امیر زینلی - پس از اعلام نتایج نهایی انتخابات مجلس دهم، تحلیل‌ها در مورد نتایج آن آغاز شد. اصلاح‌طلبان با توجه به نتایج تهران و دور دوم خود را پیروز انتخابات نامیدند و حتی نیروهای اعتدال‌گرای وابسته به دولت را هم در گروه خود، ثبت کردند. اما اصولگرایان آرام و فارغ از هرگونه جدل، دل خوش به نتایج مرحله اول انتخابات بودند و شهرستان‌هایی که در آن پیروز شدند. اما می‌توان گفت که این انتخابات پیروز قاطع نداشت و هردو جناح به یک اندازه در مجلس دهم سهم خواهند داشت. با دکتر صالح اسکندری رئیس مرکز مطالعات ژرفا و عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی در باب تحلیل انتخابات مجلس دهم به گفتگو نشسته‌ایم.
***
تحلیل ابتدایی و کلی شما از نتایج انتخابات مجلس دهم چیست؟
همانطور که پیش‌بینی می‌شد انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی، انتخابات متفاوتی نسبت به انتخابات ادوار مختلف مجلس بود. در مجالس هفتم، هشتم و نهم، مجلس سه دوره در اختیار اصولگرایان بود. طبیعتا انتظار این بود که مردم در این دوره از انتخابات در پی گردش نخبگان و ایجاد تغییراتی در مجلس باشند. انتظار هم می‌رفت که این تغییرات رخ دهد. از طرفی تجربه نشان داده است که معمولا مجالس در جمهوری اسلامی ایران هم سو با دولت‌ها شکل می‌گیرند. مجلس چهارم و پنجم با شعار حمایت از آقای هاشمی پیروز شد و مجلس ششم با شعار اصلاحات در دوره آقای خاتمی توانست از مردم رأی بگیرد و در مجلس هفتم و هشتم و نهم که مقارن با دولت آقای احمدی نژاد بود، اصولگرایان توانستند توفیقی در مجلس پیدا نمایند و اکثریت را به دست آورند.
تبلیغات در این انتخابات چقدر روی نتیجه تأثیرگذار بود؟
تلاش‌های مختلفی در گروه‌های سیاسی اعم از اصولگرا و اصلاح‌طلب صورت گرفت و حتی می‌شود گفت که تلاش‌های فراوانی در بین جریان خارج از کشور انجام شد که روی نتیجه انتخابات تأثیرگذاری وجود داشته باشد. برای اولین بار در بین اصولگرایان شاهد همگرایی و یک نگاه معتقد به انقلاب بودیم که همکاری کلانی در استان‌های مختلف کشور رخ داد. به خصوص در تهران یک لیست 30 نفره واحد معرفی شد. در جریانات مقابل هم تلاش‌های فراوانی صورت گرفت از جمله اینکه تلاش شد که اقشار خاکستری به میدان بیایند، در تهران بالغ بر 50 % شرکت کردند. ما تجربه مجالس را که در جمهوری اسلامی بررسی می‌کنیم، فقط در مجالس اول و دوم و پنجم چنین میزان مشارکتی را در استان تهران شاهد بوده‌ایم. ضمن آنکه پدیده شبکه‌های اجتماعی پویا و به تعبیری شبکه‌های اجتماعی forum data به خصوص شبکه اجتماعی تلگرام تأثیر زائدالوصفی در انتخابات سال 1394 هم در دوره اول و هم در دوره دوم داشت. ما در انتخابات سال 88 و همچنین انتخابات سال 92 با پدیده شبکه‌های اجتماعی (reserved)که تحت عنوان شبکه‌های ایستا مشهور هستند مثلfacebook و twitterروبه‌رو شده بودیم؛ اما در انتخابات مجلس دهم شاهد بودیم که این شبکه‌های اجتماعی پویا نقش‌آفرینی فراوانی داشتند. تلگرام در آن مقطع ضریب نفوذ حدود 24 میلیون نفر را داشت و می‌توانیم بگوییم شاید امروز حدود 30 میلیون نفر از این شبکه اجتماعی استفاده می‌کنند و همین هم سبب شد که اگر در دهه هفتاد برآوردمان این بود که سرعت انتقال پیام یا حتی سرعت انتقال شایعه 400 کیلومتر در ساعت است در این انتخابات سرعت انتقال پیام و شایعه به 2000 کیلومتر در ثانیه برسد و این معادلات انتخابات را خیلی تحت تأثیر قرار داد.
شاهد بودیم در جبهه معارض با انقلاب اسلامی، اپوزیسیون همه یک صدا شدند، که البته بار اول نبود. اما به نظر می‌رسد این بار باید با دقت و دغدغه بیشتری به این جریان نگریست. نظر شما چیست؟
اپوزیسیون معارض با انقلاب اسلامی همه یک صدا شدند که سه اهرم و سه بازوی اصلی نظام که در جریان فتنه 88 مانع از رسیدن دشمن به آن اهداف شومی که داشت و آن انقلاب مخملی تمام عیاری که در کشور رخ داد، شدند را تخریب کنند. نظام دارای سه ابزار و اهرم بود، یکی اهرم حقوقی‌اش که شورای نگهبان و قانون اساسی بود، یکی اهرم تبلیغاتی‌اش که سازمان صدا و سیما بود و یکی هم اهرم امنیتی و نظامی‌اش که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. حتی تلاش کردند که این اهرم‌ها را در این انتخابات به نحوی از کار بیندازند یا کاری کنند که تأثیرگذاری اصلی را نداشته باشند. در خصوص صدا و سیما با پیگیری پروژه اعتبارزدایی و از طریق مذاکره با برخی از هنرپیشه‌ها و بازیگران و ستاره‌هایی که به شبکه‌های ماهواره ای مثل Gem TV و سایر شبکه‌های ماهواره‌ای بپیوندند و اتفاقات ناخوشایندی که در خصوص شبکهPress TV افتاد و برخی حاشیه‌هایی که به وجود آوردند و همچنین مشکلات مالی که برای سازمان صدا و سیما به وجود آمد، صدا و سیما عملا درگیر مسائل داخلی خود شد، البته نمی‌شود گفت که دشمن در این زمینه موفق بود به هر حال صدا و سیما با مدیریتی که دارد توانست تا حدودی از این توطئه پا را فراتر گذارد لکن این به معنای آن هم نبود که آنها تأثیرگذاری نداشته باشند. در خصوص سپاه هم، بحث تحریم‌های بین‌المللی که علیه سپاه انقلاب اسلامی انجام شد و فشارهای مضاعفی که در داخل و از خارج کشور روی سپاه آوردند که مانع از این شوند که سپاه در انتخابات نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشد. البته این هم می‌توانیم بگوییم که موفق نبود. اقداماتی که در خلیج فارس صورت گرفت و دستگیری سربازان متجاوز آمریکایی و آن آمادگی که در نیروهای سپاه بود مانع از این شد که این توطئه هم به سرانجام کامل برسد. البته بی‌تأثیر هم نبود. در خصوص شورای نگهبان و قانون اساسی هم مسئله ثبت‌نام حداکثری که بالغ بر 12000 نفر در این انتخابات ثبت‌نام کردند و برخی از حاشیه‌هایی که در شورای نگهبان مثل اظهارات سخنگوی این نهاد و موضوعاتی از این دست که به وجود آمد که بعضی از این ثبت‌نام‌ها و رویدادها مشکوک به نظر می‌رسید به منظور اینکه بخواهند دنبال انفعال شورای نگهبان در این انتخابات باشند که شورای نگهبان هم به واسطه آن اصرار و قانون‌گرایی که در روند احراز صلاحیت‌ها چه قبل از انتخابات، چه بعد از انتخابات داشت و چه در جریان نمونه همین خانم مینو خالقی که شاید آن فاکتورها و مؤلفه‌های لازمی که شورای نگهبان مدنظرش است، نتوانست احراز کند، نشان داد که شورای نگهبان هم محکم ایستاده است. ولی نتیجه همه این تلاش‌ها در جبهه انقلاب اسلامی و جبهه معارض انقلاب اسلامی این شد که ما مجلسی داشته باشیم که تقریبا می‌شود گفت یک مجلس کاملا متفاوت با مجالس ادوار جمهوری اسلامی باشد.