امروزه تمام صنایع در دنیا و کشور عزیزمان به این نتیجه درست رسیده اند که با توجه به ساختار رقابتی اقتصاد در دنیا و صرفه‌های ناشی از مقیاس بنگاه داری به صورت انفرادی و در مقیاس کوچک موفق نخواهد بود. بنابراین راهکارها و ساختارهای زیادی برای پیشبرد این همکاری‌ها تدارک دیده شده که می توان از جمله به خوشه‌های صنعتی، شبکه‌ها و … اشاره کرد. شرایط خاص اقتصاد جهادی کشور ما که با توجه به تحریم‌ها مشکلات خاصی دارد ضرورت این همکاری‌ها را دو چندان کرده است. بنابراین مدیران شرکت‌های دانش بنیان داخلی که عموما ابعاد کوچک و خرد نیز دارند با درک به موقع و درست این موضوع باید به سمت ایجاد چنین اتحادها و همکاری‌هایی حرکت کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، با تغییر رویکردهای اصلی خود سرعت خود را در جهت پیشرفت و توسعه بیش از پیش کرده است، با درک اهمیت این موضوع و با تکیه بر جمعیت جوان و تحصیلکرده خود گام‌های خوبی در این راستا برداشته است و رهبر معظم انقلاب به عنوان ناخدای کشتی این حرکت را با نام پیشرفت و عدالت نام‌گذاری کرده‌اند مهم‌ترین تأکیدات خود را در سال‌های اخیر در دیدار با اقشار مختلف مردم و مسئولین بر سرمایه گذاری بر ارتقاء دانش و فناوری گذارده اند. ثمره این تلاش‌ها کسب بالاترین مقام در سرعت رشد علمی در جهان توسط کشورمان و همچنین به دست آوردن موفقیت‌های ارزشمند در حوزه فناوری‌های پیشرفته مانند فناوری هسته‌ای، نانو، بیو، هوافضا و غیره بوده است.اما از سوی دیگر نگاه واقع بینانه و به دور از احساس به این تحولات هشدارهای جدی نیز در خصوص ملزومات پایداری و توسعه این روند کشور نشان می‌دهد. نرخ بالای بیکاری فارغ التحصیلان کشور و اشتغال غیر تخصصی آنان، آمارهای دردناک از مهاجرت نخبگان کشور، وضعیت نامناسب تولید در کشور، نرخ بالای واردات کالاهای مصرفی و … علائم خطری هستند که باید به آنها با دقت بیشتری نگریسته شود.در این خصوص گفتگوی خبرنگار شما با دکتر صالح اسکندری عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی را می خوانید.
چه تعریفی از اقتصاد دانش بنیان دارید ؟
یکی از اهداف اصلی اقتصاد مقاومتی به عنوان یک دکترین ونگاه جدید در عرصه اقتصادی و صحنه اداره کشور ، پایه ریزی اقتصادی به عنوان اقتصاد دانش بنیان است که متکی بر تولید ثروت از طریق علم ، فناوری و دانش می باشد.
ارزیابی شما از وضعیت حال حاضر این دکترین چگونه است ؟
کشور ما به لحاظ شرایطی که در دهه گذشته با آن روبه رو بوده آن هم تحریم های بین المللی که روز به روز تشدید شده است ، ناگزیر باید ابعاد مختلف اقتصاد مقاومتی را در خود تقویت کند و طبعا اقتصاد دانش بنیان به عنوان یکی از پایه های اصلی اقتصاد مقاومتی و تولید ثروت از دانش ، یکی از مقدماتی است که ما باید بتوانیم از آن در مقابل تحریم ها و فشارهای بین المللی به عنوان عامل استقامت استفاده کنیم تا بتوانیم مسئله تقویت درون زای کشور را محقق سازیم .
برای تحقق اقتصاد دانش بنیان چه
کار هایی انجام شده یا به تعبیری باید انجام شود ؟
دانشگاه ها و کانون های تولید علم در کشور می بایستی به سمت دانشگاه های نسل سوم و نسل چهارم حرکت بکنند ؛ دانشگاه هایی که از ماموریت صرف آموزشی عبور کرده و می توانند برای مشکلات و شرایط کشور راه حل نشان دهند و تمامی این راه حل ها را عملیاتی کنند و تولید ثروت را به معنای کامل کلمه داشته باشند چیزی که پایه و اساس شکل گیری اقتصاد دانش بنیان را در پی دارد .امروزه در جمع دانشگاه های کشور هزاران پایان نامه و رساله دکتری هرساله دفاع می شود و به نظر می رسد که این پایان نامه و رساله ها باید جهت دهی بشوند و سیاست گذاری مشخصی ناظر به اولویت مسائل و مشکلات کشور ما در خصوص تحقیقات و پژوهش ها صورت گیرد .
چه کارهایی تا کنون متولیان امر در این راستا انجام دادند ؟
اقدامات خوبی در معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری گرفته و همچنین کارهای خوبی در مجموعه ی دانشگاه های کشور انجام شده است .اخیرا در دانشگاه آزاد اسلامی هم یک حرکت رو به جلو و جدی نسبت به پاسخگویی به مسائل اصلی ما در این حوزه شکل گرفته است و شهرک هاو پارک های علم و فناوری به مرور در کشور تاسیس می شوند و این نوید بخش این اتفاق است که ما در چشم انداز 1404 سهم مهمی از تولید ناخالص داخلی و تولید ثروت را در کشور به اقتصاد دانش بنیان اختصاص خواهیم داد .
تاکید رهبر معظم انقلاب در بحث اقتصاد دانش بنیان این بوده است که نخبگان برای تحقق این امر تلاش کنند ؛ آیا در کشور محیطی برای نوآوری نخبگان فراهم کردیم تا بتوانند زیر بنای اقتصاد دانش بنیان را پایه ریزی کنند ؟
در هر کشوری سه سرمایه اصلی وجود دارد که یکی سرمایه های فکری آن کشور هستند ، یکی سرمایه های انسانی است و دیگری سرمایه های ساختاری است .اساسا باید یک پیوند منطقی میان سرمایه های فکری ، انسانی و ساختاری در جوامع مختلف برقرار شود و نخبگان یک کشور به عنوان سرمایه های فکری و انسانی اگر پیوند مستقیمی با سرمایه های ساختاری نداشته باشند و طبعا اگر تسهیلات لازم برای جذب نخبگان تامین نشود ، مطمئنا شاهد نوعی دلسردی خواهیم بود .اما مسئله دیگر این است که مسئله حفظ نخبگان بیش از آنکه به معنای نگهداری از نخبگان یک کشور باشد که مسئله بسیار مهمی تلقی می شود ، باید به سمت فضایی برای تعادل نخبگی حرکت کرد .یعنی به نوعی باید به سمت جذب نخبگان از سایر کشورها پیش برویم چرا که در کشورهای توسعه یافته مرسوم است که با سرمایه گذاری مغزهای متفکر کشورهای کمتر توسعه یافته را جذب می کنند