حسن لاسجردی گفت: عدم پیشرفت یا مطلوبیت روند اجرای طرح ها و پروژه های مختلف در سطح شهر تهران نشان دهنده این است که سامانه مدیریت شهری یا آن قسمت هایی که با تعدد مدیریت و مسئولیت مواجه هستند از کارآمدی لازم برخوردار نیستند.
سمیه عظیمی - دکتر حسن لاسجردی، عضو شورای مرکزی موتلفه، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل و داخلی است؛ با وی که برای انتخابات شوراهای شهر نیز ثبت نام کرده صحبت کردیم تا هم نظرش را درباره بحث تجمیع انتخابات شوراها و ریاست جمهوری بدانیم و هم اولویت های شهر تهران را جویا شویم.
• ابتدا بحث همزمانی انتخابات شوراها و ریاست جمهوری را ارزیابی کنید.
در بحث انتخابات شوراها و همزمانی آن با انتخابات ریاست جمهوری دو مساله مطرح است؛ کسانی که موافق این طرح بودند این موضوع را مطرح می کردند که تکرار برگزاری انتخابات شور و نشاط مردم برای مشارکت در عرصه سیاسی را با بی رغبتی مواجه کند؛ و چون این مساله برای مقبولیت نظام اهمیت دارد، طرح برگزاری همزمان انتخابات شوراها و ریاست جمهوری با موافقت بسیاری از کارشناسان قرار گرفت.
از طرف دیگر هزینه های بالای برگزاری انتخابات در کشور مطرح شد که با طرح تجمیع درصد بسیاری از هزینه ها کاهش می یابد. این دو ملاحظه جدی در طرح تجمیع انتخابات لحاظ و با موافقت نمایندگان مجلس و دستگاه های ذیربط نیز روبرو شد.
با توجه به اهمیت انتخابات ریاست جمهوری و تاثیر سیاسی- اجتماعی مستقیم آن به نظر می رسد که اهمیت انتخابات ریاست جمهوری باعث شده که مقداری از اهمیت توجه و حساسیت انتخابات شوراها کاسته شده باشد.
اما باید توجه داشت که انتخابات شوراها نیز به جهت اینکه در آن موضوع مدیریت مستقیم اجتماعی شهرها و روستاها مطرح است، باید از اهمیت فوق العاده ای برخوردار باشد.
چراکه شوراها در لایه های اجتماعی جامعه شیوع دارند و باید حتما راهکار مطلوبی برای اهمیت دادن به انتخابات شوراها یافت شود. یکی از کارهایی که می توان در حال حاضر انجام داد این است که فضای حساسیت انتخابات شوراها نیز مثل انتخابات ریاست جمهوری ایجاد شود.
• به نظر شما اولویت مدیریت شهری تهران چیست؟
کلان شهر تهران با مسائل اساسی مواجه است؛ اولین موضوعی که باید مورد توجه قرار گیرد بحث مدیریت شهر است.
خیلی از مسائل مبتلا به شهر، نشان دهنده این است که در پس مدیریت ها یا تعدد مسئولیت ها و کانال های مختلف تصمیم سازی هیچکدام از اقدامات در مدیریت شهری به نتیجه نمی رسد.
موضوعاتی مثل نوسازی یا مقاوم سازی بافت های فرسوده، جایگزینی خودروهای فرسوده، مسائل زیست محیطی و .. یا مجموعه کارهای کلانی که در تهران باید انجام می شده از این قبیل مسائل هستند.
عدم پیشرفت یا مطلوبیت روند اجرای طرح ها و پروژه ها نشان دهنده این است که سامانه مدیریت شهری یا آن قسمت هایی که با تعدد مدیریت و مسئولیت مواجه هستند از کارآمدی لازم برخوردار نیستند.
اصطلاحا ما نتیجه و خروجی حساب شده یا مطلوبی را در این حوزه شاهد نیستیم و به همین جهت به نظر می رسد که شورای شهر باید بحث مدیریت متمرکز یا سامانه های مرتبط با حوزه مدیریت شهری را ساماندهی کند.
نکته بعدی که مورد غفلت واقع شده، بحث محیط زیست در کلان شهر تهران است؛ این مساله باید مورد توجه باشد آنچه که بر فضای روحی و فیزیولوژی انسان در محیط های شهری تاثیرگذار است مساله محیط زیست است.
به طور حتم ساماندهی بحث های حوزه محیط زیست، فضای سبز، شاهراه های اصلی شهر یا مساله ترافیک دست به دست هم می دهند تا آن چیزی که به عنوان محیط زیست مطلوب از آن نام می بریم در شهر اتفاق بیفتد.
• بحث های مرتبط با حوزه فرهنگی نیز یکی از دغدغه های مهم مردم و مسئولین در مدیریت شهری است، از نصب تابلو نوشته گرفته تا ایجاد اماکن فرهنگی و مذهبی؛ نقش شوراها را برای ارتقای فرهنگ مردم و جامعه چطور ارزیابی می کنید؟
متاسفانه بخش زیادی از مسائل فرهنگی مدیریت شهری با گرایشات سیاسی اداره می شود؛ به همین جهت باید شورای شهر نقش نظارتی مستمر و مستقیمی بر روند اداره مجموعه مدیریت های فرهنگی وابسته به شهر داشته باشد.
هرچند نمی توان به طور کامل عرصه فرهنگ را از سیاست زدگی جدا کرد اما زدودن سیاست زدگی از بخش فرهنگ می تواند به بالندگی فرهنگ در کشور کمک کند.
• بعضا مشاهده شده که شوراها، تنها وظیفه خود را بررسی و نقد تمامی عملکرد مدیران و وضعیت شهر متبوع خود می دانند؛ آیا واقعا نقش شوراها در همین حوزه خلاصه می شود؟
در حوزه مدیریت شهری ارتباط کارگزاران با شورای شهر، یک ارتباط صرفا اداری است، به نظر می رسد شورای شهر بیشترین تمرکز خود را به جای مدیریت شهر روی شهرداری گذاشته است که باید این دو موضوع از هم تفکیک شوند.
هنر شورای شهر این است که کاگزاران را در مدیریت شهر کمک کند نه اینکه تمام تلاش خود را در جهت بررسی برنامه های اجرایی شهر یا عملکرد و اقدامات شهردار صرف نماید.
• قطعا اولویت هایی وجود دارند که در بحث مدیریت شهری که البته شوراها نیز در آن دخیل هستند از قلم افتاده یا مورد غفلت مسئولین واقع شده است.
در مطالعات جدید شهری موضوعی مطرح شده تحت عنوان کالبد شهر، یعنی روح حاکم بر بخش های مختلف شهر از جمله موضوعاتی است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. آیا روح حاکم بر شهر همان چیزی است که مورد نیاز نسل امروز و آینده است، آیا روح حاکم بر شهر مطابق با نیازها طراحی شده و آیا تلاش مسئولین در این خصوص نتیجه داده یا خیر؟
موضوعاتی نظیر آسایش، رنگ در شهر، اخلاقیات و مکانیزم های مختلفی که برای ایجاد جاذبه های بصری در نظر گرفته می شود از نکاتی است که به آن کالبد شهری گفته می شود.
بخشی از این موضوع به امکانات شهری بر می گردد و بخشی نیز به ظواهر شهری؛ در این زمینه لازم است که شورای شهر حوزه نظارت خود را بر کارگزاران بیشتر کند تا معنای کامل کالبد شهر تحقق پیدا کند.
• درباره نقش شورایاران و حضور آنان در روند تصمیم سازی برنامه های اجرایی شهر را چطور می بینید؟ آیا آن چیزی که از شورایاران انتظار می رفت و اساس پایه ریزی طرح ایجاد شورایاری ها در محل های شهر تهران بود محقق شده است؟
مدیریت شهری یک هسته اصلی دارد که به شهرداری ختم می شود و یک هسته مشورتی که به شوراها منتهی می شود.
در شورای شهر نیز یک مکانیزم حقوقی به اسم شورایاران وجود دارد که مقداری در حوزه اختیارات، تصمیم سازی و نحوه سیاست گذاری در بحث های منطقه ای نیازمند تمرکز زدایی است تا دست آنها در این موارد باز باشد.
گسترش محلات حاشیه ای در تهران و بزرگ شدن بی حد و اندازه آن اگر چه در طرح جامع حریم شهری محصور شده است اما تهران در ابعاد کمی تعریف شده که این تعریف نیازمند این است که مدیریت شهری بازوان توانایی برای کسب اطلاعات داشته باشد.
متاسفانه در حال حاضر شورایاران اقدام خاصی در مدیریت شهر انجام نمی دهند، و شورایاری تنها یک انتخاب منطقه ای و محلی است که فقط صورت دارد و عمقی ندارد؛ یکی از کارهایی که باید در دستور کار آینده شورای شهر قرار بگیرد این است که حتما به شورایاران به عنوان اهرم ها یا بال های نظارتی و اجرایی محلات توجه ویژه داشته باشند.
آنها می توانند از طریق گپ و گفت، بده بستان یا مکانیزم های بازتر کسب اطلاعات در منطقه، مدیریت شهری را در این زمینه کمک کنند. به نظر بنده یکی از خلاهایی که در شهر تهران با آن مواجه هستیم همین مساله است.
• در شهرهای بزرگ دنیا معمولا اقدامات خاصی در جهت ساماندهی فضا و محتوای شهری صورت می گیرد؛ به نظر شما شهر تهران به عنوان یکی از کلان شهرهای جهان، نیازمند چه نوع اقداماتی در حوزه شهری است؟
یکی از کارهایی که می توان در کلان شهر تهران انجام داد ایجاد شهرک های تخصصی است؛ معمولا سیستم مدیریت شهری در شهرهای کلان تلاش می کند که شهر معنا و هویت داشته باشند و این مهم را با اقداماتی مثل ایجاد شهرک های خبرنگاران، هنرمندان یا..... تحقق می بخشد.
اگر ما بخواهیم مقداری از فضای درهم آمیخته شهر تهران فاصله بگیریم و بحث کالبد شهری تحقق پیدا کند باید مدیریت شهری به این شهرک های محتوایی بیاندیشد.
• به نظر شما سازوکار ایجاد این چنین شهرک هایی در شهر تهران وجود دارد؟ راهکار مناسب و مطلوب رابرای اجرایی کردن این طرح چه می دانید؟
به طور قطع باید از این فضای شلوغ، در هم ریخته و بسیار پیچیده شهر تهران اندکی کاسته شود. تیم قبل تنها توانسته اند امور اجرایی را جلو ببرند، اما داشتن ایده های خاصی که به شهر هویت، رنگ و بوی تازه و شور و نشاط بدهد می تواند بعد از درست کردن بحث های عمومی، باعث پویایی محیط شهری شود و این مهم را می شود در قالب پروژه های اصناف و تعاونی ها هدایت کرد.
• داشتن تخصص ازجمله نکاتی است که باید هر یک از نامزدهای انتخابات شوراها برای انجام کار مطلوب تر داشته باشند؛ از منظر شما مهمترین نکته ای که باید در این خصوص لحاظ شود چیست؟
ملاحظه پایانی در بیان اولویت های شورای شهر آت، بحث بودجه شهری است، در حال حاضر 11 هزار میلیارد دلار بودجه شهر تهران است، این یکی از موارد خاصی است که افرادی که در حوزه تصمیم سازی قرار می گیرند باید هنر برآورد، تقسیم و ارزیابی دقیق محاسباتی داشته باشند، تا تقسیم ثروت اجتماعی به درستی انجام شود.
هرکدام از افرادی که در معرض رای قرار می گیرند باید بتوانند در رابطه با این حجم از بودجه دیدگاه روشنی داشته باشند.
• ابتدا بحث همزمانی انتخابات شوراها و ریاست جمهوری را ارزیابی کنید.
در بحث انتخابات شوراها و همزمانی آن با انتخابات ریاست جمهوری دو مساله مطرح است؛ کسانی که موافق این طرح بودند این موضوع را مطرح می کردند که تکرار برگزاری انتخابات شور و نشاط مردم برای مشارکت در عرصه سیاسی را با بی رغبتی مواجه کند؛ و چون این مساله برای مقبولیت نظام اهمیت دارد، طرح برگزاری همزمان انتخابات شوراها و ریاست جمهوری با موافقت بسیاری از کارشناسان قرار گرفت.
از طرف دیگر هزینه های بالای برگزاری انتخابات در کشور مطرح شد که با طرح تجمیع درصد بسیاری از هزینه ها کاهش می یابد. این دو ملاحظه جدی در طرح تجمیع انتخابات لحاظ و با موافقت نمایندگان مجلس و دستگاه های ذیربط نیز روبرو شد.
با توجه به اهمیت انتخابات ریاست جمهوری و تاثیر سیاسی- اجتماعی مستقیم آن به نظر می رسد که اهمیت انتخابات ریاست جمهوری باعث شده که مقداری از اهمیت توجه و حساسیت انتخابات شوراها کاسته شده باشد.
اما باید توجه داشت که انتخابات شوراها نیز به جهت اینکه در آن موضوع مدیریت مستقیم اجتماعی شهرها و روستاها مطرح است، باید از اهمیت فوق العاده ای برخوردار باشد.
چراکه شوراها در لایه های اجتماعی جامعه شیوع دارند و باید حتما راهکار مطلوبی برای اهمیت دادن به انتخابات شوراها یافت شود. یکی از کارهایی که می توان در حال حاضر انجام داد این است که فضای حساسیت انتخابات شوراها نیز مثل انتخابات ریاست جمهوری ایجاد شود.
• به نظر شما اولویت مدیریت شهری تهران چیست؟
کلان شهر تهران با مسائل اساسی مواجه است؛ اولین موضوعی که باید مورد توجه قرار گیرد بحث مدیریت شهر است.
خیلی از مسائل مبتلا به شهر، نشان دهنده این است که در پس مدیریت ها یا تعدد مسئولیت ها و کانال های مختلف تصمیم سازی هیچکدام از اقدامات در مدیریت شهری به نتیجه نمی رسد.
موضوعاتی مثل نوسازی یا مقاوم سازی بافت های فرسوده، جایگزینی خودروهای فرسوده، مسائل زیست محیطی و .. یا مجموعه کارهای کلانی که در تهران باید انجام می شده از این قبیل مسائل هستند.
عدم پیشرفت یا مطلوبیت روند اجرای طرح ها و پروژه ها نشان دهنده این است که سامانه مدیریت شهری یا آن قسمت هایی که با تعدد مدیریت و مسئولیت مواجه هستند از کارآمدی لازم برخوردار نیستند.
اصطلاحا ما نتیجه و خروجی حساب شده یا مطلوبی را در این حوزه شاهد نیستیم و به همین جهت به نظر می رسد که شورای شهر باید بحث مدیریت متمرکز یا سامانه های مرتبط با حوزه مدیریت شهری را ساماندهی کند.
نکته بعدی که مورد غفلت واقع شده، بحث محیط زیست در کلان شهر تهران است؛ این مساله باید مورد توجه باشد آنچه که بر فضای روحی و فیزیولوژی انسان در محیط های شهری تاثیرگذار است مساله محیط زیست است.
به طور حتم ساماندهی بحث های حوزه محیط زیست، فضای سبز، شاهراه های اصلی شهر یا مساله ترافیک دست به دست هم می دهند تا آن چیزی که به عنوان محیط زیست مطلوب از آن نام می بریم در شهر اتفاق بیفتد.
• بحث های مرتبط با حوزه فرهنگی نیز یکی از دغدغه های مهم مردم و مسئولین در مدیریت شهری است، از نصب تابلو نوشته گرفته تا ایجاد اماکن فرهنگی و مذهبی؛ نقش شوراها را برای ارتقای فرهنگ مردم و جامعه چطور ارزیابی می کنید؟
متاسفانه بخش زیادی از مسائل فرهنگی مدیریت شهری با گرایشات سیاسی اداره می شود؛ به همین جهت باید شورای شهر نقش نظارتی مستمر و مستقیمی بر روند اداره مجموعه مدیریت های فرهنگی وابسته به شهر داشته باشد.
هرچند نمی توان به طور کامل عرصه فرهنگ را از سیاست زدگی جدا کرد اما زدودن سیاست زدگی از بخش فرهنگ می تواند به بالندگی فرهنگ در کشور کمک کند.
• بعضا مشاهده شده که شوراها، تنها وظیفه خود را بررسی و نقد تمامی عملکرد مدیران و وضعیت شهر متبوع خود می دانند؛ آیا واقعا نقش شوراها در همین حوزه خلاصه می شود؟
در حوزه مدیریت شهری ارتباط کارگزاران با شورای شهر، یک ارتباط صرفا اداری است، به نظر می رسد شورای شهر بیشترین تمرکز خود را به جای مدیریت شهر روی شهرداری گذاشته است که باید این دو موضوع از هم تفکیک شوند.
هنر شورای شهر این است که کاگزاران را در مدیریت شهر کمک کند نه اینکه تمام تلاش خود را در جهت بررسی برنامه های اجرایی شهر یا عملکرد و اقدامات شهردار صرف نماید.
• قطعا اولویت هایی وجود دارند که در بحث مدیریت شهری که البته شوراها نیز در آن دخیل هستند از قلم افتاده یا مورد غفلت مسئولین واقع شده است.
در مطالعات جدید شهری موضوعی مطرح شده تحت عنوان کالبد شهر، یعنی روح حاکم بر بخش های مختلف شهر از جمله موضوعاتی است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. آیا روح حاکم بر شهر همان چیزی است که مورد نیاز نسل امروز و آینده است، آیا روح حاکم بر شهر مطابق با نیازها طراحی شده و آیا تلاش مسئولین در این خصوص نتیجه داده یا خیر؟
موضوعاتی نظیر آسایش، رنگ در شهر، اخلاقیات و مکانیزم های مختلفی که برای ایجاد جاذبه های بصری در نظر گرفته می شود از نکاتی است که به آن کالبد شهری گفته می شود.
بخشی از این موضوع به امکانات شهری بر می گردد و بخشی نیز به ظواهر شهری؛ در این زمینه لازم است که شورای شهر حوزه نظارت خود را بر کارگزاران بیشتر کند تا معنای کامل کالبد شهر تحقق پیدا کند.
• درباره نقش شورایاران و حضور آنان در روند تصمیم سازی برنامه های اجرایی شهر را چطور می بینید؟ آیا آن چیزی که از شورایاران انتظار می رفت و اساس پایه ریزی طرح ایجاد شورایاری ها در محل های شهر تهران بود محقق شده است؟
مدیریت شهری یک هسته اصلی دارد که به شهرداری ختم می شود و یک هسته مشورتی که به شوراها منتهی می شود.
در شورای شهر نیز یک مکانیزم حقوقی به اسم شورایاران وجود دارد که مقداری در حوزه اختیارات، تصمیم سازی و نحوه سیاست گذاری در بحث های منطقه ای نیازمند تمرکز زدایی است تا دست آنها در این موارد باز باشد.
گسترش محلات حاشیه ای در تهران و بزرگ شدن بی حد و اندازه آن اگر چه در طرح جامع حریم شهری محصور شده است اما تهران در ابعاد کمی تعریف شده که این تعریف نیازمند این است که مدیریت شهری بازوان توانایی برای کسب اطلاعات داشته باشد.
متاسفانه در حال حاضر شورایاران اقدام خاصی در مدیریت شهر انجام نمی دهند، و شورایاری تنها یک انتخاب منطقه ای و محلی است که فقط صورت دارد و عمقی ندارد؛ یکی از کارهایی که باید در دستور کار آینده شورای شهر قرار بگیرد این است که حتما به شورایاران به عنوان اهرم ها یا بال های نظارتی و اجرایی محلات توجه ویژه داشته باشند.
آنها می توانند از طریق گپ و گفت، بده بستان یا مکانیزم های بازتر کسب اطلاعات در منطقه، مدیریت شهری را در این زمینه کمک کنند. به نظر بنده یکی از خلاهایی که در شهر تهران با آن مواجه هستیم همین مساله است.
• در شهرهای بزرگ دنیا معمولا اقدامات خاصی در جهت ساماندهی فضا و محتوای شهری صورت می گیرد؛ به نظر شما شهر تهران به عنوان یکی از کلان شهرهای جهان، نیازمند چه نوع اقداماتی در حوزه شهری است؟
یکی از کارهایی که می توان در کلان شهر تهران انجام داد ایجاد شهرک های تخصصی است؛ معمولا سیستم مدیریت شهری در شهرهای کلان تلاش می کند که شهر معنا و هویت داشته باشند و این مهم را با اقداماتی مثل ایجاد شهرک های خبرنگاران، هنرمندان یا..... تحقق می بخشد.
اگر ما بخواهیم مقداری از فضای درهم آمیخته شهر تهران فاصله بگیریم و بحث کالبد شهری تحقق پیدا کند باید مدیریت شهری به این شهرک های محتوایی بیاندیشد.
• به نظر شما سازوکار ایجاد این چنین شهرک هایی در شهر تهران وجود دارد؟ راهکار مناسب و مطلوب رابرای اجرایی کردن این طرح چه می دانید؟
به طور قطع باید از این فضای شلوغ، در هم ریخته و بسیار پیچیده شهر تهران اندکی کاسته شود. تیم قبل تنها توانسته اند امور اجرایی را جلو ببرند، اما داشتن ایده های خاصی که به شهر هویت، رنگ و بوی تازه و شور و نشاط بدهد می تواند بعد از درست کردن بحث های عمومی، باعث پویایی محیط شهری شود و این مهم را می شود در قالب پروژه های اصناف و تعاونی ها هدایت کرد.
• داشتن تخصص ازجمله نکاتی است که باید هر یک از نامزدهای انتخابات شوراها برای انجام کار مطلوب تر داشته باشند؛ از منظر شما مهمترین نکته ای که باید در این خصوص لحاظ شود چیست؟
ملاحظه پایانی در بیان اولویت های شورای شهر آت، بحث بودجه شهری است، در حال حاضر 11 هزار میلیارد دلار بودجه شهر تهران است، این یکی از موارد خاصی است که افرادی که در حوزه تصمیم سازی قرار می گیرند باید هنر برآورد، تقسیم و ارزیابی دقیق محاسباتی داشته باشند، تا تقسیم ثروت اجتماعی به درستی انجام شود.
هرکدام از افرادی که در معرض رای قرار می گیرند باید بتوانند در رابطه با این حجم از بودجه دیدگاه روشنی داشته باشند.