برگزاری جشنواره، نشانگر این است که چنین رویداد بزرگ فرهنگی در کشورهای مختلف اسلامی، آسیایی و اروپایی، در معرفی چهره نجیب، صلح جو و در عین حال مقاوم ملت ایران به جهان بسیار تأثیر گذار بوده و حتی در بالا بردن امنیت ملی ما مؤثر است.
محمد دیندار_ گفت و گوی سه هفته پیش ما با محمد خزاعی دبیر سابق جشنواره فیلم فجر و دبیر فعلی دوازدهمین جشنواره فیلم مقاومت بازتاب های مثبت و فراوانی در میان اهالی هنر و سینما و بخصوص اصناف سینمایی کشور داشت.
در این قسمت از گفتگو اما به جشنواره فیلم مقاومت پرداخته ایم که دوازدهمین دوره آن به همت "بنیاد فرهنگی روایت" دو روز دیگر در گستره ای وسیع از کشور از جمله در استانهای مختلف و مناطق مرزی با محوریت کرمان از یک سو و در 7 کشور خارجی از دیگر سو برگزار خواهد شد. جشنواره ای که خشم اسرائیلی ها را نیز بر انگیخته و در رسانه های خود نسبت به آن موضعی خصمانه گرفته اند.
با این توضیح که باز هم انتشار بخشی از سخنان محمد خزاعی که بسیار نیز شنیدنی است، به دلیل محدودیت صفحه به زمانی دیگر موکول خواهد شد، شاید پس از جشنواره، شاید وقتی دیگر...
* آقای خزاعی می دانیم که سینمای دفاع مقدس مولود مبارک سینمای انقلاب و نقطه درخشان و امید سینمای این دیار است. در حالی که دو روز به برگزاری دوازدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت باقی مانده و شما نیز دبیری این رویداد بسیار مهم را بر عهده دارید، لطفأ در باره ابعاد مختلف این جشنواره، از جمله تعطیلی آن در یک مقطع پنج ساله و احیای دوباره اش در سال 89 توضیحاتی ارائه دهید.
همانطور که می دانید، نخستین جشنواره فیلم دفاع مقدس در سال1362 برگزار شد و در طی دوره های بعدی به محملی تبدیل شد تا آثار با ارزش دفاع مقدس در آن معرفی گردد و فیلمسازان خوبی در این جشنواره کشف و حمایت شوند. نگاه تشویقی که در این جشنواره وجود داشت و خروجی های خیلی خوبی که انجام می گرفت، باعث رشد سینمای دفاع مقدس بود. در همین جشنواره افراد مختلفی آمدند و رقابت کردند و رشد کردند و به یک جمع بندی های خوبی رسیدند. در نهایت هم می بینید که سینمای دفاع مقدس به سینمای بسیار پرباری تبدیل شد. چه از نظر مخاطب، چه از نظر تولید و چه از لحاظ کیفیت. خیلی ها هم معتقدند که سینمای ملی ما، سینمای دفاع مقدس است. چرا که وقتی تعریفی از سینمای ملی ارائه می دهیم، می گوئیم که سینمای ملی سینمایی است که بر اساس باورها، مضامین، اندیشه های اسلامی و ایرانی ما شکل گرفته و هویت اسلامی و ایرانی ما در آن متجلی باشد. تنها سینمایی که می تواند چنین تعریف کامل و جامعی داشته باشد، همین سینمای دفاع مقدس است. پس اگر داریم در مورد چیزی بحث می کنیم، یعنی داریم در باره سینمای ملی خودمان صحبت می کنیم. خب وقتی این جشنواره در سال 85 تعطیل شد، دلیلش این بود که در آن مقطع بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس، در حقیقت با اینکه تلاش هایی هم کرد که آن را برگزار کند و نتوانست و حتی دوره دهم جشنواره در همان سال 85 به واسطه تلاش و همت طاقت فرسای آقای شرف الدین بر پا شد، چون دیگر جشنواره رو به تعطیلی نهاده بود و کسی یاری نمی کرد. بعدها وقتی که من پیگیری می کردم که چرا جشنواره تعطیل شد، می شنیدم متولیان امر که در بنیاد حفظ آثار بودند، دیگر معتقد به برگزاری جشنواره نیستند و در این زمینه احساس ضرورت نمی کنند. بعد اتفاقی که افتاد و پنج سال بعد از تعطیلی یعنی در سال 89 وقتی که آقای جواد جباری به عنوان مدیر عامل بنیاد فرهنگی روایت منصوب شدند، ایشان با پیگیری و تلاش زیاد دوباره نسبت به احیای این جشنواره و این بار در بنیاد روایت اقدام نمودند و باعث شد نه تنها سینمای دفاع مقدس که در دوران تعطیلی جشنواره با افت کمی و کیفی روبرو شده بود، جانی دوباره بگیرد؛ بلکه جریان سینمای ایران که در این دهه رو به مضامین سخیف یا خنثی نهاده بود نیز روزنه ای امیدی برای بازگشت به سینمای ارزشی، انقلاب و مردمی پیدا کند.
* تأثیر احیای مجدد جشنواره فیلم مقاومت را بر افزایش تولید اینگونه آثار نیز می توان مشاهده کرد.
دقیقأ همینطور است که می گویید. جالب است که در مقطع پنج سال تعطیلی جشنواره دفاع مقدس، فقط بیست فیلم دفاع مقدس تولید شده بود، اما بین مقطع زمانی سال 89 تا 91 که جشنواره فیلم مقاومت دو باره احیا شد، تعداد فیلم های تولیدی دفاع مقدس به 22 عنوان رسیده است. این نشان می دهد که این جشنواره چقدر در رویکرد تشویقی و حمایتی سینماگران کشور برای فعالیت در عرصه سینمای انقلاب و دفاع مقدس مهم و حیاتی است.
* به نظر می رسد که تقویت سینمای دفاع مقدس که از جلوه های آن همین جشنواره فیلم مقاومت است،در فرهنگی کردن سینمای ایران نیز اثر ویژه ای دارد، شما نظرتان در این باره چیست؟
قطعأ و به یقین جشنواره دفاع مقدس در احیا، حفظ و نگهداری سینمای ملی ما بسیار کار ساز است. یعنی ما هر چه به سینمای دفاع مقدس بپردازیم، در حقیقت به حفظ هویت خودمان پرداخته ایم. برگزاری جشنواره بین المللی فیلم مقاومت در چندین استان کشور و دهها شهر مرزی و غیر مرزی و هفت کشور جهان، آن هم با بخش های متنوعی مانند فیلم های بلند سینمایی و ویدیویی ، فیلم های کوتاه، بخش قلم طلایی و فیلمنامه و حضور فیلم هایی با موضوع انقلاب اسلامی، بهار اسلامی، شهدای ترور و با برگزاری جلسات و کلاس های آموزشی توسط اساتید فن در شهرستان های مختلف، همه و همه نشانگر این است که سینمای دفاع مقدس و جشنواره فیلم مقاومت، امروز که کشور ما مورد هجمه شدید شبکه های مختلف تلویزیونی بیگانه و سینمای غرب است، اهمیتی استراتژیک، ملی و جهانی دارد.
* از تأثیرات فرامرزی جشنواره برایمان بگویید.
تأثیری را که ما هنگام برگزاری جشنواره در نقاط مختلف کشور می بینیم، بیانگر ایجاد همدلی و وفاق بین عموم هموطنان است. در خارج از کشور نیز نتایج برگزاری جشنواره، نشانگر این است که چنین رویداد بزرگ فرهنگی در کشورهای مختلف اسلامی، آسیایی و اروپایی، در معرفی چهره نجیب، صلح جو و در عین حال مقاوم ملت ایران به جهان بسیار تأثیر گذار بوده و حتی در بالا بردن امنیت ملی ما مؤثر است. در سال 89 وقتی جشنواره فیلم مقاومت در چند کشور خارجی برگزار شد، تماشاگران مسلمان و غیر مسلمان به ما مراجعه می کردند و می گفتند که ما از طریق این جشنواره و آثار آن با حقیقت و حقانیت انقلاب اسلامی آشنا شدیم و پی بردیم که رسانه های غربی در این سی سال چقدر افکار عمومی را فریب داده اند.
* آقای خزاعی، من وقتی از نظر ساختاری و پژوهشی، جشنواره فیلم مقاومت را بررسی می کنم، با اینکه واقعأ این جشنواره بسیار بزرگ و دارای برکات بی شمار فرهنگی و معنوی است، اما حس می کنم مثلأ در بخش هیئت های انتخاب و داوری با یک ازدحام و تراکم زیاد روبرو هستیم. شاید در کمتر جشنواره ای در دنیا هفتاد هشتاد داور برای یک جشنواره در نظر گرفته شود. البته غیر از اسکار که داورانش به شکل آکادمی عمل می کنند. خود شما فکر می کنید این یک امتیاز است یا می توان انسجام بهتر و بیشتری به آن داد؟
ببینید! جشنواره فیلم مقاومت به هر حال فقط یک جشنواره نیست. این جشنواره در حقیقت متشکل از ده جشنواره است که باید در طول سال در کشور برگزار شود که الان متمرکز شده است. مثلأ ما در همین جشنواره، بخش فیلم کوتاه را داریم که می شود در طول سال به شکل مستقل برگزار شود. جشنواره فیلم مستند دفاع مقدس و انقلاب اسلامی را داریم که باز هم می شود مستقل برگزار شود.
* منظور من هم همین است که اگر اینها از هم منفک شوند، بهتر نیست؟
این استراتژی باید مطرح شود. ما باز در همین جشنواره بخش فیلم های ویدیویی دفاع مقدس را داریم، جشنواره فیلم های سینمایی و مقاومت را داریم. حوزه بین الملل و بخش های ویژه را هم در نظر بگیرید . جشنواره فیلمنامه نویسی دفاع مقدس را باز در دل همین جشنواره می بینیم.
* همین بخش فیلمنامه بطور کلی می تواند مستقل باشد تا بهتر دیده شود و تأثیرگذارتر باشد.
بله! می خواهم بگویم که اینها کلأ جریان های متفاوتی هستند. ما که تنها یک قسمت نیستیم. شما نگاه کنید در جشنواره فیلم فجر یک بخش سینمایی دارید و یک بخش مستند، تمام شد و رفت. جشنواره های دیگر هم تنها یک قسمت دارند، اما جشنواره مقاومت تقریبأ ده قسمت دارد و ناگزیر هر کدام از بخش ها باید یک هئیت انتخاب و داوری جداگانه داشته باشد. پس ترکیب هئیت هفتاد یا هشتاد نفره داوران خودش یک فضایی را ایجاد می کند. از طرفی این خودش هم به نوعی قشنگ است که هفتاد نفر از سینماگران ما می آیند و داوری یک جشنواره را به عهده می گیرند. این نشانگر گستردگی، عظمت و حضور آدمهای مختلف مثل ایام دفاع مقدس است.
* فکر نمی کنید اگر این بخش ها به شکل مستقل برگزار شوند، شاید بتوان با تمرکز بیشتری به تقویت هر بخش پرداخت.
بله! به نظر من هم این پیشنهاد خوبی است و می توان این جشنواره را به 6 جشنواره مستقل تبدیل کرد و در طول سال و در استان های مختلف برگزار نمود و در نهایت خروجی برگزیده ها به جشنواره سراسری فیلم مقاومت که دو سالانه است راه پیدا کنند. این پیشنهاد شما پیشنهاد بسیار خوبی است که می توان ارائه داد و خوشبختانه ظرفیت آن هم وجود دارد. مثلأ ما وقتی نگاه می کنیم در بخش مستند دویست اثر به دست ما رسیده است. خب! این نشان می دهد که بضاعت و ظرفیت خوبی وجود دارد که این بخش به شکل مستقل برگزار شود. در بخش های دیگر هم همینطور. من باز هم فکر می کنم که جا دارد تا این پیشنهاد خوب در شورای سیاست گذاری جشنواره مورد بررسی قرار گیرد. با این حال وجود این حجم جوایز و آثار و هنرمندان و هئیت های انتخاب و داوری در جشنواره فیلم مقاومت دلیل گستردگی و بزرگی جشنواره است.
* حامیان جشنواره چه کسانی هستند؟
این جشنواره که متولی آن بنیاد فرهنگی روایت و انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس می باشد، از حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله پیگیری های شخص وزیر ارشاد و نیز سازمان سینمایی این وزارتخانه و استانداری کرمان نیز برخوردار است که جا دارد تا از همه این مجموعه ها تشکر کنم.
در این قسمت از گفتگو اما به جشنواره فیلم مقاومت پرداخته ایم که دوازدهمین دوره آن به همت "بنیاد فرهنگی روایت" دو روز دیگر در گستره ای وسیع از کشور از جمله در استانهای مختلف و مناطق مرزی با محوریت کرمان از یک سو و در 7 کشور خارجی از دیگر سو برگزار خواهد شد. جشنواره ای که خشم اسرائیلی ها را نیز بر انگیخته و در رسانه های خود نسبت به آن موضعی خصمانه گرفته اند.
با این توضیح که باز هم انتشار بخشی از سخنان محمد خزاعی که بسیار نیز شنیدنی است، به دلیل محدودیت صفحه به زمانی دیگر موکول خواهد شد، شاید پس از جشنواره، شاید وقتی دیگر...
* آقای خزاعی می دانیم که سینمای دفاع مقدس مولود مبارک سینمای انقلاب و نقطه درخشان و امید سینمای این دیار است. در حالی که دو روز به برگزاری دوازدهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت باقی مانده و شما نیز دبیری این رویداد بسیار مهم را بر عهده دارید، لطفأ در باره ابعاد مختلف این جشنواره، از جمله تعطیلی آن در یک مقطع پنج ساله و احیای دوباره اش در سال 89 توضیحاتی ارائه دهید.
همانطور که می دانید، نخستین جشنواره فیلم دفاع مقدس در سال1362 برگزار شد و در طی دوره های بعدی به محملی تبدیل شد تا آثار با ارزش دفاع مقدس در آن معرفی گردد و فیلمسازان خوبی در این جشنواره کشف و حمایت شوند. نگاه تشویقی که در این جشنواره وجود داشت و خروجی های خیلی خوبی که انجام می گرفت، باعث رشد سینمای دفاع مقدس بود. در همین جشنواره افراد مختلفی آمدند و رقابت کردند و رشد کردند و به یک جمع بندی های خوبی رسیدند. در نهایت هم می بینید که سینمای دفاع مقدس به سینمای بسیار پرباری تبدیل شد. چه از نظر مخاطب، چه از نظر تولید و چه از لحاظ کیفیت. خیلی ها هم معتقدند که سینمای ملی ما، سینمای دفاع مقدس است. چرا که وقتی تعریفی از سینمای ملی ارائه می دهیم، می گوئیم که سینمای ملی سینمایی است که بر اساس باورها، مضامین، اندیشه های اسلامی و ایرانی ما شکل گرفته و هویت اسلامی و ایرانی ما در آن متجلی باشد. تنها سینمایی که می تواند چنین تعریف کامل و جامعی داشته باشد، همین سینمای دفاع مقدس است. پس اگر داریم در مورد چیزی بحث می کنیم، یعنی داریم در باره سینمای ملی خودمان صحبت می کنیم. خب وقتی این جشنواره در سال 85 تعطیل شد، دلیلش این بود که در آن مقطع بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس، در حقیقت با اینکه تلاش هایی هم کرد که آن را برگزار کند و نتوانست و حتی دوره دهم جشنواره در همان سال 85 به واسطه تلاش و همت طاقت فرسای آقای شرف الدین بر پا شد، چون دیگر جشنواره رو به تعطیلی نهاده بود و کسی یاری نمی کرد. بعدها وقتی که من پیگیری می کردم که چرا جشنواره تعطیل شد، می شنیدم متولیان امر که در بنیاد حفظ آثار بودند، دیگر معتقد به برگزاری جشنواره نیستند و در این زمینه احساس ضرورت نمی کنند. بعد اتفاقی که افتاد و پنج سال بعد از تعطیلی یعنی در سال 89 وقتی که آقای جواد جباری به عنوان مدیر عامل بنیاد فرهنگی روایت منصوب شدند، ایشان با پیگیری و تلاش زیاد دوباره نسبت به احیای این جشنواره و این بار در بنیاد روایت اقدام نمودند و باعث شد نه تنها سینمای دفاع مقدس که در دوران تعطیلی جشنواره با افت کمی و کیفی روبرو شده بود، جانی دوباره بگیرد؛ بلکه جریان سینمای ایران که در این دهه رو به مضامین سخیف یا خنثی نهاده بود نیز روزنه ای امیدی برای بازگشت به سینمای ارزشی، انقلاب و مردمی پیدا کند.
* تأثیر احیای مجدد جشنواره فیلم مقاومت را بر افزایش تولید اینگونه آثار نیز می توان مشاهده کرد.
دقیقأ همینطور است که می گویید. جالب است که در مقطع پنج سال تعطیلی جشنواره دفاع مقدس، فقط بیست فیلم دفاع مقدس تولید شده بود، اما بین مقطع زمانی سال 89 تا 91 که جشنواره فیلم مقاومت دو باره احیا شد، تعداد فیلم های تولیدی دفاع مقدس به 22 عنوان رسیده است. این نشان می دهد که این جشنواره چقدر در رویکرد تشویقی و حمایتی سینماگران کشور برای فعالیت در عرصه سینمای انقلاب و دفاع مقدس مهم و حیاتی است.
* به نظر می رسد که تقویت سینمای دفاع مقدس که از جلوه های آن همین جشنواره فیلم مقاومت است،در فرهنگی کردن سینمای ایران نیز اثر ویژه ای دارد، شما نظرتان در این باره چیست؟
قطعأ و به یقین جشنواره دفاع مقدس در احیا، حفظ و نگهداری سینمای ملی ما بسیار کار ساز است. یعنی ما هر چه به سینمای دفاع مقدس بپردازیم، در حقیقت به حفظ هویت خودمان پرداخته ایم. برگزاری جشنواره بین المللی فیلم مقاومت در چندین استان کشور و دهها شهر مرزی و غیر مرزی و هفت کشور جهان، آن هم با بخش های متنوعی مانند فیلم های بلند سینمایی و ویدیویی ، فیلم های کوتاه، بخش قلم طلایی و فیلمنامه و حضور فیلم هایی با موضوع انقلاب اسلامی، بهار اسلامی، شهدای ترور و با برگزاری جلسات و کلاس های آموزشی توسط اساتید فن در شهرستان های مختلف، همه و همه نشانگر این است که سینمای دفاع مقدس و جشنواره فیلم مقاومت، امروز که کشور ما مورد هجمه شدید شبکه های مختلف تلویزیونی بیگانه و سینمای غرب است، اهمیتی استراتژیک، ملی و جهانی دارد.
* از تأثیرات فرامرزی جشنواره برایمان بگویید.
تأثیری را که ما هنگام برگزاری جشنواره در نقاط مختلف کشور می بینیم، بیانگر ایجاد همدلی و وفاق بین عموم هموطنان است. در خارج از کشور نیز نتایج برگزاری جشنواره، نشانگر این است که چنین رویداد بزرگ فرهنگی در کشورهای مختلف اسلامی، آسیایی و اروپایی، در معرفی چهره نجیب، صلح جو و در عین حال مقاوم ملت ایران به جهان بسیار تأثیر گذار بوده و حتی در بالا بردن امنیت ملی ما مؤثر است. در سال 89 وقتی جشنواره فیلم مقاومت در چند کشور خارجی برگزار شد، تماشاگران مسلمان و غیر مسلمان به ما مراجعه می کردند و می گفتند که ما از طریق این جشنواره و آثار آن با حقیقت و حقانیت انقلاب اسلامی آشنا شدیم و پی بردیم که رسانه های غربی در این سی سال چقدر افکار عمومی را فریب داده اند.
* آقای خزاعی، من وقتی از نظر ساختاری و پژوهشی، جشنواره فیلم مقاومت را بررسی می کنم، با اینکه واقعأ این جشنواره بسیار بزرگ و دارای برکات بی شمار فرهنگی و معنوی است، اما حس می کنم مثلأ در بخش هیئت های انتخاب و داوری با یک ازدحام و تراکم زیاد روبرو هستیم. شاید در کمتر جشنواره ای در دنیا هفتاد هشتاد داور برای یک جشنواره در نظر گرفته شود. البته غیر از اسکار که داورانش به شکل آکادمی عمل می کنند. خود شما فکر می کنید این یک امتیاز است یا می توان انسجام بهتر و بیشتری به آن داد؟
ببینید! جشنواره فیلم مقاومت به هر حال فقط یک جشنواره نیست. این جشنواره در حقیقت متشکل از ده جشنواره است که باید در طول سال در کشور برگزار شود که الان متمرکز شده است. مثلأ ما در همین جشنواره، بخش فیلم کوتاه را داریم که می شود در طول سال به شکل مستقل برگزار شود. جشنواره فیلم مستند دفاع مقدس و انقلاب اسلامی را داریم که باز هم می شود مستقل برگزار شود.
* منظور من هم همین است که اگر اینها از هم منفک شوند، بهتر نیست؟
این استراتژی باید مطرح شود. ما باز در همین جشنواره بخش فیلم های ویدیویی دفاع مقدس را داریم، جشنواره فیلم های سینمایی و مقاومت را داریم. حوزه بین الملل و بخش های ویژه را هم در نظر بگیرید . جشنواره فیلمنامه نویسی دفاع مقدس را باز در دل همین جشنواره می بینیم.
* همین بخش فیلمنامه بطور کلی می تواند مستقل باشد تا بهتر دیده شود و تأثیرگذارتر باشد.
بله! می خواهم بگویم که اینها کلأ جریان های متفاوتی هستند. ما که تنها یک قسمت نیستیم. شما نگاه کنید در جشنواره فیلم فجر یک بخش سینمایی دارید و یک بخش مستند، تمام شد و رفت. جشنواره های دیگر هم تنها یک قسمت دارند، اما جشنواره مقاومت تقریبأ ده قسمت دارد و ناگزیر هر کدام از بخش ها باید یک هئیت انتخاب و داوری جداگانه داشته باشد. پس ترکیب هئیت هفتاد یا هشتاد نفره داوران خودش یک فضایی را ایجاد می کند. از طرفی این خودش هم به نوعی قشنگ است که هفتاد نفر از سینماگران ما می آیند و داوری یک جشنواره را به عهده می گیرند. این نشانگر گستردگی، عظمت و حضور آدمهای مختلف مثل ایام دفاع مقدس است.
* فکر نمی کنید اگر این بخش ها به شکل مستقل برگزار شوند، شاید بتوان با تمرکز بیشتری به تقویت هر بخش پرداخت.
بله! به نظر من هم این پیشنهاد خوبی است و می توان این جشنواره را به 6 جشنواره مستقل تبدیل کرد و در طول سال و در استان های مختلف برگزار نمود و در نهایت خروجی برگزیده ها به جشنواره سراسری فیلم مقاومت که دو سالانه است راه پیدا کنند. این پیشنهاد شما پیشنهاد بسیار خوبی است که می توان ارائه داد و خوشبختانه ظرفیت آن هم وجود دارد. مثلأ ما وقتی نگاه می کنیم در بخش مستند دویست اثر به دست ما رسیده است. خب! این نشان می دهد که بضاعت و ظرفیت خوبی وجود دارد که این بخش به شکل مستقل برگزار شود. در بخش های دیگر هم همینطور. من باز هم فکر می کنم که جا دارد تا این پیشنهاد خوب در شورای سیاست گذاری جشنواره مورد بررسی قرار گیرد. با این حال وجود این حجم جوایز و آثار و هنرمندان و هئیت های انتخاب و داوری در جشنواره فیلم مقاومت دلیل گستردگی و بزرگی جشنواره است.
* حامیان جشنواره چه کسانی هستند؟
این جشنواره که متولی آن بنیاد فرهنگی روایت و انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس می باشد، از حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از جمله پیگیری های شخص وزیر ارشاد و نیز سازمان سینمایی این وزارتخانه و استانداری کرمان نیز برخوردار است که جا دارد تا از همه این مجموعه ها تشکر کنم.