لزوم حرکت با برنامه در دنیای تخصصی و پیچیده امروز وقتی احساس میشود که شاهد آسیب‌های بی‌برنامگی در زمینه‌های مختلف کشور می‌شویم. مقام معظم رهبری در جلسه تنفیذ ریاست جمهوری ضمن آنکه خاطرنشان کردند این جلسه آغاز یک دوره مدیریت جدید در کشور است با اشاره به اینکه برنامه ششم برنامه جامعی است، خواستار اجرای آن توسط دولت شدند. ارزیابی عملکرد دولتی که گذشت و پیش‌بینی رویکرد دولتی که روی کار آمده است از نظر اجرای برنامه موضوع گفتگوی پیش روی شماست. خبرنگار هفته‌نامه شما با محمدرضا ملکشاهی راد عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی به صحبت نشست که در ادامه می‌خوانید.
آیا دولت قبل با برنامه‌ریزی مناسب عمل کرد؟
فعلاً سیستم ارزیابی عملکرد در هیچ دولتی نداشتیم که بگوید دولت چند درصد برنامه را انجام داده است. بخشی از عمر دولت قبل در برنامه پنجم بود. اصلاً نیامد بگوید برنامه را اجرا کردم یا نکردم یا کدام بخش‌ها را اجرا کردم. سیستمی هم وجود نداشت که برنامه دولت را با برنامه پنجم تطبیق بدهد و عملکردش را ارزیابی کند و بگوید دولت با برنامه عمل کرده است. اساساً این قضیه در خیلی از مسائل در ابهام است. نکته حائز اهمیت این است که دولت چندان میانه‌ای با برنامه ندارد، چون اگر این‌گونه بود تمهیدات لازم را برای ارائه برنامه پنج ساله ششم بعد از اتمام برنامه پنج ساله پنجم فراهم می‌کرد.
چرا چندان به برنامه اهمیت نمی‌دهد؟
باید از خودشان بپرسید. دولتمردان ما باید بدانند اگر می‌خواهند اهداف را دنبال کنند باید بر اساس برنامه حرکت کنند. برنامه اهداف کلان، راه‌ها، روش‌ها و خیلی چیزهای دیگر را مشخص می‌کند. شاید به این علت برمی‌گردد که بخشی از وزرا افراد سنتی هستند و سال‌های سال از عمرشان گذشته است و این مدت بدون برنامه کار کرده‌اند. برنامه ششم که با یک سال تأخیر در مجلس تصویب شد باز هم برنامه مورد علاقه دولت نبود، یعنی این‌طور نبود که دولت ارائه بدهد، بلکه مجلس پادرمیانی کرد، ولی تصویب آن با تأیید دولت بود. دولت می‌آمد و در مجلس و کمیسیون اظهار نظر می‌کرد. دولتی که بر اساس برنامه و تفکر امروزی برنامه‌ریزی که در دنیا اهمیت دارد حرکت کند، در هر زمانی می‌تواند عملکردش را ارزیابی و مشخص کند که به اهدافش رسیده یا نرسیده است. آنچه که آشکار است دولت یازدهم توجه چندانی به برنامه نداشت.
غیر از سنتی بودن وزرا که بالا بودن سنشان هم بی‌تأثیر نیست، آیا عامل دیگری در این عدم اقبال دخیل است؟
البته نقصانی در نظام برنامه‌ریزی و بودجه‌ای ما وجود دارد. با وجودی که سالانه دیوان محاسبات تفریغ بودجه و گزارش عملکرد بودجه را اعلام می‌کند، نظام برنامه‌ریزی ما یا حتی خود مجلس ارزیابی از عملکرد دولت‌ها در خصوص برنامه‌های پنج ساله ندارد.
آیا برنامه ششم برای دولت دست و پاگیر است که تمایلی به اجرایش ندارد؟
هیچ‌وقت برنامه‌ای دست و پای اجراکننده آن را نمی‌بندد، بلکه راه را باز و مسیر را مشخص می‌کند. اشکال کار اینجاست که در نظام برنامه‌ریزی سیستمی که عملکرد دولت را از نظر اجرای برنامه ارزیابی کند فعلاً پاسخگو نیست. اگر طراحی شده باشد که این‌طور نیست، چیزی را اعلام نمی‌کند! اگر این سیستم ارزیابی را پاسخگو می‌کردند تا هر برنامه‌ای که دولت اجرا می‌کند به سیستم‌های نظارتی مثل مجلس اعلام کند شرایط بهتر می‌شد.
در این میان مجلس نقشش را درست ایفا می‌کند؟
به نظر من اینجا مجلس دارد کوتاهی می‌کند. وقتی مجلس برنامه‌ای را تصویب می‌کند باید پیگیر اجرا و ناظر بر اجرای آن باشد. مجلس برای تصویب هر برنامه کلی هزینه صرف می‌کند چه از نظر وقت و چه مالی و کلی کارشناس و صاحب‌نظر در باره آن نظر می‌دهند، بنابراین باید پیگیر ارزیابی در اجرای برنامه‌هایی باشد که خودش به تصویب می‌رساند، ولی متأسفانه مجلس در وظیفه نظارتیش کوتاهی می‌کند و دولت‌ها هم یله و راحتند. برنامه ششم یک قانون است و اجرای قانون وظیفه دولت است.
نگاه دولت دوازدهم به این برنامه چگونه است؟
دولت دوازدهم که فرقی نکرده است، روحانی که رئیسجمهور دولت یازدهم بود الان رئیسجمهور دولت جدید است. به نظر من چنانچه مجلس برای اجرای قوانینش توسط دولت نظارت کافی را اعمال کند، دولت هم موظف میشود بر اساس قانون عمل کند. فعلاً اصل مطلب خود مجلس است.
یعنی شما انگشت اشاره را به سمت مجلس می‌گیرید و دولت را مقصر نمی‌دانید؟
مجلس باید وظیفه‌اش را انجام بدهد. به نظرم مجلس مقصر است. دولت را چه مقصر بدانم و چه ندانم، در اصل باید ابزار نظارتی که در اختیار مجلس هست به کار بسته شود تا دولتمردان جرات تخطی نکنند. وقتی مجلس به دولت کاری ندارد و پیگیری و نظارت نمی‌کند دولتمردان هم رویه خودشان را می‌روند، بدون اینکه کسی جلویشان را بگیرد.