***
دوره اول هیأت منصفه مطبوعات سال 1370 تشکیل شد. از آن روز تا الآن تغییرات زیادی را در این هیأت شاهد بوده ایم.
من از دوره سوم عضو این هیئت شدم. در سال 70 چند نفر بیشتر نبودند. مرحوم آقای عسگراولادی، آقای کسائیان و عده‌ای دیگر. مدتی هیئت منصفه تعطیل شد و بار دیگر در سال 87 که مجلس قانون قبلی را کنار گذاشته بود، از آن دوره در خدمت آقای عسگراولادی بودم تا این دوره که ایشان را از دست داده‌ایم. تا مهرماه سال قبل در خدمت ایشان بودیم و از حسن خلق، تدبیر و انصاف بی‌حد و حصر ایشان برخوردار بودیم. بنده چهار پنج دوره‌ای را در خدمت حاج‌آقا بودم، اما در اولین دوره که آقای مرتضوی بود، من نبودم و آقای کسائیان حضور داشتند. یک دوره تعطیلی به خاطر این‌که می‌خواستند قانونی را در مجلس تصویب کنند، پیش آمد و پس از آن تعطیلی مجدداً هیئت منصفه راه افتاد که مرا انتخاب کردند تا در خدمت آقایان باشم و آقای عسگراولادی هم رئیس ما بودند. خدا رحمتشان کند همیشه سر موقع سر وظیفه‌شان بودند تا زمانی که بیمار شدند و دو سه ماه در مدت بیماری‌شان از حضورشان و از آن همه محسنات و صفات حسنه ایشان محروم بودیم تا این‌که اراده خدا بر این قرار و ایشان را از ما گرفت.
به نظر شما آیا رأی هیئت منصفه جنبه مشاورتی دارد یا از لحاظ قانونی برای ریاست دادگاه الزام‌آور است؟
قانون مطبوعات قانونی است که بعضی از موارد را کاملاً مشخص نکرده است، یعنی در باره محرمیت متهم و تبرئه او، دو مقوله مجزا دارد. در قانون اساسی ما قوه قضائیه استقلال دارد و قاضی مستقل است. هیئت منصفه در قانون مطبوعات در یک جا رئیس دادگاه را ملزم می‌سازد که به نظر هیئت منصفه توجه کند، ولی در جای دیگر به خاطر استقلال داشتن قاضی هیئت منصفه نقش مشاور قاضی را در ارائه راه درست و صحیح و بر اساس عرف بازی می‌کند. کار هیئت منصفه عرفی است. ما کیفرخواست صادره و پرونده‌ها را بر اساس عرف جامعه بررسی می‌کنیم، یعنی نظر خودمان را بر همان اساس اعلام می‌کنیم. مرحوم آقای عسگراولادی همیشه می‌گفت ما نماینده جامعه هستیم، بنابراین گاهی نظرمان ممکن است بر مبانی حقوقی و قانونی تطابق نداشته باشد، بنابراین نظرمان را اعلام می‌کنیم و قاضی محترم نظر خود را اعلام می‌کند. در پنج دوره‌ای که من بودم، خیلی استثنایی بود که رؤسای محترم مطبوعات نظر کامل منصفه را نپذیرفته باشند. یعنی می‌توان گفت در اکثریت قریب به اتفاق پرونده‌های مطروحه نظر هیئت منصفه در تصمیم‌گیری قضات اعلام شد.
هیئت منصفه را قبلاً خیلی فعال‌تر می‌دیدیم و اخبار بیشتری راجع به آن می‌شنیدیم. آیا در حال حاضر هم فعال است؟
نسبت به قبل هیچ فرقی نکرده است. در عرض این چند دوره که در خدمت دادگاه مطبوعات، نظام و مردم هستیم، هر دو سال تغییراتی در اعضای هیئت منصفه اتفاق می‌افتد. ممکن است بنده یا برخی دیگر از اعضا را دو باره انتخاب کنند و بعضی‌ها هم مثل ما هستند، بعضی‌ها هم این‌طور نیستند و اعضای دیگری را انتخاب می‌کنند، اما رویهمرفته هیچ‌گونه تغییری در روش و فعالیت هیئت منصفه مشاهده نمی‌شود.
در دو سال بعد از تعطیلی کار هیئت منصفه پرونده‌ها خیلی متراکم شده بودند، بنابراین ما هفته‌ای دو بار برای بررسی می‌رفتیم. قاضی صائمی از قضات خوب ما که قاضی هیئت منصفه مطبوعات بود، زحمت می‌کشید و در یکشنبه‌ها و چهارشنبه‌ها حدوداً به چهار پنج پرونده رسیدگی می‌کردیم، ولی وقتی تراکم پرونده‌ها کم شد و وضعیت به حالت اولیه در آمد، الان یکشنبه‌ها همیشه جلسه داریم. بعضی از روزها سه پرونده یا دو پرونده و گاهی و به‌ندرت هم به یک پرونده رسیدگی می‌کنیم.
بعضی از پرونده‌ها بسیار مهم هستند، یعنی نشریات بسیار مهم می‌آیند و گاهی هم دادگاه و هم شور برای یک پرونده چندین ساعت طول می‌کشد. گاهی تا ساعت چهار بعد از ظهر اعضای هیئت منصفه برای شور در مورد یک پرونده جلسه داشتند و هر یک نظرات خود را می‌دادند و بعد هم روی مجرمیت یا تبرئه نظر می‌دادیم. هیچ‌گونه کاهشی در فعالیت هیئت منصفه رخ نداده است.
به نظر شما آیا هیئت منصفه فعلی نیاز به ترمیم دارد یا باید به همین شکل به فعالیتش ادامه بدهد؟
قانون می‌گوید در دوره‌ای که کسی مرحوم می‌شود تا انتهای دوره دو ساله کسی جایگزین ایشان نمی‌شود. تعداد اعضای هیئت منصفه مطبوعات 21 نفر است، ولی همیشه سیزده تا پانزده نفر ما در دادگاه حاضر هستیم، بنابراین موقعی که حاج‌آقا عسگراولادی از بین ما رفتند کسی انتخاب نشد. لازم هم نیست، چون از نظر تعداد حضور هفت نفر اعضای هیئت منصفه در دادگاه مطبوعات قانونیت لازم را به دادگاه می‌دهد و آن هفت نفر می‌توانند تصمیم بگیرند.
نکاتی هم در مورد حاج‌آقا عسگراولادی، و جلسات و دادگاه‌هایی که کنار ایشان داشتید بفرمایید.
یکی از صفات حسنه و بارز ایشان که همیشه به دوستانم می‌گفتم اعتدال ایشان بود. همیشه به دوستانم می‌گفتم کسانی که از نزدیک با آقای عسگراولادی آشنایی نداشتند تصور می‌کردند ایشان یک آدم دست راستی متعصب بودند و ممکن بود در دادگاه مطبوعات نسبت به نشریاتی که سیر و سلوکشان به سمت اصلاح‌طلبی یا چپ بود، دیدگاه تهاجمی داشته باشند، در حالی که مطلقاً این‌طور نبود. برای همه ما روزنامه رسالت، کیهان، شرق، نشاط و روزنامه‌های زنجیره‌ای هیچ فرقی نمی‌کردند، اما اسوه ما آقای عسگراولادی بودند. وقتی در شور بودیم و کیفرخواست مطرح می‌شد، اصلاً و ابداً به سیر و سلوک نشریه نگاه نمی‌کردند، بلکه به کیفرخواست و جرم مطرح‌شده نگاه می‌کردند و بر اساس آن با انصاف نظر می‌دادند. ما هم همیشه این‌گونه بودیم، ولی آقای عسگراولادی چیز دیگری بودند. همیشه به دوستان گفته‌ام آقای عسگراولادی حقیقتاً اسوه حسنه برای همه ما بودند. خدا رحمتشان کند.