***
طرحی که برای جبران کسری بودجه دولت، پیشنهاد شده فروش ذخایر معادن است. اصل این طرح چیست؟
طرحی که شنیده‌ام این است که 25 درصد از قیمت روز از استخراج‌کنندگان معادن کسر شود.
اگر قرار است چنین کاری انجام شود، زیرساخت‌هایش فراهم هست؟
هنوز زیرساخت مشخصی ندارد. فروش معادن در ایران بی‌سابقه بوده است. در برخی کشورها معادن فروخته می‌شود، ولی نه به این صورت که در جایی معدن را به فردی واگذار کنند، بلکه قرارداد می‌بندند و پیش‌بینی می‌کنند این معدن یک میلیون تن ذخیره دارد و قرارداد می‌بندند که طبق نرخی که تولید تعیین می‌کند، استخراج‌کننده سالانه حقوق دولتی را بپردازد. معمولاً هر سال به نرخ روز قیمت‌گذاری می‌شود و نرخ‌ها تغییر می‌کنند و استخراج‌کننده مجبور است وجه برداشتش را به نرخی که دولت تعیین می‌کند بپردازد.
با این اوصاف شما موافق فروش معادن نیستید.
به این صورت که کلاً معدن به یک نفر یا یک شرکت واگذار کنند، صحیح نیست، چون ممکن است فعل و انفعالاتی در این کار رخ بدهد. نمی‌توانیم یک معدن را که پیش‌بینی می‌شود تا 20 سال دیگر ذخیره دارد، یکجا بفروشیم، در حالی که چند سال دیگر ممکن است نرخش چندین برابر فعلی باشد.
ایراد کار کجاست؟
ایراد این است که به زیان مردم، دولت و بیت‌المال می‌شود، در جایی چیزی را بفروشیم، در حالی که به‌تدریج نرخش مشخص می‌شود. مثل این است که کلیه ذخایر نفتمان را یکجا بفروشیم. این امر صحیح نیست. هر سال نرخی خواهد داشت و معمولاً معادن و ذخایر افزایش قیمت دارند.
پس تخمین زدن قیمت معادن را صلاح نمی‌دانید.
خیر، به‌طور کلی نمی‌شود.
هیچ کارشناسی هم در دنیا نمی‌تواند این کار را انجام بدهد.
معمول نیست. معمول این است که ذخیره یک معدن را تخمین بزنیم و در چند سال تقسیم کنیم که در چند سال می‌تواند استخراج کند، ولی قیمت محصول را به قیمت روز هر سال از استخراج‌کننده و بهره‌بردار دریافت کنیم. اینکه قیمتی بگذاریم و بگیریم و هر قیمتی هم گذاشته شود ارزان و به زیان دولت است.
آیا به طریق دیگری نمی‌شود این کار را انجام داد؟
اصلاً ضرورت ندارد. اگر دولت نیاز به پول دارد بگوید مثلاً امسال پیش‌بینی می‌کنم ربعش را بپردازید.
اگر دولت برای مدت محدودی یک یا دو سال معدن را در اختیار فرد یا شرکت بگذارد و کل معدن فروخته نشود، بهتر نیست؟
تقریباً الان همین‌طور است که کل معدن را در اختیار می‌گذارد و قرار می‌گذارم هر سال این مقدار از این معدن استخراج کنید و این مبلغ را هم بپردازید، ولی نرخ سال بعد را خود دولت تعیین می‌کند.
الان که این طرح مطرح است، آیا به فرض اینکه زیرساخت‌هایش هم مهیا باشد، حق داریم این کار را انجام بدهیم؟ چون معدن جزو انفال است و باید برای نسل‌های آینده باقی بماند، آیا حق فروش آن را داریم؟
فروش معادن کار اشتباهی است و با این کار به حقوق نسل آینده تجاوز می‌شود. بعضی از معادن 30 سال ذخیره دارند. حالا آن را بفروشیم و پولش را برای نسل حاضر مصرف کنیم که به نظرم ظلم به نسل آینده است.
اگر دولت بخواهد این کار را بکند و زیرساخت‌هایش را فراهم سازد، آیا بخش خصوصی توان دارد این را به عهده بگیرد؟
نه، اصلاً قابل پیش‌بینی نیست که کل معدن را بخریم. ممکن است بخش خصوصی یا بخش‌های نیمه‌دولتی موجود امکان خریدن معدن را داشته باشند، ولی در مجموع کار صحیحی نیست.
برای کشف معادن چه روندی داریم؟ آیا برای این امر سرمایه‌گذاری صورت گرفته است؟
بله، هست و الان هم اقدام می‌شود. پروانه کشف می‌گیرند و بعد وقتی معدن کشف و مقدارش معین شد، مجوز می‌گیرند و سپس اقدام به کسب پروانه بهره‌برداری می‌کنند.
روندش راضی‌کننده است؟
نسبتاً خوب است.
از طرف بخش خصوصی استقبال شده است؟
بله. مردم چندان ناراضی نیستند.
پیشنهاد کردید دولت راه‌های دیگری را برای تأمین بودجه انتخاب کند. غیر از این راه چه راهی را به دولت پیشنهاد می‌دهید؟
در کسب مالیات دقت بیشتری کند. کسانی هستند که امکانات فراوانی عایدشان می‌شود، ولی مالیات یا کم می‌دهند یا نمی‌دهند. باید کاری کند که با کمک به بخش خصوصی تولید کالاهای صادراتی‌مان افزایش یابد و صادرکنندگان بتوانند کالا را صادر کنند و با آمدن ارز به کشور دولت بتواند کمبودهایش را برطرف سازد. اینکه اموال مملکت و زمین‌های مردم را بفروشند صحیح نیست.
پیشنهادتان به دولت برای اینکه در بخش معدن فعال باشد و به بخش خصوصی کمک کند چیست؟
بهره‌برداری از معادن تقویت کنند، بعضی از کانه‌های معدنی مناسب صادرات است و خریدارانی هم دارد، منتهی امکانات صادرات ما محدود است، مثل سنگ‌های ساختمانی و زینتی. اگر به بخش خصوصی کمک و در این راه مساعدت کنند یقیناً فعالیت بیشتر می‌شود و درآمد کشور هم ازدیاد می‌یابد.