لاسجردی با بیان اینکه باید بین گفتمان و مشرب و نگاه فکری تمایز قائل شد گفت: بنده سوم تیر را گفتمان نمی دانم چون تا زمانی که افراد برای ارائه یا مطرح کردن فکر، اندیشه، عقاید، رفتار یا گفتار، اصول ثابت و مشخصی نداشته باشند نمی توانند آنها را به گفتمان تبدیل کنند.
سمیه عظیمی - فرهنگ سیاسی درهر کشوری مجموعه ای از متغیرها است که بنا به تغییر ساختار و کارگزاران حکومت شامل تغییر می شود؛ به همین جهت بر اساس نظریه گفتمان، فرهنگ سیاسی از ثبات و پایداری برخوردار نیست و معمولا جلوه هایی از رابطه سازماندهی شده با قدرت را منعکس می کند.
پس بنا بر تغییر ساختارهای حکومتی و کارگزاران حکومت در دوران مختلف، فرهنگ سیاسی نیز شاهد بازآفرینی تغییر و تحولاتی هرچند اندک خواهد بود؛ یعنی همان وضعیتی که می توان در جامعه ایرانی نیز مشاهده کرد.
اما آنچه که به تبع ظهور نوعی از حکومت یا طیف سیاسی حاکم دریک جامعه اتفاق می افتد بروز گفتمان های مرتبط با همان طیف سیاسی است.
البته گفتمان ها را نباید ایدئولوژى، به مفهوم سنتى و محدود آن یعنى مجموعه عقایدى که به وسیله آن عاملان اجتماعى، اعمال اجتماعى سازمان یافته شان را توجیه و تشریح مى کنند پنداشت بلکه مفهوم گفتمان در برگیرنده همه انواع اعمال سیاسى و اجتماعى است.
اما اینکه گفتمان، در فرهنگ سیاسی ایران معاصر، تا چه حد رشد داشته و آیا از مفهوم گفتمان همان نتیجه ای حاصل می شود که این نظریه بر آن اساس گرفته را با دکتر حسن لاسجردی مطرح کردیم.
• یکی از مسائل جامعه سیاسی ما، بروز گفتمان های جدید یا در واقع اسامی و شعارهایی است که هراز چندگاهی با بروز و ظهور گروه های مختلف سیاسی در صدر امور، مطرح می شود و پس از مدتی نیز به محاق می رود. اما قطعا لازمه هر نوع گفتمانی اصول و قواعدی است که آن را از شعار و جریان سیاسی مجزا می کند. اصولی که نیازمند تشریح و تبیین توسط کارشناسان سیاسی است.
گفتمان سازی در کشور ما دارای چند مساله یا مشکل است؛ نکته اول اینکه افراد وقت یا حوصله فکر کردن برای ایجاد ادبیات گفتمانی را ندارند، نکته دوم هم نداشتن روح جمعی است، نداشتن روح جمعی باعث می شود که افراد احساس نکنند که باید در یک جا متمرکز شوند یا حرف های خود را بزنند و در جایی بروز و ظهور پیدا کنند.
نکته قابل تامل دیگری که در فرهنگ سیاسی جامعه ما وجود دارد فردگرایی است؛ ما انسان هایی هستیم که معمولا بیشتر به خودمان نگاه می کنیم تا به روندها، رویه ها یا فرایندهای کلی.
و از همه مهمتر، آنچه که باعث شده بحث گفتمان در کشور ما به صورت منسجم، شکل درستی به خود نگیرد این است که اکثر افراد در فرهنگ ما بیشتر کلی نگر هستند تا جزئی نگر؛ یعنی اگر فردی در هر موضوعی، مسائل خرد و جزئی را مطرح کند هیچکس به وی توجه نمی کند.
گفتمان یا درست کردن فضای جدید فکری و تفکر غالب، نیازمند جزئی نگری یا داشتن برنامه مدون و دقیق مرتبط با مسائل مختلف است، در عین حال نداشتن اتاق فکر ورزیده توسط احزاب، گروه های سیاسی و تشکل ها، باعث شده که تا کنون گفتمان درستی در کشور شکل نگیرد.
منتها در سه دهه ای که از انقلاب اسلامی گذشته، گفتمان های مختلفی همچون گفتمان خدمت در اوایل انقلاب که بر اساس خط امام رحمت الله علیه شکل گرفت، یا گفتمانی که توسط گروه های چپ و راست و خط سوم یا گفتمان خط امام رضوان الله تعالی علیه یا گفتمان غالب و کنونی کشور که اصولگرایی یا اصلاح طلبی است، وجود داشته و دارد.
اما کسانی که داعیه دار این امر بوده اند نتوانسته اند آن چیزی که هست یا آنچه که فکر می کردند را در یک قالب مشخص ارائه کنند. لذا این مساله نشان می دهد که گروه های سیاسی و تشکل های کشور دارای یک اتاق فکر نیستند که آنها را به لحاظ فکری تغذیه کند.
بنابراین مجموعه مسائلی که ما به عنوان گفتمان ارائه می کنیم، در واقع اهداف، برنامه ها و خط مشی باشد تا گفتمان. همه اینها مسائل و مشکلاتی است که ما در بحث گفتمان سازی با آن مواجه هستیم.
• گفتمان سوم تیر هم یکی از همان گفتمان هایی بود که با ظهور یک جریان سیاسی ایجاد شد؛ اما این گفتمان با آسیبی مواجه شد که آن هم عدم تطابق رفتار، گفتار یا عملکرد فرد برخاسته از دل این گفتمان با آرمان های آن بود. چرا این آسیب متوجه گفتمان سوم تیر شد؟
من فکر می کنم که بین گفتمان تا مشرب و نگاه فکری، مقداری فاصله وجود دارد؛ بنده سوم تیر را گفتمان نمی دانم چون تا زمانی که افراد برای ارائه یا مطرح کردن فکر، اندیشه، عقاید، رفتار یا گفتار، اصول ثابت و مشخصی نداشته باشند نمی توانند آنها را به گفتمان تبدیل کنند.
گفتمان علاوه بر اینکه اصول ثابتی دارد که خیلی قابل تغییر نیستند، از طرف دیگر گفتمان وابسته به افراد نیست و در حقیقت فکر مشترک افراد مختلف است.
با توجه به این مسائل باید گفت که "سوم تیر" یک گفتمان نیست، بلکه یک مشرب فکری است که می تواند در گذر زمان، تغییر و تحول یا حتی ارتقا باشد یا شاید هم به مرور شامل بازگشت یا عقب گرد شود.
پس بنا بر تغییر ساختارهای حکومتی و کارگزاران حکومت در دوران مختلف، فرهنگ سیاسی نیز شاهد بازآفرینی تغییر و تحولاتی هرچند اندک خواهد بود؛ یعنی همان وضعیتی که می توان در جامعه ایرانی نیز مشاهده کرد.
اما آنچه که به تبع ظهور نوعی از حکومت یا طیف سیاسی حاکم دریک جامعه اتفاق می افتد بروز گفتمان های مرتبط با همان طیف سیاسی است.
البته گفتمان ها را نباید ایدئولوژى، به مفهوم سنتى و محدود آن یعنى مجموعه عقایدى که به وسیله آن عاملان اجتماعى، اعمال اجتماعى سازمان یافته شان را توجیه و تشریح مى کنند پنداشت بلکه مفهوم گفتمان در برگیرنده همه انواع اعمال سیاسى و اجتماعى است.
اما اینکه گفتمان، در فرهنگ سیاسی ایران معاصر، تا چه حد رشد داشته و آیا از مفهوم گفتمان همان نتیجه ای حاصل می شود که این نظریه بر آن اساس گرفته را با دکتر حسن لاسجردی مطرح کردیم.
• یکی از مسائل جامعه سیاسی ما، بروز گفتمان های جدید یا در واقع اسامی و شعارهایی است که هراز چندگاهی با بروز و ظهور گروه های مختلف سیاسی در صدر امور، مطرح می شود و پس از مدتی نیز به محاق می رود. اما قطعا لازمه هر نوع گفتمانی اصول و قواعدی است که آن را از شعار و جریان سیاسی مجزا می کند. اصولی که نیازمند تشریح و تبیین توسط کارشناسان سیاسی است.
گفتمان سازی در کشور ما دارای چند مساله یا مشکل است؛ نکته اول اینکه افراد وقت یا حوصله فکر کردن برای ایجاد ادبیات گفتمانی را ندارند، نکته دوم هم نداشتن روح جمعی است، نداشتن روح جمعی باعث می شود که افراد احساس نکنند که باید در یک جا متمرکز شوند یا حرف های خود را بزنند و در جایی بروز و ظهور پیدا کنند.
نکته قابل تامل دیگری که در فرهنگ سیاسی جامعه ما وجود دارد فردگرایی است؛ ما انسان هایی هستیم که معمولا بیشتر به خودمان نگاه می کنیم تا به روندها، رویه ها یا فرایندهای کلی.
و از همه مهمتر، آنچه که باعث شده بحث گفتمان در کشور ما به صورت منسجم، شکل درستی به خود نگیرد این است که اکثر افراد در فرهنگ ما بیشتر کلی نگر هستند تا جزئی نگر؛ یعنی اگر فردی در هر موضوعی، مسائل خرد و جزئی را مطرح کند هیچکس به وی توجه نمی کند.
گفتمان یا درست کردن فضای جدید فکری و تفکر غالب، نیازمند جزئی نگری یا داشتن برنامه مدون و دقیق مرتبط با مسائل مختلف است، در عین حال نداشتن اتاق فکر ورزیده توسط احزاب، گروه های سیاسی و تشکل ها، باعث شده که تا کنون گفتمان درستی در کشور شکل نگیرد.
منتها در سه دهه ای که از انقلاب اسلامی گذشته، گفتمان های مختلفی همچون گفتمان خدمت در اوایل انقلاب که بر اساس خط امام رحمت الله علیه شکل گرفت، یا گفتمانی که توسط گروه های چپ و راست و خط سوم یا گفتمان خط امام رضوان الله تعالی علیه یا گفتمان غالب و کنونی کشور که اصولگرایی یا اصلاح طلبی است، وجود داشته و دارد.
اما کسانی که داعیه دار این امر بوده اند نتوانسته اند آن چیزی که هست یا آنچه که فکر می کردند را در یک قالب مشخص ارائه کنند. لذا این مساله نشان می دهد که گروه های سیاسی و تشکل های کشور دارای یک اتاق فکر نیستند که آنها را به لحاظ فکری تغذیه کند.
بنابراین مجموعه مسائلی که ما به عنوان گفتمان ارائه می کنیم، در واقع اهداف، برنامه ها و خط مشی باشد تا گفتمان. همه اینها مسائل و مشکلاتی است که ما در بحث گفتمان سازی با آن مواجه هستیم.
• گفتمان سوم تیر هم یکی از همان گفتمان هایی بود که با ظهور یک جریان سیاسی ایجاد شد؛ اما این گفتمان با آسیبی مواجه شد که آن هم عدم تطابق رفتار، گفتار یا عملکرد فرد برخاسته از دل این گفتمان با آرمان های آن بود. چرا این آسیب متوجه گفتمان سوم تیر شد؟
من فکر می کنم که بین گفتمان تا مشرب و نگاه فکری، مقداری فاصله وجود دارد؛ بنده سوم تیر را گفتمان نمی دانم چون تا زمانی که افراد برای ارائه یا مطرح کردن فکر، اندیشه، عقاید، رفتار یا گفتار، اصول ثابت و مشخصی نداشته باشند نمی توانند آنها را به گفتمان تبدیل کنند.
گفتمان علاوه بر اینکه اصول ثابتی دارد که خیلی قابل تغییر نیستند، از طرف دیگر گفتمان وابسته به افراد نیست و در حقیقت فکر مشترک افراد مختلف است.
با توجه به این مسائل باید گفت که "سوم تیر" یک گفتمان نیست، بلکه یک مشرب فکری است که می تواند در گذر زمان، تغییر و تحول یا حتی ارتقا باشد یا شاید هم به مرور شامل بازگشت یا عقب گرد شود.