واقعیت امر این است که حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری تاکید زیادی بر روی بحث امر به معروف و نهی از منکر داشته اند اما این مسئله در جامعه ما زنده نشده است .
امر به معروف و نهی از منکر فریضه ای الهی است که در تعالیم دینی و اخلاقی ما نسبت به آن تاکید شده است. ماه محرم زمانی برای یادآوری این فریضه است اما با پایان آن عموما از دستور رسانه ها خارج می شود. حضرت امام حسین (ع) و یاران باوفای ایشان در راه احیای امر به امعروف و نهی از منکر به شهادت رسیدند. در تاریخ معاصر ایران نیز شاهد وجود بزرگمردانی بوده ایم که در راه احیای امر به معروف و نهی از منکر خطرات زیادی را به جان خریده و حتی در این مسیر به شهادت رسیدند. در این خصوص "آدینه تهران" گفت و گویی با فضل الله فرخ عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی صورت داده بود که بازنشر آن را خالی از لطف ندیدیم:
لطفا در ابتدا کمی در خصوص فریضه امر به معروف و نهی از منکر و اهمیت آن در جامعه اسلامی سخن بگویید.
امر به معروف و نهی از منکر بزرگترین واجبی است که در اسلام نسبت به آن تاکید شده است. با این وجود نسبت به این واجب الهی در جامعه ما بی توجهی شده است. هم اکنون بیش از سی سال از انقلاب اسلامی ما می گذرد اما هنوز امر به معروف و نهی از منکر احیا نشده و به صورت یک فرهنگ در نیامده است. الحمدلله طی سه دهه اخیر برخی مستحبات مانند برگزاری دعای ندبه و اعتکاف در جامعه به شکل یک فرهنگ در آمده است اما امر به معروف و نهی از منکر هنوز به شکل یک فرهنگ در نیامده است. حضرت امام باقر علیه السلام می فرمایند که امر به معروف و نهی از منکر واجبی است که بقیه واجبات بر مبنای آن تجلی می یابد.حضرت امام علی علیه السلام نیز می فرمایند که کل نیکی ها حتی جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهی از منکر مانند نمی است در برابر اقیانوس. این حدیث مولا علی علیه السلام اهمیت امر به معروف و نهی از منکر را نشان می دهد.
اشاره کردید که امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ما فرهنگ نشده است .لطفا کمی در این خصوص توضیح دهید .
واقعیت امر این است که حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری تاکید زیادی بر روی بحث امر به معروف و نهی از منکر داشته اند اما این مسئله در جامعه ما زنده نشده است .تنها اصلی از قانون اساسی که در کشور ما زمین مانده است اصل هشتم در خصوص امر به معروف و نهی از منکر است .باید تاکید کنم که ما در دوران مجلس هشتم و نهم و همچنین در دولت نهم و دهم تلاش زیادی در راستای احیای واقعی مسئله امر به معروف و نهی از منکر داشتیم اما این تلاشها در نهایت فایده ای نداشت. امام خمینی (ره) در اول انقلاب دستور ویژه ای برای تشکیل سازمان امر به معروف و نهی از منکر صادر کردند .در دستور امام (ره) آمده بود: « شورای انقلاب اسلامی به موجب این مرقوم، ماموریت دارد که اداره ای به اسم «امر به معروف و نهی از منکر» در مرکز تاسیس نماید و شعبه های آن در سرتاسر کشور تاسیس شود. این اداره مستقل و در کنار دولت انقلاب اسلامی است و ناظر بر اعمال دولت و ادارات دولتی و تمام اقشار ملت است و دولت و انقلاب اسلامی مامور است در سراسر کشور از منکرات به هر صورتی که هست جلوگیری نماید و حدود شرعیه را تحت نظر حاکم شرعی یا منصوب از قبل او اجرا نماید و احدی از اعضای دولت و قوای انتظامی حق مزاحمت برای متصدیان این اداره را ندارند و در اجرای حکم و حدود الهی احدی مستثنی نیست، حتی اگر خدای نخواسته رهبر انقلاب یا رئیس دولت مرتکب چیزی شد، حد شرعی در مورد او اجرا شود.»
چرا امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ما و جوامع اسلامی مغفول واقع شده است ؟
واقعیت امر این است که دشمنان اسلام در قبال مسائل مهم جوامع اسلامی و اصول دینی در جوامع مسلمان برنامه ریزی و فرهنگ سازی کرده اند.این مسئله در خصوص امر به معروف و نهی از منکر نیز صادق است .به عنوان مثال انگلیس در طول تاریخ جاسوسانی را به کشورهای مسلمان فرستاده است تا نقاط قوت و ضعف مسلمانان را شناسایی کنند.این جاسوسان دریافته بودند که امر به معروف و نهی از منکر از نقاط قوت مسلمانان است .در مواجهه با امر به معروف و نهی از منکر شاهد شکل گیری ضرب المثل ها و جملاتی بودیم که ساخته و پرداخته دست دشمنان بود. به عنوان مثال اینکه «هر کسی مسئول کار خودش است »یا«ما را که در قبر دیگری نمی خوابانند»و... . دشمنان سعی داشتند این جملات را جایگزین احادیث دینی مهم ما در خصوص امر به معروف و نهی از منکر کنند. این در حالیست که ائمه اطهار علیهم السلام در زمان خفقان همواره برای احیای امر به معروف و نهی از منکر قیام کرده اند . بی دلیل نیست که از هفته اول محرم به عنوان هفته امر به معروف و نهی از منکر نام می برند. حضرت امام حسین (ع) فرمودند که «من برای اصلاح امور امت جدم قیام کردم و این اصلاح را به وسیله امر به معروف و نهی از منکر صورت می دهم». بنابر همین جمله حضرت امام حسین (ع)،اگر کسی جلوی امر به معروف و نهی از منکر را بگیرد یا آن را ترک کند یعنی تمایلی به اصلاح جامعه ندارد .یکی از نشانه های منافقین امر به منکر و نهی از معروف مومنین و مومنات است. مهمترین کار انبیاء و اولیای الهی آمر به معروف بودن است.
زمانی که فداییان اسلام برای احیای امر به معروف و نهی از منکر حرکت خود را آغاز کردند با مخالفت منافقین زمان و طاغوت مواجه شدند .
در زمان خفقان طاغوت عده ای از قبیل فداییان اسلام،شیخ فضل الله نوری و شهید مدرس در مسیر احیای امر به معروف و نهی از منکر شهید شدند و در این راه به حضرت سید الشهدا(علیه السلام) اقتدا کردند. در این جا لازم است خاطره ای برایتان ذکر کنم. در سال 1340، زمانی که در مشهد ساکن بودیم تشکیلاتی مخفی به نام امر به معروف و نهی از منکر تشکیل داده بودیم .در این تشکیلات کتابی آموزشی به نام معمای یک واجب مورد استفاده قرار می گرفت. در این کتاب تاکید شده بود که در اسلام اگر یک واجب وجود داشته باشد امر به معروف و نهی از منکر است که احیای آن منجر به تشکیل حکومت اسلامی می شود. این جلسات در قالب گروههای ده نفره و به صورت مخفی برگزار می شد و در راس گروههای ده نفره سیدی به نام «مظلوم»بود.ایشان با مراجع تقلید نیز به صورت خصوصی در ارتباط بود . این شبکه به صورتی جدی فعالیت می کرد. ما احادیثی را در خصوص امر به معروف و نهی از منکر منتشر کرده و در لابه لای کتب مفاتیح در حرم امام رضا (ع)می گذاشتیم .ما نمی توانستیم به صورت علنی این احادیث را پخش کنیم. رژیم شاه ماجرا را پیگیری کرد. تا اینکه فردی نفوذی با قیافه ای ظاهر الصلاح به تشکیلات راه یافت و در حقیقت نفوذ کرد .تشکیلات لو رفت و عده ای دستگیر و عده ای نیز فرار کردند.عده ای مانند من به تهران فرار کردند.حتی ما تا تهران تحت تعقیب قرار گرفتیم .عده ای از دوستانمان که به تهران آمده بودند وقتی پس از مدتی به مشهود باز گشتند دستگیر شدند .افرادی که در راس تشکیلات بودند را در دادگاهی نظامی محاکمه کردند و برای افراد اصلی تقاضای اعدام شد .ملاک صدور حکم اعدام برای این افراد حدیث امام حسین (ع)بود که در آن می فرماید: من از جدم پیغمبر (ص) شنیدم که اگر کسی سلطان جائری را ببیند که خلاف دستورات الهی عمل می کند و حدود الهی را شکسته و علیه او با دست و زبان نشورد، او نیز (مانند سلطان جائر)جایش در جهنم است. دادگاه نظامی اعلام کرد که مراد شما از سلطان جائر در این حدیث شاه بوده است. آنها نیز پاسخ داده بودند که این برداشت شماست و ما تنها حدیث پیغمبر (ص) را از قول امام حسین (ع) نقل کرده ایم . سرانجام با وساطت آیت الله میلانی اینها از اعدام نجات یافتند و مدتی در زندان بودند و تشکیلات پراکنده شد.
آیا اقداماتی عینی در راستای احیای امر به معروف و نهی از منکر از سوی دلسوزان صورت گرفته است ؟
بله. به عنوان مثال لایحه امر به معروف و نهی از منکر حدود هفت سال است که در دولت های نهم و دهم آماده شده است اما از امضای آن خودداری شده است. در مجلس نیز طرحی در راستای اصل هشتم قانون اساسی یعنی امر به معروف و نهی از منکر تهیه شد که نیمه کاره ماند و راه به جایی نبرد .حتی قانون عفاف و حجاب که در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده و دولت موظف به عمل آن است مغفول مانده است .توقع خانواده های شهدا احیای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه است .خانواده شهدا و مومنین از آنچه در کوچه و خیایان می بینند ناراحت هستند. امیدواریم امر به معروف و نهی از منکر به عنوان فریضه ای الهی مورد توجه قرار گیرد.همچنین امیدواریم مردم ما که در تکایا و خیابانها خود را آماده عزاداری برای سید الشهدا می کنند و نسبت به ایشان عشق می ورزند،نسبت به هدف قیام ایشان و اصل امر به معروف و نهی از منکر نیز حساس باشند.
با تشکر از شما که در این گفت و گو شرکت کردید.
من هم از شما متشکرم.
لطفا در ابتدا کمی در خصوص فریضه امر به معروف و نهی از منکر و اهمیت آن در جامعه اسلامی سخن بگویید.
امر به معروف و نهی از منکر بزرگترین واجبی است که در اسلام نسبت به آن تاکید شده است. با این وجود نسبت به این واجب الهی در جامعه ما بی توجهی شده است. هم اکنون بیش از سی سال از انقلاب اسلامی ما می گذرد اما هنوز امر به معروف و نهی از منکر احیا نشده و به صورت یک فرهنگ در نیامده است. الحمدلله طی سه دهه اخیر برخی مستحبات مانند برگزاری دعای ندبه و اعتکاف در جامعه به شکل یک فرهنگ در آمده است اما امر به معروف و نهی از منکر هنوز به شکل یک فرهنگ در نیامده است. حضرت امام باقر علیه السلام می فرمایند که امر به معروف و نهی از منکر واجبی است که بقیه واجبات بر مبنای آن تجلی می یابد.حضرت امام علی علیه السلام نیز می فرمایند که کل نیکی ها حتی جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهی از منکر مانند نمی است در برابر اقیانوس. این حدیث مولا علی علیه السلام اهمیت امر به معروف و نهی از منکر را نشان می دهد.
اشاره کردید که امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ما فرهنگ نشده است .لطفا کمی در این خصوص توضیح دهید .
واقعیت امر این است که حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری تاکید زیادی بر روی بحث امر به معروف و نهی از منکر داشته اند اما این مسئله در جامعه ما زنده نشده است .تنها اصلی از قانون اساسی که در کشور ما زمین مانده است اصل هشتم در خصوص امر به معروف و نهی از منکر است .باید تاکید کنم که ما در دوران مجلس هشتم و نهم و همچنین در دولت نهم و دهم تلاش زیادی در راستای احیای واقعی مسئله امر به معروف و نهی از منکر داشتیم اما این تلاشها در نهایت فایده ای نداشت. امام خمینی (ره) در اول انقلاب دستور ویژه ای برای تشکیل سازمان امر به معروف و نهی از منکر صادر کردند .در دستور امام (ره) آمده بود: « شورای انقلاب اسلامی به موجب این مرقوم، ماموریت دارد که اداره ای به اسم «امر به معروف و نهی از منکر» در مرکز تاسیس نماید و شعبه های آن در سرتاسر کشور تاسیس شود. این اداره مستقل و در کنار دولت انقلاب اسلامی است و ناظر بر اعمال دولت و ادارات دولتی و تمام اقشار ملت است و دولت و انقلاب اسلامی مامور است در سراسر کشور از منکرات به هر صورتی که هست جلوگیری نماید و حدود شرعیه را تحت نظر حاکم شرعی یا منصوب از قبل او اجرا نماید و احدی از اعضای دولت و قوای انتظامی حق مزاحمت برای متصدیان این اداره را ندارند و در اجرای حکم و حدود الهی احدی مستثنی نیست، حتی اگر خدای نخواسته رهبر انقلاب یا رئیس دولت مرتکب چیزی شد، حد شرعی در مورد او اجرا شود.»
چرا امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ما و جوامع اسلامی مغفول واقع شده است ؟
واقعیت امر این است که دشمنان اسلام در قبال مسائل مهم جوامع اسلامی و اصول دینی در جوامع مسلمان برنامه ریزی و فرهنگ سازی کرده اند.این مسئله در خصوص امر به معروف و نهی از منکر نیز صادق است .به عنوان مثال انگلیس در طول تاریخ جاسوسانی را به کشورهای مسلمان فرستاده است تا نقاط قوت و ضعف مسلمانان را شناسایی کنند.این جاسوسان دریافته بودند که امر به معروف و نهی از منکر از نقاط قوت مسلمانان است .در مواجهه با امر به معروف و نهی از منکر شاهد شکل گیری ضرب المثل ها و جملاتی بودیم که ساخته و پرداخته دست دشمنان بود. به عنوان مثال اینکه «هر کسی مسئول کار خودش است »یا«ما را که در قبر دیگری نمی خوابانند»و... . دشمنان سعی داشتند این جملات را جایگزین احادیث دینی مهم ما در خصوص امر به معروف و نهی از منکر کنند. این در حالیست که ائمه اطهار علیهم السلام در زمان خفقان همواره برای احیای امر به معروف و نهی از منکر قیام کرده اند . بی دلیل نیست که از هفته اول محرم به عنوان هفته امر به معروف و نهی از منکر نام می برند. حضرت امام حسین (ع) فرمودند که «من برای اصلاح امور امت جدم قیام کردم و این اصلاح را به وسیله امر به معروف و نهی از منکر صورت می دهم». بنابر همین جمله حضرت امام حسین (ع)،اگر کسی جلوی امر به معروف و نهی از منکر را بگیرد یا آن را ترک کند یعنی تمایلی به اصلاح جامعه ندارد .یکی از نشانه های منافقین امر به منکر و نهی از معروف مومنین و مومنات است. مهمترین کار انبیاء و اولیای الهی آمر به معروف بودن است.
زمانی که فداییان اسلام برای احیای امر به معروف و نهی از منکر حرکت خود را آغاز کردند با مخالفت منافقین زمان و طاغوت مواجه شدند .
در زمان خفقان طاغوت عده ای از قبیل فداییان اسلام،شیخ فضل الله نوری و شهید مدرس در مسیر احیای امر به معروف و نهی از منکر شهید شدند و در این راه به حضرت سید الشهدا(علیه السلام) اقتدا کردند. در این جا لازم است خاطره ای برایتان ذکر کنم. در سال 1340، زمانی که در مشهد ساکن بودیم تشکیلاتی مخفی به نام امر به معروف و نهی از منکر تشکیل داده بودیم .در این تشکیلات کتابی آموزشی به نام معمای یک واجب مورد استفاده قرار می گرفت. در این کتاب تاکید شده بود که در اسلام اگر یک واجب وجود داشته باشد امر به معروف و نهی از منکر است که احیای آن منجر به تشکیل حکومت اسلامی می شود. این جلسات در قالب گروههای ده نفره و به صورت مخفی برگزار می شد و در راس گروههای ده نفره سیدی به نام «مظلوم»بود.ایشان با مراجع تقلید نیز به صورت خصوصی در ارتباط بود . این شبکه به صورتی جدی فعالیت می کرد. ما احادیثی را در خصوص امر به معروف و نهی از منکر منتشر کرده و در لابه لای کتب مفاتیح در حرم امام رضا (ع)می گذاشتیم .ما نمی توانستیم به صورت علنی این احادیث را پخش کنیم. رژیم شاه ماجرا را پیگیری کرد. تا اینکه فردی نفوذی با قیافه ای ظاهر الصلاح به تشکیلات راه یافت و در حقیقت نفوذ کرد .تشکیلات لو رفت و عده ای دستگیر و عده ای نیز فرار کردند.عده ای مانند من به تهران فرار کردند.حتی ما تا تهران تحت تعقیب قرار گرفتیم .عده ای از دوستانمان که به تهران آمده بودند وقتی پس از مدتی به مشهود باز گشتند دستگیر شدند .افرادی که در راس تشکیلات بودند را در دادگاهی نظامی محاکمه کردند و برای افراد اصلی تقاضای اعدام شد .ملاک صدور حکم اعدام برای این افراد حدیث امام حسین (ع)بود که در آن می فرماید: من از جدم پیغمبر (ص) شنیدم که اگر کسی سلطان جائری را ببیند که خلاف دستورات الهی عمل می کند و حدود الهی را شکسته و علیه او با دست و زبان نشورد، او نیز (مانند سلطان جائر)جایش در جهنم است. دادگاه نظامی اعلام کرد که مراد شما از سلطان جائر در این حدیث شاه بوده است. آنها نیز پاسخ داده بودند که این برداشت شماست و ما تنها حدیث پیغمبر (ص) را از قول امام حسین (ع) نقل کرده ایم . سرانجام با وساطت آیت الله میلانی اینها از اعدام نجات یافتند و مدتی در زندان بودند و تشکیلات پراکنده شد.
آیا اقداماتی عینی در راستای احیای امر به معروف و نهی از منکر از سوی دلسوزان صورت گرفته است ؟
بله. به عنوان مثال لایحه امر به معروف و نهی از منکر حدود هفت سال است که در دولت های نهم و دهم آماده شده است اما از امضای آن خودداری شده است. در مجلس نیز طرحی در راستای اصل هشتم قانون اساسی یعنی امر به معروف و نهی از منکر تهیه شد که نیمه کاره ماند و راه به جایی نبرد .حتی قانون عفاف و حجاب که در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شده و دولت موظف به عمل آن است مغفول مانده است .توقع خانواده های شهدا احیای امر به معروف و نهی از منکر در جامعه است .خانواده شهدا و مومنین از آنچه در کوچه و خیایان می بینند ناراحت هستند. امیدواریم امر به معروف و نهی از منکر به عنوان فریضه ای الهی مورد توجه قرار گیرد.همچنین امیدواریم مردم ما که در تکایا و خیابانها خود را آماده عزاداری برای سید الشهدا می کنند و نسبت به ایشان عشق می ورزند،نسبت به هدف قیام ایشان و اصل امر به معروف و نهی از منکر نیز حساس باشند.
با تشکر از شما که در این گفت و گو شرکت کردید.
من هم از شما متشکرم.