با توجه به توصیه رهبری که فرمودند در عرصه بین‌الملل مقابل دشمن غفلت نکنید چه غفلت‌هایی در دولت یازدهم صورت گرفته است؟
یکی از مهم‌ترین نکاتی که در دولت قبل در دیپلماسی وجود داشت اعتماد بیش از حد به امریکا بود. طبیعتاً این ناشی از نوع نگاه و عملکرد دستگاه سیاسی کشور و شخص رئیس‌جمهور بود. اینها فکر می‌کردند در این فرصت به پیروزی با تعبیر خودشان برد ـ برد دست می‌یابند. اعتماد یک‌طرفه بود. عمر دولت امریکا هم مشخص و هشت سال دولت اوباما رو به اتمام بود. جنجال در انتخابات امریکا نشان داد ترامپ هیچ اعتقادی به برجام ندارد. در آن مقطع شاهد همراهی صهیونیست‌ها و فشارهای آل‌سعود هم بودیم. ما بهترین فرصت‌های دیپلماسی را داشتیم ریاست غیرمتعهدها به عهده ما بود و می‌توانستیم در آن فضا کشورهای عضو غیرمتعهدها را نسبت به بدعهدی امریکا و اقدامات صلح‌آمیز هسته‌ایمان توجیه کنیم و بعد آمادگی ذهنی برای ملت‌ها و دولت‌ها فراهم سازیم تا چنانچه امریکایی‌ها در مقابل برجام بدعهدی کردند با جنگ روانی و تخریب چهره امریکا مؤثر واقع شویم، ولی چنین چیزی صورت نگرفت. علتش هم این بود که اینها خوش‌بین بودند و سیاستشان آهسته برو و آهسته بیا بود. از طرفی استفاده از ظرفیت‌های قدرت‌های چین و روسیه و حتی آلمان که گاهی پالس‌های مثبتی به نفع ما صادر می‌کرد و در بدو ریاست جمهوری امریکا با ترامپ سرشاخ شده بود می‌توانست فرصت‌های خوبی را در برجام و بدعهدی‌ها برایمان فراهم آورد.
به ایرادهایی که در سیاست خارجی وجود داشت هم اشاره کنید.
زمانی که صالحی را به عنوان عضو فنی تیم مذاکره‌کننده انتخاب کردند بارها گفتم دو نفر از حقوق‌دانان در کنار ایشان باشند تا آنها روی بند بند توافق‌ها دقیق شوند، چون گاهی اوقات طرف‌های مقابل از یک ویرگول نتیجه عکس را می‌گیرند. مقام معظم رهبری شفاف بیان کردند به‌سادگی به امریکا اعتماد نکنید و حتی تأکید کردند کتباً از رئیس‌جمهور امریکا امضا بگیرید. ایشان در دیدار با هیئت دولت به صراحت فرمودند در برجام عجله نکنید. اینها نشان می‌داد ضعف بر مذاکرات مستولی بود.
ارزیابی شما از مواجهه ایران با قدرت‌های بزرگ در دولت قبل چیست؟
به نظر می‌رسد آن‌طور که باید لابی می‌کردند نکردند و فقط اکتفا به امریکا شد. می‌شد در دولت قبل هم با روسیه و هم چین روابط بهتری برقرار کرد. روسیه عضو شورای امنیت است و حق وتو دارد، در موضوعات منطقه نظیر سوریه و مقابله با تروریست‌ها خوب همراهی کرد. با وجودی که چین راهبرد درازمدت در اقتصاد دارد، ولی در مانور مشترک امریکا و کره‌جنوبی وقتی کره‌شمالی واکنش نشان می‌دهد و تهدیدات هسته‌ای مطرح می‌شود چین محکم از کره‌شمالی دفاع کرد. این همگرایی و همسویی می‌توانست در بُعد منطقه‌ای، به‌خصوص برجام برای ما هم اتفاق بیفتد. در آزاد شدن دلارهایمان که ماحصل فروش نفتمان بود با فرانسه قراردادهای سنگین بستند، ولی از این طرف تعهدات سیاسی و حمایتی از برجام از آن بیرون نیامد. اینها نقاط ضعفی بود که می‌شد در بده و بستان سیاسی و اقتصادی کار را به نقطه روشن‌تری رساند. دولت قبلی و فعلی می‌توانست و می‌تواند از چالش بین امریکا و آلمان به نفع کشور استفاده کند.
اولویت‌های دستگاه دیپلماسی کشور در دولت دوازدهم چه مواردی باشند؟
قطعاً بایستی مواضع محکمی در دولت جدید نسبت به موضوع برجام گرفت و قاطعانه اقدام کرد. نمونه بارز اولین قدم مجلس است. مجلس قبل از رأی اعتماد به دولت جدید موضوع را در دستور کار جدیش قرار داده و طرحی را بیان کرده است. این طرح می‌تواند در هیئت دولت دوازدهم با قاطعیت دنبال شود و ما ذره‌ای از مواضع عزتمندانه و مقتدرانه نظام کوتاه نیاییم. محافظه‌کاری و ملاحظه‌کاری را کنار بگذارند و روحیه انقلابی بین حاکمان و مسئولان سه قوه وجود داشته باشد. در عراق و سوریه آخرین سنگرهای تروریست‌های مورد حمایت امریکا در حال از بین رفتن است. اگر این مقاومت نبود و مماشات می‌کردند و پای میز مذاکره می‌رفتند...
همان جنگ در ایران اتفاق می‌افتاد.
قطعاً همین‌طور است. دولت باید در عین عزت، حکمت و مصلحت اقتدار ملی کشور را مراقبت کند. به نظر من مهم‌ترین مسئله‌ای که در رویکرد جدید دستگاه سیاسی کشور، دولت و نظام باید دنبال شود این است که به سمت واقعیت‌ها برویم. واقعیت فقط امریکا نیست. اروپا هم هست. در مقطعی مقام معظم رهبری در جواب ترامپ که گفته بود برجام را پاره می‌کنیم فرمودند آن را آتش می‌زنیم، اما متأسفانه روحانی در برهه‌ای گفت بعضی‌ها خیال می‌کنند منقل کنار دستشان هست و می‌توانند آتش بزنند! این دوگانه برخورد کردن‌ها اصلاً در شأن نظام، دولت و روحانی نیست.
آیا برجام تمام شده است یا اینکه دولت می تواند از ظرفیت های آن برای کشور استفاده کند؟
از صحبت‌های دولت این‌گونه برمی‌آید که می‌خواهد نوجوان برجام را به سن بلوغ برساند. راه دشواری است. این چیزی نیست که کوتاه بیاییم و مماشات کنیم. باید محکم بایستیم تا برجام از نگاه امریکا زنده باشد، چون از منظر اروپا و کشورهای مختلف غیر از امریکا حل شده است. از این طریق می‌شود امریکا را به چالش کشید و در این زمینه کوتاه نیامد.
آیا ایران از ظرفیت دیپلماسی کشورهای منطقه و همسایه استفاده مناسبی کسب کرده است؟
دولت یازدهم همه توجهش معطوف به امریکا و برجام بود. عرض کردم در مورد کشورهای غیر متعهد و منطقه غفلت کرد. حتی متأسفانه دولت نسبت به شهدای مدافع حرم هم غفلت ورزید. شهید محسن حججی انقلابی نه فقط در ایران بلکه در دنیا به وجود آورد. ملاقات فرماندهان ارشد سپاه با روحانی می‌تواند کارگشا باشد. دیگر بحث دولت تفنگ، موشک، شهرک‌های زیرزمینی و امثال اینها مطرح نشود و روحانی در جای خودش دفاع کند. اگر وزیر امور خارجه ما در مقابل وزیر امور خارجه کویت، امارات و عربستان زانو نزند قطعاً سربلندی ما بیشتر می‌شود و کشورهای منطقه مثل عراق، سوریه، یمن، بحرین و... خوشحال‌تر خواهند شد. عزت ما در روحیه انقلابی است که بایستی دولت دوازدهم این روحیه را در خودش ایجاد کند.