مقام معظم رهبری در باره ۹ دی تبیین زیبا، هوشمندانه و عمیقی ارائه دادند. فرمودند: «به عمق این حرکت نگاه کنید، ذهنتان به ظاهر و فضای شعاری مشغول نباشد» و عمق حرکت برای ایشان اهمیت داشت. عمق حرکت چیست؟ حضور مردم با ابراز تعلق خاطر عمیقشان به اسلام و آرمان‌های اسلامی. پس ۱) اسلام، ۲) حضور گسترده مردم با این تمایل. به نظر من این جواب کاملی است.
از ابتدای انقلاب، جامعه ما نشان داده که هر جا این دو عنصر با هم جمع شده‌اند حلال مشکلات ما بودند. در همه مقاطع نقطه قوت ما و لحظه تأثیرگذار و تمام‌کننده ما ترکیب این دو عنصر با هم بودند: دین و مردم. عنصر سومی از ترکیب دین و مردم شکل می‌گیرد که آن، 
رهبری است که عنصر مکمل است، یعنی مردمی که دیندار باشند، عملاً خودشان را با رهبری دینی تنظیم می‌کنند و عنصر مکمل (رهبری) با ترکیب دین و مردم شکل می‌گیرد. در تاریخ هر جا که رهبری الهی شکل نگرفته، یا دین، دین ناقص و منحرفی بوده و ناب نبوده یا تعلق خاطر مردم کاملاً دینی نبوده. هر جا دین با تمامیت، ناب بودن و همه ابعادش حضور پیدا کرده و مردم هم با تمام وجود تمایل به آن آرمان‌ها و معارف دینی پیدا کردند، در آن رهبری دینی شکل گرفته، یعنی عنصر سوم حضور پیدا کرده است.
به نظر من این ترکیب، ترکیب تکراری صحنه‌های مختلف انقلاب است. در این حادثه هم جامعه با تمایلات عمیق دینی و معرفت خوبش از دین و آرمان‌های دینی، خودش را نشان داد، البته جرقه‌اش امام‌حسین (ع) است. تاریخ ما نشان داده و آقا هم به این نکته اشاره کرده‌اند که مبدأ تحولات اجتماعی ما توجه مردم به نهضت امام‌حسین (ع) است. پیامبر می‌فرماید: «إِنَّ الْحُسین مِصْباحُ الْهُدی»، امام‌حسین (ع) چراغ هدایت است. دقیقاً اهانتی که در روز عاشورا به حضرت اباعبدالله (ع) و نهضت ایشان شد، حس عمیق دینی مردم را برانگیخت. می‌خواهم بگویم سوم تیر خیلی کوچک‌تر از آن است که حادثه ۹ دی را بیافریند. تمایل به رئیس‌جمهور ـ‌نه این رئیس‌جمهور بلکه هر رئیس‌جمهور‌ی‌ـ اصلاً قابل مقایسه نیست که بتواند تولیدکننده و خالق حادثه ۹ دی باشد. حتی تمایل به رهبری برای خلق ۹ دی تمام‌کننده نیست. این قضیه بسیار روشن است.
مردم با تمام ظرفیت و عمق وجود تمایل دینیشان ـ‌آن هم دین کامل و ناب‌ـ را بروز دادند و از درون این تجمیع و ترکیب رهبری الهی خلق و تولید می‌شود. به همین دلیل از این حادثه وفاداری، پیمان، تعهد به رهبری و پیروی از ایشان تولید می‌شود. یعنی ما از درون ۹ دی پیمان مجدد با رهبری را به دست آوردیم. تثبیت، تقویت و بازسازی جایگاه رهبری از محصولات و مخلوقات حادثه ۹ دی است، ولی عناصر اصلی حادثه ۹ دی مردم و دین است.
مردم ما نشان دادند واقعاً در این ترکیب فوق‌العاده موفق عمل کردند و ما در صحنه‌های مختلف تاریخی می‌بینیم که این ترکیب توانسته گره‌های ما را باز کند و در این زمینه بسیار مؤثر بوده و هر جا که این ترکیب با تمام ظرفیت با هم شکل گرفته، مخلوقات و محصولات بسیار ارزنده‌ای را بروز داده است و واقعاً باید به مردممان مباهات کنیم و حضور هوشمندانه و آگاهانه آن‌ها را ارج بنهیم.
اتفاقاً در ۸ و ۹ دی ۸۸ در دو استان بودم، رفته بودم دو تا از مدیرکل‌هایم را معرفی کنم. ۸ دی در ایلام و ۹ دی در سنندج بودم. در هر دو شهر تجمع مردمی بسیار گسترده و غیر متعارف بود. جالب آن است که در ایلام ۸ دی این تجمع شکل گرفت، یعنی قبل از ۹ دی، ولی می‌گفتند جزو بی‌سابقه‌ترین تجمعات بود، با اینکه هنوز تبلیغات کشوری و سراسری شکل نگرفته بود. در کردستان می‌گفتند چون مردم اینجا بیشتر اهل تسنن‌اند و چون این قضیه متأثر از واقعه عاشوراست، در آنجا تجمعی صورت نمی‌گیرد. در یک سالن بزرگ مراسم را برگزار کرده بودند، بعد گفتند این‌قدر جمعیت زیاد شد که در سالن را باز کردیم و جمعیت به میدان کشیده شد و نهایتاً ناچار شدیم تظاهرات راه بیندازیم. یعنی یک تظاهرات مردمیِ بدون پیش‌بینی در دو نقطه مهم کشور که در آنجا حضور داشتم. البته به تظاهرات نرسیدم و برای هر دو بعد از تظاهرات رسیدم، ولی فضای تظاهرات و تصاویر تلویزیونی، کاملاً هوشمندی و فراست اجتماعی را نشان می‌دهد که با دو رکنی که عرض کردم شکل گرفتند.
* رییس سازمان بازرسی کل کشور و عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز