انقلاب ایران مهمترین رویداد سال‌های 1970 به بعد است؛ اتفاقی که نظام شاهنشاهی ایران را برچید و نظامی اسلامی را پایه گذاری کرد. اما شاید مهمترین نکته در انقلاب ایران ادامه این انقلاب طی 30 سال گذشته است. به نظر شما ریشه و ویژگی اصلی انقلاب اسلامی که به باطل کردن نظریه ترمیدور انجامید چیست؟
ترمیدور در واقع نظریه‌ای است که در نظام سیاسی و اجتماعی به بازگشت انقلاب و بلیعیدن نیروهای انقلابی توسط خود انقلاب اطلاق می‌شود. دراین‌باره باید این نکته را در نظر داشت که این نظریه غربی است و در باره انقلاب‌های روسیه، فرانسه، انگلیس و آمریکا ارائه شده و به‌طور مشخص ارزش‌های اجتماعی و سیاسی این انقلاب‌ها با انقلاب اسلامی ایران متفاوت است.
یکی از این نکات اینکه در غرب و انقلاب‌های غربی عامل محرک انقلاب، بحث مادی گرایی است، در حالی که در انقلاب اسلامی ایران همان‌طور که از پسوند اسلامی آن مشخص است انقلابی مادی نیست، انقلابی است که به استقرار ارزش‌ها توجه دارد. این ارزش‌ها هم اخلاقی و برپایه عدالت در یک دید کلی، اسلامی در نظر گرفته شده است.
ارزش‌های اسلامی در ایران ریشه‌دارد؛ و اجتماع، رفتارهای اجتماعی، انگیزه‌ها و افراد اجتماع که تشکیل دهنده انقلاب هستند با اینگونه ارزش‌ها در آمیخته شده‌اند.
بنابراین یک عامل کنترلی و مؤثری که در انقلاب‌های غربی و مادی نیست در انقلاب اسلامی مطرح شود که همواره همه چیز براساس این خط کش و مقیاس سنجیده شود. لذا تأکید بر ارزش‌های والای اسلامی است که با عث می‌شود اتفاقی که براساس نظریه ترمیدور در انقلاب‌های مختلف جهان روی داده در انقلاب اسلامی ایران رخ ندهد.
عده‌ای معتقد بودند که در زمان اصلاحات، انقلاب ایران در طی مسیر به سمت وقوع ترمیدور گام بر می‌داشت؛ یعنی چه شعارها و چه رفتار دولتمردان احتمال وقوع ترمیدور در انقلاب ایران را پیش‌بینی می‌کرد.
من معتقد نیستم که دولت اصلاحات به واسطه فاصله گرفتن از ارزش‌ها یا بهره‌گیری از شعارهای مخالف بر سر کار آمده باشد.
در زمان انتخابات می‌توان انگیزهای مذهبی یعنی همان اصول اساسی اسلامی را میان مردم مشاهده کرد؛ مردم ما اصولی کلی دارند که همیشه در همه اتفاقات حتی در برخوردهای روزانه خود رعایت می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت که دولت اصلاحات بیشترین رأی را از جامعه مذهبی کشور کسب کرد اما سران اصلاحات از این مسئله استفاده کردند و خواستند که با طرح شعارهایی مثل آزادی موجی را در کشور به راه بیندازند و به دنبال استفاده از این موج بودند.
به همین دلیل در پایان دوره خاتمی برخی گمان می‌کردند که اصول انقلاب در حال از بین رفتن است اما از آنجا که اصول انقلاب ایران با اصول اسلامی منطبق است لذا انقلاب با همان ارزش‌های اساسی و کلی ادامه یافت.
از طرف دیگر این موضوع قابل توجه است که اکثریت مردم ایران پای بند ارزش‌های اسلامی هستند و بسیاری از تحلیل گران سیاسی یا کسانی که طراحان انقلاب‌های رنگی هستند بر این باورند که هر اتفاقی که در ایران می‌افتد باید براساس اصول اسلامی و مذهب باشد.
لذا هرچند در پایان دوره اصلاحات آقای خاتمی سعی کرد که نظریات خود را با نظریات بسیاری از تئوریسین‌های غربی موافق نشان دهد و حتی در بحث تسامح و تساهل فردی امریکایی را شهید خطاب کرد اما وقتی مردم دیدند که دولت از بحث ارزش‌های انقلاب اسلامی فاصله می‌گیرد خود را با علم و پرچم ارزش‌های اسلامی هماهنگ کردند و در نتیجه دولت آقای احمدینژاد با طرح شعارهایی که از اصول اولیه انقلاب بود بر شعارهای مادی گرایانه دولت اصلاحات چیره شد.
پس یکی از مواردی هم که باعث ادامه روند انقلاب اسلامی بر پایه اصول کلی انقلاب شده حضور مردم است؛ یا به تعبیر مقام معظم رهبری حکومت مردم سالاری دینی است که انقلاب اسلامی را پا برجا نگه داشته است؟
مردم در نظام‌های اسلامی چه صدر اسلام یا انقلاب اسلامی ایران، خیلی مهم دیده شده‌اند. به نحوی که پیامبر گرامی اسلام نیز بر نقش مردم تأکید داشته‌اند و جامعه تحت حاکمیت ایشان مردم سالار بوده است.
همچنانکه در قرآن کریم هم آمده که خداوند در برخی موارد با درخواست پیامبران برای عذاب الهی مخالفت می‌کرده و می‌فرموده که من بندگانم را دوست دارم هرچند خطاکار باشند.
در جمهوری اسلامی نیز همین‌طوراست؛ مردم جایگاه بسیار مهمی دارند، همان چیزی که در ادبیات ما که البته رنگ زیادی از اصول اسلامی گرفته است نیز دیده می‌شود.
به علاوه اینکه قدرت و عامل اثرگذار در انقلاب ایران حضور مردم در صحنه است، چه در زمان امام راحل که به پشتوانه همین مردم، بر رژیم ستم شاهی پیروز شدند چه در زمان جنگ که حضور مردم بسیار تأثیرگذار بود و چه در شرایط کنونی.
نکته مهم دیگر اینکه اصل ولایت فقیه هم همین گونه است؛ چراکه ولایت فقیه هم اعتبار خود را از مردم می‌گیرد. روحانیون و مراجع بخشی از همین مردم هستند که از میان آنها ولی فقیه برای جامعه مشخص و تعیین می‌شود و تا زمانی که اصل ولایت فقیه در کشور وجود داشته باشد انقلاب اسلامی به بن بستی که انقلاب‌های دیگر با آن برخورد کرده‌اند نخواهیم رسید.
ولی فقیه همیشه باید که از این اصول تبعیت کرده و آنها را رعایت کند. بحث ترمیدور بر این اساس شکل گرفت که کسانی که می‌خواستند گیوتین را از پادشاهان بگیرند خودشان دست به گیوتین بردند و نوع دیگری از کشتار را به همان شیوه شروع کردند و به همین دلیل هم با شکست مواجه شدند.
اما در نظام ولایی اینگونه نیست؛ در واقع فرق نظام ولایت فقیه با نظام پادشاهی این است که ولی فقیه همواره تلاش می‌کند تا خودش را با ارزش‌های اسلامی مطابقت دهد و آنها را رعایت کند. بنابراین یکی از علت‌هایی که جامعه اسلامی به بن‌بست نمی‌رسد و فرمول ترمیدور در انقلاب ایران شکل نمی‌گیرد بحث وجود ولایت فقیه است.
در واقع باید وجه مشخصه حکومت یا دولتی که در متن انقلاب اسلامی شکل می‌گیرد پایبندی به ارزش‌های اسلامی، اخلاقی و انقلابی باشد تا از حمایت مردمی برخوردار باشد؟
ذکر این نکته لازم است که در زمان انتخابات نظم سیاسی جامعه به هم می‌ریزد و دغدغه همه این است که رئیس‌جمهور بعدی در چه مسیری قدم بر خواهد داشت. آیا به اصول و ارزش‌های انقلابی پای بند است یا نه؟
آنچه که مسلم است اینکه از یک طرف مردم ایران طی سال‌های پس از انقلاب ثابت کرده‌اند که همواره بر اصول اعتقادی و اسلامی خود تأکید دارند و از سوی دیگر با توجه به بحث بیداری اسلامی در منطقه و مشکلاتی که برای غرب چه در حوزه سیاسی و چه در بحث مسائل اقتصادی پیش آمده مشخص شده که کارآمدی انقلاب ایران به بالاترین سطح تأثیرگذاری است.
مردم در انتخابات و راهپیمایی 22 بهمن باز هم به اصول انقلاب اسلامی که در سال 57 اتفاق افتاد رأی می‌دهند و پای بند هستند. همان مسال‌های که غربی‌ها همیشه درباره آن دچار اشتباه شده‌اند و نظریات اندیشمندان غربی همچون برینتون و هابرماس را با چالش مواجه کرده است.
باید گفت که همان‌طور که ارزش‌های مادی در غرب تعیین کننده هستند در ایران ارزش‌های اخلاقی ملاک و معیار انقلاب و انتخاب سران مملکت قرار دارد. در ایران حتی در سال‌های پیش از انقلاب بحث عدالت و ارزش‌های اخلاقی میان مردم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده و با ظهور اسلام به این ارزش‌ها به‌طور وسیع تری پرداخته شده است.
حتی در مواقعی هم که مسائلی همچون آزادی و ارزش‌های غربی در کشور مطرح شده اما مردم همواره با شناخت مسیر درست به ارزش‌های انقلابی بازگشت کرده‌اند.