بخشی از مصاحبه را می خوانید:
تحریمهای تازه آمریکا این‌بار هوشمندانه‌تر از قبل اعمال می‌شود و در این شرایط شاید بهراحتی قبل نتوانیم این تحریم‌ها را دور بزنیم. برای عبور از این مرحله سخت در حوزه روابط بین‌الملل چه کشورهایی می‌توانند به ما کمک بیشتری کنند؟
در مقابل بداخلاقی‌ها یا دهن‌کجی‌های آمریکا، سه یا چهار راه بیشتر نداریم، اما می‌توانیم از آن عبور کنیم. شرط اول عبور از این شرایط، اتحاد خودمان است؛ مثلا این فهرست‌هایی را که می‌بینیم گاهی منتشر می‌شود، باید کنار بگذاریم. این اختلاف‌ها باید برداشته شود. یکی می‌گوید فهرست ندهید، یکی می‌گوید فهرست بدهید. فردی 30 میلیون تُن پنیر وارد کرده است؛ حال سؤال می‌شود این پنیر را کجا بردید و چه کردید. نمی‌خواهم این حرف را بزنم، اما باید با 10، 15 نفر از متخلفان واقعی برخورد سختی شود و صد، 200 نفر را هم شلاق بزنند، تا این کارها را نکنند. در غیر این صورت، شرایط درست نمی‌شود و انحراف‌ها ادامه خواهد یافت.
از لحاظ بین‌المللی نیز سه اصل را باید رعایت کنیم؛ اول اینکه با همسایگان خود بهتر از این باشیم. ما با همسایگانمان خوب نیستیم. 15 همسایه داریم که 10 همسایه ما را دوست ندارند. باید با چین و هند رفاقت داشته باشیم. یک همسایه شمالی هم داریم که با ما صاف نیست و باید صاف بشود. روسیه به ظاهر با ایران صاف است، اما در اوپک با ما همراهی نکرد. این نشان می‌دهد این کشور یک ظاهر و باطنی دارد. پنج بار با پوتین ملاقات کردیم. رئیس‌جمهور ما رفت شانگهای، اما هنوز به بازی‌اش نگرفته‌اند و هنوز ناظر تصمیم‌سازی‌هاست. ما باید روابط خود با همسایه‌ها را مدیریت کنیم و با کشورهای بزرگ روسیه، چین و هند رفاقت عمیق‌تری داشته باشیم. اگر روابط خود با همسایه‌ها را حفظ کرده و سه کشور بزرگ را نگه داریم، به قول مرحوم بهشتی، آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند. اگر این کارها را نکنیم، باید نگران چهار نوامبر و خروج آمریکا از برجام باشیم.
خروج آمریکا از برجام چه تأثیری بر فعالیت‌های اقتصادی ایران خواهد داشت؟
ما 40 سال است در تحریم هستیم. بهراحتی از تحریم عبور میکنیم، به شرط اینکه خودمان با هم متحد باشیم و همسایههایمان را درک کنیم. از وزیر نفت گلهای دارم. چند سال پیش در جریان بازدید از آزادگان، اگرچه آقای زنگنه وزیر خوبی است، اما در تلویزیون گفت من چینیها را از آزادگان بیرون کردم. بعد از این سخنان، توتال بهجای چین آمد. حالا با اعمال تحریمهای جدید آمریکا، توتال از ایران رفت و چینیها هم حاضر نیستند به ایران بازگردند.
فکر می‌کنید ما در حق چینیها بداخلاقی کرده‌ایم؟
بله این بداخلاقی مدیریتی ماست؛ چه ضرورتی داشت اعلام کنیم چین را از ایران بیرون کرده‌ایم؟ چه لزومی دارد با ذکر دلایل چین را هوا کنیم؟ باید بدون سروصدا این کار انجام می‌شد. سیاست یعنی اینکه بدون سروصدا کارهای خود را پیش ببریم. چرچیل وقتی سیاست‌مداری می‌کرد، با همه مکاتبه می‌کرد. با مکاتبه برنده جنگ شد. کسی قدرت نداشت مثل او با مبادله اطلاعات و مکاتبه، آمریکا را وادار به مذاکره کند. ما باید سیاست خاصی داشته باشیم. در آن مقطع فریاد زدم درباره چین این‌گونه رفتار نشود. در برابر بداخلاقی آمریکا باید لبخند به شرق را بپذیریم. روسیه و چین کشورهای شرقی هستند که لبخندشان را پذیرفتیم. اگر بخواهیم از این تحریمهای بد عبور کنیم، باید اتحاد خود را حفظ کنیم و دوستی با همسایگان و چند کشور بزرگ را نیز بپذیریم؛ زیرا باید دو میلیون بشکه نفت بفروشیم.
شرایط چین برای خرید نفت ایران بسیار سخت‌گیرانه است و این کشور صرفا به‌دنبال فروش کالاهای خود است. با این شرایط، تجارت با چین نفعی برای ایران دارد؟
شرایط ما برای چین سخت‌گیرانه است. ما شرایط آسانی نداریم. من پیشنهاد می‌دهم یک میلیون بشکه نفت اضافه ایران را به چینیها بفروشیم. در ازای آن پول نگیریم تا طلبکار شویم. سند دین درست میکنیم و به ازای آن دو تا سه کالای مورد نیاز خود را می‌آوریم.
در دور قبل تحریم‌ها، قراردادهای ما با چین منجر به بلوکه‌شدن دارایی‌هایمان در بانک‌های این کشور شد. چه تضمینی وجود دارد این بار چین براساس منافعش قراردادها را به نفع خود نچرخاند؟
اینکه پول‌ها بلوکه شد، تقصیر خودمان بود. ما با چین قرارداد بستیم و گفتیم که روزی 500 هزار بشکه نفت را به 600 هزار بشکه افزایش دهید. یک‌سوم آن را پول پرداخت کنید و به‌ازای دو‌سوم بقیه، کالا بدهید. این پیشنهاد ما بود و چین هم از این پیشنهاد راضی بود و به‌سرعت آن را پذیرفت. در آن مقطع، غرب از ما نفت نمی‌خرید. در این معامله ضرر نکردیم. حدود 20 میلیارد دلار طلبکار شدیم. دو سال طلبکار شدیم و در قالب فاینانس‌هایی که داشتیم، از چین پول گرفتیم. هند هم همین‌طور است. 10 میلیارد دلار از این کشور طلبکار بودیم که به ما کالا داد؛ گندم و برنج داد و حتی از جای دیگر کالا خرید و به ما داد. اگر در جریان مبادلات طلبکار باشیم، عیبی ندارد. ولی باید راه وصول طلب را بلد باشیم. اگر بلد نباشیم چگونه رفتار کنیم، همین می‌شود. فساد ایجاد می‌شود. معاون‌اول رئیس‌جمهور گفته است: نفت را به بخش خصوصی می‌دهیم، بروید بفروشید. این گفته اصلا درست نیست. 50 تا 60 سال است که نفت دست فعالان بخش خصوصی نبوده است. بلد نیستیم نفت بفروشیم. اول باید به ما کار را یاد بدهید، بعد بگویید که نفت بفروشیم.
نفت دست بخش خصوصی باشد، باعث فساد نمی‌شود؟
رانت صددرصدی می‌شود. مدیریت‌های ما ضعف دارد. تیم اقتصادی دولت نمره نیاورده است. مخصوصا در سال 96 و 97 اصلا نمره نیاوردند. این تیم اقتصادی یا باید تربیت شود یا آموزش ببیند یا عوض شد. موضوع خیلی ساده است. جنجال ارز درست شده است. شرایط امروز یعنی چه؟ بهراحتی در قیمت ارزی که در بازار بین پنج تا شش هزار تومان بود، مداخله کردیم و نرخ چهار هزار و 200 تومان را برای آن اعلام کردیم. هدف از این کار چه بود؟ این رفتارها نوعی سوءمدیریت است. همان روزی که برای ارز نرخ دولتی اعلام کردند، رانتی‌ها شروع به فعالیت کردند و ارز چهار هزار و 200 تومانی را خریداری کردند و بین شش تا هفت هزار تومان فروختند. چندی پیش هیئت دولت سفری به چین داشت. من در چین خیلی آبرو دارم. دو روز قبل به آقای واعظی، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور پیغام دادم که من را همراه خود ببرند. پاسخ آمد که در این سفر بخش خصوصی را تعریف نکرده‌ایم. با احترام گفتند که من نیایم. به آنها اعلام کردم.