرات آنها پیش می آید. به احتمال زیاد این روند تا بعد از انتخابات ریاست جمهوری به همین صورت ادامه خواهد یافت.
• یعنی طرف های غربی تصور می کنند که دولت آینده جمهوری اسلامی خواسته های آنها را برآورده می کند؟
طرف غربی در دولت های مختلف جمهوری اسلامی تلاش بسیاری کرده اند که ایران را متقاعد کنند که نسبت به غنی سازی با درجات غنای بالا تجدید نظر کند و ضمن توافق با گروه 1+5 از غنی سازی با غنای 5 درصد بالاتر نرود. بعید نیست که به این تلاش ها همچنان ادامه دهند و بخواهند دولتی در ایران بر سر کار بیاید که در کنار آنها قرار بگیرد و خواسته های غیرمعقولشان را بپذیرد.
البته این انتظار آنها هرگز تحقق نخواهد یافت، چراکه سیاست های کلان کشور از جمله مساله هسته ای، از اختیارات مقام معظم رهبری است و هر دولتی هم که سرکار بیاید با نظارت عالیه رهبری، همین روند را پی خواهد گرفت. ضمن اینکه مردم ایران بارها در مقاطع مختلف همچون راهپیمایی 22 بهمن امسال نشان داده اند که همواره از نظام و تصمیمات نظام حمایت می کنند.
لذا اگر غربی ها گمان می کنند که می توانند به دنبال روزنه ای در انتخابات ریاست جمهوری ما هستند باید بدانند که این خیال خامی است و نهایتاً سرنوشت این مذاکرات به نفع مردم ایران تمام خواهد شد.
• برخی کارشناسان عقیده داشتند که 1+5 از مواضع خود عقب نشینی کرده؛ شما چه نظری دارید؟
باید مقداری صبر کرد تاجزئیات بیشتری از مذاکرات آلماتی منتشر شود؛ جمهوری اسلامی ایران هر گز از حقوق هسته ای خود که حق قانونی مردم است عقب نشینی نمی کند. بر عکس از حقوق هسته ای خود دفاع می کند. منطق ما قوی است و همین باعث عقب نشینی طرف غربی شده است.
• کسانی مثل جان کری و هیگ این دور از مذاکرات را مثبت ارزیابی کرده و آن را گامی در جهت توافق دراز مدت با ایران می دانند؛ این سخنان می تواند ابراز تمایلی برای زمینه سازی برای مذاکره مستقیم با امریکا باشد؟
به نظر می رسد در دولت اوباما اراده ای برای برقراری مذاکره شکل گرفته است اما این اراده مشکلات زیادی را هم بر سر راه خود دارد که مهمترین آن لابی صهیونیستی و کنگره امریکا است. به همین جهت همواره مواضع ضد و نقیضی اتخاذ می کنند. از طرفی بحث مذاکره را مطرح می کنند و هم زمان طرح تحریم های جدید علیه کشورمان مطرح می کنند یا مثلاً منافقین را از لیست تروریست ها خارج می کنند.
ممکن است که جریانی در دولت امریکا وجود داشته باشد که قصد نزدیک شدن به ایران را داشته باشد و آنها بخواهند از مذاکرات آلماتی به عنوان محملی برای رسیدن این هدف استفاده کنند. اما همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند آمریکا باید کارهای زیادی انجام دهد تا زمینه مذاکره فراهم شود.
•به نظر شما این گروه قدرت و توان متقاعد کردن دولت امریکا برای برقراری رابطه و مذاکره با ایران را دارند؟
به نظر نمی رسد که این گروه قدرت و توان انجام این اقدام را داشته باشند. قدرت صهیونیست ها سال هاست که بر حاکمیت امریکا سایه انداخته و این سایه بسیار هم سنگین است. لذا در این رابطه چشم انداز روشنی وجود ندارد و بعید است که امریکایی ها بتوانند به راحتی خود را از فشار پشت پرده صهیونیست ها رها کنند.
مگر اینکه آنها اقتدار ایران را به درستی لمس کنند؛ در واقع این قدرت نمایی جمهوری اسلامی در صحنه های مختلف داخلی و خارجی است که می تواند آنها را وادار کند تا از فشارها و تحریم ها علیه ایران دست بردارند و حقوق قانونی ملت ایران را به رسمیت بشناسند و موانع را از سرراه گفتگوهای منطقی و عادلانه بردارند.
طرح هیات ایرانی در مذاکرات قبلی داده شد.با رضا سعیدمحمدی کارشناس سیاست خارجی در این خصوص صحبت کردیم.
• ارزیابی شما از نشست آلماتی که در خصوص مذاکرات هسته ای میان ایران و 1+5 صورت گرفته چیست؟ با توجه به اینکه آقای جلیلی دیدگاه طرف غربی را نسبت به ادوار گذشته واقع بینانه تر توصیف کرده است.
بعد از آخرین دور مذاکرات در مسکو که کش و قوس های فراوانی میان ایران و 5+1 بر سر زمان و مکان دور بعدی مذاکرات صورت گرفت، بالاخره دو طرف توافق کردند که هشتم اسفندماه در آلماتی پای میز مذاکره بنشینند.
آقای جلیلی و خانم اشتون بعد از مذاکرات دو روزه، نتایج گفتگو ها را مثبت ارزیابی کردند؛ هیات ایرانی در مذاکرات دور قبل در مسکو برای پذیرفته شدن حقوق هسته ای جمهوری اسلامی از جمله حق غنی سازی، پیشنهاد جامعی را به طرف غربی ارائه داد که آنها باید پاسخ آن را می دادند.
در نشست آلماتی، طرف غربی پاسخ طرح جامع جمهوری اسلامی را که دارای 5 محور بود ارائه و پیشنهادهایی را نیز مطرح کرد که به گفته آقای جلیلی این پیشنهادها نسبت به دور قبلی واقع بینانه تر بود و حتی سعی شده که به دیدگاه های جمهوری اسلامی ایران نزدیک تر شود.
خانم اشتون هم در موضع گیری خود بعد از مذاکرات دو روزه آلماتی، فرایند جدید را بسیار جدی دانسته است؛ هرچند ما هنوز جزئیات پیشنهاد طرف غربی و توافقات صورت گرفته را در دست نداریم، اما برخی خبرهای غیر رسمی حکایت از این دارد که طرف غربی به برخی مطالبات ایران و حقوق مسلم هسته ای ما جواب مثبت داده است.
ازجمله اینکه جمهوری اسلامی می تواند در حد نیاز خود، اورانیوم غنی شده با غنای20 درصد جهت مصارف پزشکی از جمله تولید رادیودارو و رادیو ایزوتوپ ها برای رآکتور تحقیقاتی تهران تولید کند. همچنین وعده داده که برخی تحریم ها علیه ایران را لغو کند که البته شامل تحریم های نفتی و مبادلات بانکی نمی شود.
به علاوه این که در شورای امنیت و اتحادیه اروپا تحریم های جدیدی وضع نکنند. در مقابل از ایران می خواهند که فعالیت های غنی سازی در تاسیسات هسته ای فردو را متوقف نماید. در واقع در خواست طرف غربی محدود کردن فعالیت های فردو است.
البته گروه 1+5 در خواستی هم مبنی بر نظارت بیشتر آژانس بین المللی انرژی اتمی برای اطمینان از شفافیت بیشتر برنامه هسته ای ایران دارند که احتمالاً منظور آنها امضای پروتکل الحاقی است که از جمله مطالبات همیشگی طرف های غربی از سوی جمهوری اسلامی بوده است.
با این حال باید منتظر انتشار جزئیات کامل توافقات صورت گرفته میان گروه 1+5 و هیات ایرانی باشیم.
به نظر می رسد طرف غربی امروز به این نتیجه رسیده این است که تحریم ها وفشارها علیه ایران کارساز نبوده و مردم و مسئولین مصمم هستند که به حقوق هسته ای خود دست پیدا کنند، هیچ چیز هم مانع این تصمیم نیست.
آنها مشاهده می کنند که ایران هرروز قوی تر می شود و تحریم های انسجام داخلی میان مردم و مسئولین در ایران را افزایش می دهد.
البته نباید انتظار داشته باشیم که غربی ها به راحتی به مطالبات قانونی جمهوری اسلامی ایران پاسخ دهند. به نظر فرایند این مذاکرات اگر هم مثبت باشد طولانی خواهد بود هرچند غربی ها به ویژه آمریکایی ها همیشه ثابت کرده اند که طرف قابل اعتمادی نیستند، لذا باید منتظر ماند و دید که آنها در عمل چه خواهند کرد.
از سوی دیگر غربی ها منتظر انتخابات آینده ریاست جمهوری در ایران هستند، چرا که گمان می کنند اگر نتایج انتخابات در جهت اهداف آنها پیش برود می توانند دوباره روند مذاکرات را تغییر دهند.
البته این نکته نیز شایان ذکر است که هر موفقیتی در مذاکرات هسته ای نتیجه مقاومت و ایستادگی مردم و مسئولین در برابر خواسته های نامعقول غربی ها است. آنها مجبورند که به حقوق هسته ای ایران بر اساس معاهدات ان پی تی اذعان کنند. بدون شک موفقیت های جمهوری اسلامی در عرصه های مختلف داخلی و خارجی همچون پیشرفت های علمی و دست آوردهای سیاسی در منطقه و جهان، نقش مؤثری در پیگیری حقوق هسته ای ما خواهد داشت.
ذکر این نکته نیز لازم است که غربی ها در گذشته اشتباهات زیادی مرتکب شده اند؛ برخی مقامات امریکایی و اروپایی نیز به این اشتباهات اذعان کرده اند؛ یکی از این اشتباهات مخالفت با توافقنامه استانبول بود. در آن زمان سه کشور برزیل، ترکیه و ایران توافق کردند که سوخت هسته ای با غنای 20 درصد را برای مصارف پزشکی به ایران تحویل دهند و در عوض بخشی از اورانیوم غنی شده را از ایران خارج کنند. اما با کارشکنی امریکا این توافق اجرایی نشد.
اگر مخالفت با این توافقنامه نبود و چنین اشتباهی از سوی مقامات غربی صورت نمی گرفت، احتمالاً ما امروز به چنین پیشرفت های مهمی در زمینه انرژی اتمی دست نمی یافتیم. این اشتباهات باعث شد که ایران موفقیت های بیشتری را کسب کند.
به نظر می رسد باید منتظر مذاکرات 16 فروردین سال آینده بود تا ببینیم طرف غربی باز هم همین روند را ادامه می دهد یا اینکه تغییری در نوع مذاکرات آنها پیش می آید. به احتمال زیاد این روند تا بعد از انتخابات ریاست جمهوری به همین صورت ادامه خواهد یافت.
• یعنی طرف های غربی تصور می کنند که دولت آینده جمهوری اسلامی خواسته های آنها را برآورده می کند؟
طرف غربی در دولت های مختلف جمهوری اسلامی تلاش بسیاری کرده اند که ایران را متقاعد کنند که نسبت به غنی سازی با درجات غنای بالا تجدید نظر کند و ضمن توافق با گروه 1+5 از غنی سازی با غنای 5 درصد بالاتر نرود. بعید نیست که به این تلاش ها همچنان ادامه دهند و بخواهند دولتی در ایران بر سر کار بیاید که در کنار آنها قرار بگیرد و خواسته های غیرمعقولشان را بپذیرد.
البته این انتظار آنها هرگز تحقق نخواهد یافت، چراکه سیاست های کلان کشور از جمله مساله هسته ای، از اختیارات مقام معظم رهبری است و هر دولتی هم که سرکار بیاید با نظارت عالیه رهبری، همین روند را پی خواهد گرفت. ضمن اینکه مردم ایران بارها در مقاطع مختلف همچون راهپیمایی 22 بهمن امسال نشان داده اند که همواره از نظام و تصمیمات نظام حمایت می کنند.
لذا اگر غربی ها گمان می کنند که می توانند به دنبال روزنه ای در انتخابات ریاست جمهوری ما هستند باید بدانند که این خیال خامی است و نهایتاً سرنوشت این مذاکرات به نفع مردم ایران تمام خواهد شد.
• برخی کارشناسان عقیده داشتند که 1+5 از مواضع خود عقب نشینی کرده؛ شما چه نظری دارید؟
باید مقداری صبر کرد تاجزئیات بیشتری از مذاکرات آلماتی منتشر شود؛ جمهوری اسلامی ایران هر گز از حقوق هسته ای خود که حق قانونی مردم است عقب نشینی نمی کند. بر عکس از حقوق هسته ای خود دفاع می کند. منطق ما قوی است و همین باعث عقب نشینی طرف غربی شده است.
• کسانی مثل جان کری و هیگ این دور از مذاکرات را مثبت ارزیابی کرده و آن را گامی در جهت توافق دراز مدت با ایران می دانند؛ این سخنان می تواند ابراز تمایلی برای زمینه سازی برای مذاکره مستقیم با امریکا باشد؟
به نظر می رسد در دولت اوباما اراده ای برای برقراری مذاکره شکل گرفته است اما این اراده مشکلات زیادی را هم بر سر راه خود دارد که مهمترین آن لابی صهیونیستی و کنگره امریکا است. به همین جهت همواره مواضع ضد و نقیضی اتخاذ می کنند. از طرفی بحث مذاکره را مطرح می کنند و هم زمان طرح تحریم های جدید علیه کشورمان مطرح می کنند یا مثلاً منافقین را از لیست تروریست ها خارج می کنند.
ممکن است که جریانی در دولت امریکا وجود داشته باشد که قصد نزدیک شدن به ایران را داشته باشد و آنها بخواهند از مذاکرات آلماتی به عنوان محملی برای رسیدن این هدف استفاده کنند. اما همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند آمریکا باید کارهای زیادی انجام دهد تا زمینه مذاکره فراهم شود.
•به نظر شما این گروه قدرت و توان متقاعد کردن دولت امریکا برای برقراری رابطه و مذاکره با ایران را دارند؟
به نظر نمی رسد که این گروه قدرت و توان انجام این اقدام را داشته باشند. قدرت صهیونیست ها سال هاست که بر حاکمیت امریکا سایه انداخته و این سایه بسیار هم سنگین است. لذا در این رابطه چشم انداز روشنی وجود ندارد و بعید است که امریکایی ها بتوانند به راحتی خود را از فشار پشت پرده صهیونیست ها رها کنند.
مگر اینکه آنها اقتدار ایران را به درستی لمس کنند؛ در واقع این قدرت نمایی جمهوری اسلامی در صحنه های مختلف داخلی و خارجی است که می تواند آنها را وادار کند تا از فشارها و تحریم ها علیه ایران دست بردارند و حقوق قانونی ملت ایران را به رسمیت بشناسند و موانع را از سرراه گفتگوهای منطقی و عادلانه بردارند.