گفتگوی ویژه

کار فرهنگی تمام شدنی نیست

دوم اردیبهشت سال روز اعلام انقلاب فرهنگی توسط امام خمینی است. چندی پیش بود که مقام معظم رهبری از وضعیت فرهنگی کشور اظهار نارضایتی کردند وگفتند فرهنگ مانند هوایی است که تنفس می‌کنیم. همین موضوع بهانه‌ای شد تا سراغ یکی از اعضای با سابقه شورای عالی انقلاب فرهنگی برویم. استاد دانشگاه با سابقه وزارت و نمایندگی مجلس. دکتر حسن غفوری فرد از نگرانی‌های فرهنگی کشورمان سخن می‌گوید.
امیر زینلی- آقای دکتر در حال حاضر دانشگاه‌های ما در راستای اهداف انقلاب فرهنگی حرکت می‌کنند؟

طبق دستور حضرت آقا شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها سال‌ها در حال فعالیت است و تلاش خوبی کرده، نتیجه خوبی هم گرفته است و مصوبات خوبی هم داشته‌اند. به عنوان یک دانشگاهی می‌بینم که اقدامات خوبی شده است و نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها فعالیت‌های بسیار خوبی داشته‌اند، اما هنوز دانشگاه‌ها تا آن دانشگاه اسلامی که مد نظر شرع مقدس اسلام و آقا است، فاصله زیادی دارد. فکر می‌کنم ما در آن جهت حرکت می‌کنیم، اما هم حرکتمان کند است و هم تا رسیدن به مقصد راه طولانی‌ای را در پیش داریم.

به نظر شما چه کمبودهایی تا رسیدن به ایده‌آل‌ها باید رفع شوند؟

فکر نمی‌کنم کمبودی داشته باشیم، منتهی اسلامی شدن یک فرآیند و مرحله طولانی‌مدت و زمان‌بر است که منحصر به دانشگاه‌ها هم نیست، بلکه اسلامی شدن باید از کودکستان آغاز شود و در دبستان، دبیرستان و دانشگاه ادامه یابد. بنابراین یک فرآیند درازمدت است که باید به تک تک این مراحل توجه شود. علت اینکه حضرت آقا بر دانشگاه‌ها تأکید می‌کنند، این است که دانشجویان بلافاصله از آنجا وارد اجتماع می‌شوند و احتمالاً با توجه به مدارجی که طی کرده‌اند در مناصب و پست‌های بالایی مشغول به کار می‌شوند؛ بنابراین می‌بایست قبل از رسیدن به بازار کار و مسئولیت‌ها با اسلام آشنا شوند و اخلاق و منش اسلامی را کسب کنند. تأکید حضرت آقا بیشتر بر این مسائل است، اما زمینه‌های این امر باید از دبستان و حتی پیش‌دبستان شروع شود.

کمبود زیادی وجود ندارد، آنچه می‌بایست انجام شود، صورت گرفته است و نهاد نمایندگی در دانشگاه‌ها تثبیت شده‌اند، منتهی اصولاً کار فرهنگی زمان‌بر و طولانی‌مدت است، بنابراین نباید توقع داشت که سریع به نتیجه برسیم. مضافاً بر اینکه فرهنگ اسلامی، فرهنگی غنی است و رسیدن به حد بالای آن زمان می‌برد و هر کس که بخواهد در این امر ترقی و پیشرفت کند افق گسترده‌ای پیش رو دارد و جای پیشرفت زیاد است تا نهایتاً به مرحله اولیاء الله برسد.‌‌ همان طور که اشاره کردم کمبودی احساس نمی‌کنم، فقط زمان می‌خواهد که تلاش بیشتری شود و در این راستا نهاد نمایندگی در دانشگاه‌ها مؤثر است و رؤسای دانشگاه‌ها هم می‌توانند مؤثر باشند.

اگر رؤسای دانشگاه‌ها شخصاً آدم‌های فرهنگی باشند و درد فرهنگ و دغدغه‌های فرهنگی حضرت آقا را داشته باشند ـ که امسال را هم به اسم «اقتصاد و فرهنگ، عزم ملی و مدیریت جهانی» نامیدند ـ و مدیریت دانشگاه جهادی و عزم ملی برای این کار باشد مثمرثمر خواهد بود. حضرت آقا به‌قدری برای فرهنگ اهمیت قائل‌اند که اقتصاد را هم در شعاع فرهنگ می‌دانند و اگر فرهنگ درست شود اقتصاد هم درست می‌شود. چنانچه این ایده را پیگیری کنند به‌زودی نتیجه خواهد داد.

زمانی امام خمینی(ره) برای انقلاب فرهنگی اقدام کردند، به نظر می‌آید که الان هم شباهتی وجود دارد و شاید نگرانی‌های آقا نیازمند انقلاب فرهنگی در سطح کلان ـ و نه فقط دانشگاه‌ها ـ است.

کار شورای انقلاب فرهنگی هم همین است و اصلاً اسمش شورای عالی انقلاب فرهنگی است. شورایی که به فرمایش آقا بی‌بدیل است، چون رؤسای سه قوه، وزرای آموزش و پرورش، علوم، بهداشت، نمایندگان مجلس در کمیسیون آموزش عالی، علوم و بهداشت و درمان و تعداد زیادی از شخصیت‌های بزرگ فرهنگی در آنجا حضور دارند. نظیر این شورا در کشور وجود ندارد و هدفش این است که یک انقلاب دائمی و تمام‌نشدنی در فرهنگ ایجاد کنند و مدام باید به عمق فرهنگ و بینش اسلامی‌مان رجوع کنیم، به‌خصوص اینکه انقلابمان از اول انقلاب فرهنگی بوده است. رهبر انقلابمان، حضرت امام (ره) شخصیت فرهنگی بودند و شخصیت سیاسی و اجرایی ایشان در مراحل بعدی مطرح است، مقام معظم رهبری هم شخصیتی فرهنگی هستند.

کار شورای عالی انقلاب فرهنگی انقلاب دائمی و تمام‌نشدنی در فرهنگ است.

نگرانی اصلی حضرت آقا در حوزه فرهنگ از کجاست؟

ایشان سال‌ها است این خطرات را با تعابیر مختلف بیان کردند، اول گفتند تهاجم فرهنگی، بعد شبیخون فرهنگی و سپس ناتوی فرهنگی. شاید از اولین رهبران جهان بودند که نسبت به تهاجم فرهنگی هشدار دادند که بسیاری از رهبران کشورهای دیگر هم به این نتیجه رسیده‌اند. حتی بعضی از رهبران کشورهای اروپایی نگران تهاجم فرهنگی هستند. توسعه وسایل ارتباط جمعی نظیر رسانه‌ها، اینترنت و تلویزیون در عین حال که می‌توانند نعمت بزرگی باشند، می‌توانند موجب زحمت و نقمت هم باشند.

وسایل ارتباط جمعی موجب پیشرفت بشر و قابل تقدیرند، منتهی از آن‌ها سوءاستفاده می‌شود. البته این وسایل در دسترسی به دستاوردهای علمی جهان بسیار مغتنم‌اند. الان دانشجویان ما به‌راحتی می‌توانند به این دستاورد‌ها دست یابند، در حالی که پیش از این دانشجویان چنین امکانی نداشتند و حتی کتاب در حد کافی در اختیارشان نبود. بنابراین نعمت بزرگی است، ولی باید استفاده صحیحی از آن شود؛ ضمن اینکه باید مراقب بود، چون استعمارگران از این وسایل ارتباطی برای نفوذ به فرهنگ کشور‌ها بهره می‌جویند.

امروز دیگر لشکرکشی به صورت سخت‌افزاری کمتر است و لشکرهای فرهنگی به کشور‌ها وارد می‌شوند که به این راحتی نمی‌توان مرزبانی برایشان یافت. امروز نمی‌شود‌ به‌آسانی در مقابل امواج الکترومغناطیس ایستادگی کرد. بنابراین افراد جامعه ما باید طوری مصون باشند که نه‌تن‌ها اثرات منفی بر آن‌ها نداشته باشد بلکه تأثیرات مثبت هم داشته باشد. قطعاً باید از این امکانات استفاده کنیم که بتوانیم الگوی اسلامی خود را به جهان صادر کنیم.

جهاد فرهنگی که مد نظر آقا هست، از کجا باید شروع شود و چه نیروهایی نیاز دارد؟

جهاد فرهنگی دارد انجام می‌شود. در این باره شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌بایست راجع به برنامه‌هایی که دارد صحبت کند. نقشه جامع مهندسی فرهنگی و نقشه جامع علمی کشور تهیه شد که همه این‌ها با راهنمایی شخص حضرت آقا بود. ایشان گفتند نقشه جامع علمی کشور مشخص شود، بعد گفتند توسعه ما توسعه علمی اسلامی شود و سپس گفتند باید نقشه جامع مهندسی فرهنگی تهیه شود که تهیه شده است و الان ستاد دارد و فعالیت می‌کنند.

کار فرهنگی بلندمدت است و تمام‌شدنی هم نیست، زیرا مکتب اسلام از چنان غنایی برخوردار است که هر مقدار انسان در آن پیش برود و رشد و ارتقا یابد، باز هم جا برای پیشرفت و ارتقا هست، چون خدا بی‌‌‌نهایت است مسیر رسیدن به کمال الهی هم بی‌‌‌نهایت است. در هفت سالی که اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی خدمت آقا می‌رسند، ایشان می‌فرمایند این شورا، شورای بی‌بدیلی است و نظیرش نیست و این از افتخارات و میراث بزرگ حضرت امام است که باید به آن توجه شود. اهمیتی که حضرت ایشان و حضرت امام به آن تأکید فرموده‌اند باید در تک تک افراد متجلی شود و ان‌شاءالله امسال با مدیریت جهادی کار‌ها بهتر پیش برود.

https://shoma-weekly.ir/Cf0Q70