گفتگوی ویژه

حاکمیت اخلاق بر خبر نیاز رسانه ها است

برای بعضی‌ها در مسائل سیاسی دروغ، فریب، حیله، سیاسی‌بازی، جناح‌بازی و باندبازی عادی شده است، مخصوصاً در بخشی از گروه‌های اصلاح‌طلبان و لیبرال‌ها که در دوران اصلاحات هم همین مسائل راه افتاد که الان شاهد تکرار آنها هستیم.
طی چند روز اخیر اتفاقات زیادی از طرف خبرسازان رخ داده است. یکی از آن ها در موضوع استیضاح وزیر علوم بود، که رسانه های طرفدار وزیر، به شکلی سعی در جمع آوری نظرات دوست و دشمن در تأیید وزیر حالا دیگر برکنار شده داشتند. کار به آن جا رسید که از قول دکتر بادامچیان هم نقل کردند که استیضاح وزیر علوم رأی نمی آورد. در حالی که او هرگز چنین صحبتی نکرده بود. از طرف دیگر رسانه های اصولگرا هم آن چنان الفاظ رییس جمهور را بزرگ کردند، که رییس جمهور وادار به توضیحاتی درباره آن سخنان شد. همین رسانه ها در ماجرای نجفقلی حبیبی هم موجی به راه انداختند، که نزدیک بود، او در این سیل غرق شود. به همین دلیل قبل از هر اتفاقی مجبور به توضیح شد. حالا برای روشن تر شدن تکلیف رسانه ها به خصوص رسانه های ارزشی، در برخورد با این گونه اتفاقات سراغ دکتر بادامچیان رفته ایم. تو که خودش استاد اخلاق رسانه است و بارها تنه اش به تنه رسانه ها برخورد کرده است. گفتگوی «شما» را با دکتر اسد الله بادامچیان عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه می خوانید.

***

اتفاقاتی که طی چند روز اخیر رخ داده است، به نظر شما خبر سازی بوده یا آن که این موج های خبری باید وجود داشته باشد؟

در چند روز اخیر، بهویژه در هیجان مربوط به استیضاح وزیر علوم شاهد یکسری مسائل گوناگون بودیم که متأسفانه با اخلاق و ادب اسلام و ایران فاصله داشت. آیا بعد از فرو نشستن این هیجان کسانی که در صحنه سیاست هستند از این فرصت برای بازنگری استفاده میکنند تا ببینند مواضع و گفتههایشان چه در مخالفت، موافقت، حمایت و چه در تلاش برای رأی آوردن در استیضاح منطبق با اخلاق، ادب و معیارهای امام خمینی(ره) و امام خامنهای بوده است یا نه؟ اگر بوده است خدا را شکر کنند، اگر نبوده است از خداوند عذرخواهی کنند و از کسانی که به آنها تهمت زده شده است حلالیت بطلبند. اخلاق در اسلام همین است که اگر کسی به دیگری اهانتی کرد سعی میکند جبران کند و از خداوند هم استغفار بطلبد.

نکته مهم این است که برای بعضیها در مسائل سیاسی دروغ، فریب، حیله، سیاسیبازی، جناحبازی و باندبازی عادی شده است، مخصوصاً در بخشی از گروههای اصلاحطلبان و لیبرالها که در دوران اصلاحات هم همین مسائل راه افتاد که الان شاهد تکرار آنها هستیم.

خبر داریم که شما هم گرفتار این دروغ پردازی ها شده اید. نمونه ای از آن را بازگو بفرمایید.

در دوران اصلاحات خبرنگار روزنامه «صبح امروز» به مدیرمسئولی آقای سعید حجاریان با من مصاحبه کرد و از قول من چیزی را که اصولاً در متن مصاحبهام نبود به دروغ نوشت و در صفحه اول هم تیتر زدند. وقتی اعتراض کردم و نامه فرستادم، گفتند: «در نوار صوتی مصاحبه شما موجود است». گفتم: «با پول من نوار را برایم بفرستید». گفتند: «نوار گم شده است».

گفتم: «چطور شد نوار یکمرتبه گم شد! اگر گم شده است، تکذیبیه مرا بنویسید». چند روز از این قضیه گذشت و از این خبر دروغ در جامعه استفاده کردند. بعد تکذیبیهام را چاپ کردند. جالب اینجاست که پاسخ کتبیام را که نوشتند از آن تیتر دروغ زدند! این نکته قابل توجهی است که اصولاً این نوع دیدگاه وجود دارد که باید منفعتم را ببرم، از این رو بازگو کردن مطالب خلاف اخلاق برایشان مسئلهای نیست.

چند روز پیش به یک خبرگزاری رفتم. مدتی بود که میخواستند در خدمتشان باشم. در باره استیضاح سئوالاتی شد که بحث متینی را مطرح کردند. حتی پرسیده شده بود که آیا این استیضاح تضعیف دولت است؟ جواب دادم: «نه، اگر مجلس وزیری را که موجب اختلاف و شکستن وحدت بین دولت و مجلس شده است بردارد، رئیس محترم جمهور وزیر مورد قبول مجلس را بگذارد که بتواند این روابط را خوب کند و با رأی بالایی انتخاب شود، حمایت از دولت و تقویت آن است». از قول من نوشته است که بادامچیان میگوید در استیضاح فرجی دانا رأی نخواهد آورد. من هم تکذیب کردم که خودشان هم قبول داشتند و آن را منتشر کردند. اصلاً چرا باید این کار بشود؟ که من تکذیب کنم و نوشته شود.

ظاهرا بعضی رسانه ها در این خبر سازی ها ید طولایی دارند.

در همین قضیه اخیر، در استیضاح یک فهرست بورسیه در آمد که گفتند از وزارت علوم در آمده است. این افراد بورسیه گرفتهاند و منسوبان نمایندگان مجلس هستند. در حالی که یکیشان گفت من سه برادر دارم و یکیشان شهید شده، یک برادرم کارگر است و دیگری هم تحصیلات دانشگاهی ندارد. از این که یک خبر دروغ را به این صورت منتشر یا مسئله سه هزار بورسیه دولت قبلی را عنوان و سپس 600، 400 و 500 تا را منتشر میکنند که تازه در آن هم معلوم میشود خلاف است، برنامهای در جهت رواج بیاعتمادی نسبت به همه رسانهها دنبال میشود. وقتی مردم میبینند، رسانه a خلاف میگوید، رسانه b خلاف میگوید و رسانه c هم همین طور، به چه کسی اعتماد کنند؟ این بالاتر از هر چیزی جامعه خبر و رسانه ما را تهدید میکند. لذا معتقدم خبرنگاران متعهد و آدمهایی که میخواهند موازین را رعایت کنند، بیش از دیگران اعتراض کنند و بگویند چرا حیثیت حرفهای را زیر سئوال میبرند؟

به نظر شما رسانه ها در ماجرای آقای نجفقلی حبیبی زیاده روی کردند؟

آقای نجفقلی حبیبی در برنامه تلویزیونی میگوید این همه خرج کردن برای عاشورا چه خاصیتی دارد؟ دو نفر اشک میریزند و میروند. این خودش برای آنها آسیب دارد و در مجموع در چند روز اخیر از این موارد زیاد دیدهایم. یا مثلاً از این طرف عنوان کردهاند این فهرست را وزارت علوم پخش کرده است، در حالی که وزیر گفت ما پخش نکردیم. الان نیاز به رعایت و حاکمیت اخلاق بر خبر، خبرگزاریها و رسانههای ماست.

در مقابل، رسانهها چه وظیفهای دارند؟

هر کدام به ارزشها عمل کنند. امام(ره) در مورد مطبوعات، خبر و خبررسانی بحثهای بسیار خوبی کردهاند. مقام معظم رهبری هم در این باره نصایح و توصیههای مفیدی دارند. نظرات دو امام جامعه ما برای فضاسازی مناسب، مطلوب و اخلاقی کافی است. باید روی این دیدگاهها کار کنند و وارد این دعواها نشوند. فشار بر هر رئیسجمهوری ولو در شرایط عادی زیاد است، چون بهطور طبیعی حتی اگر مشکل هم نباشد، اداره کشوری مثل ایران خیلی دشوار است. ممکن است رئیسجمهور خسته باشد یا به هر دلیلی کلمهای بگوید، این برخورد میکند یا آن یکی دنبال میکند، مثل آنچه که در دولت گذشته اتفاق میافتاد. آقای احمدینژاد آمد و گفت خس و خاشاک. این طرف روی سرش ریختند که شما دارید به همه اهانت میکنید. گفت من که نمیخواهم به همه اهانت کنم. این نوع جوسازیها، فضاسازیها و بزرگنماییها را میشود با تذکر یا انتقاد کوچک حل کرد، همچنان که حل کردند. بعضی از دوستان مؤدبانه و متین پاسخ دادند. مثلاً آقای نجفقلی حبیبی گفت قصدم این نبود. آقای رئیسجمهور هم گفت قصدم این نبود. آقای احمدینژاد هم گفت قصدم اهانت به همه نبوده است، منظورم بعضی از افرادیاند که نامناسب و اوباش هستند و خس و خاشاکی بیش نیستند. وقتی آنها این مطالب را میگویند دیگر بقیه پیاش را نگیرند. آنها مطلب را تصحیح کنند و تذکر، نصیحت و انتقادشان را هم بگویند، اما پیگیری و تندروی نکنند و اینها را به تنازع نکشانند و با تذکر و نصیحت قضیه را تمام کنند.

خبر نگاران وظیفه پیگیری برای اصلاح امور دارند، نه برای تبدیل یک اشتباه این چنینی به درگیری، جنگ، جدال و برخورد! مبنای ما مبنای مطالب امام(ره) و مقام معظم رهبری در باره مطبوعات و رسانههاست. اگر این مبنا را عمل کردیم، دنیا و آخرتمان آباد است.

https://shoma-weekly.ir/ygbB9J