***
اینکه روابط اقتصادی روسیه و ترکیه به هم خورده، آیا برای ایران فرصت مغتنمی است؟
بله، فرصت خیلی خوبی است، ولی خود ما با روسیه چند مشکل داریم و درصدد حل آنها هستیم تا از این فرصت استفاده کنیم. ما سه چهار تا چالش با روس‌ها داریم که یکی مسئله بانکی است. هنوز نتوانسته‌ایم نقل و انتقال پول را با روس‌ها حل کنیم. دومین اشکال حمل و نقل است. حمل و نقل زمینی ما فقط کامیون است که آن هم برای ویزای راننده‌های ایرانی مشکلاتی داریم، چون وقتی می‌خواهند به روسیه بروند، باید از چچن و داغستان عبور کنند و در آنجا از نظر امنیتی برای راننده‌های ما مشکلاتی هست و کشورهای حوزه خزر برای توسعه کار با روس‌ها همکاری نمی‌کنند. حمل و نقل ریلی ما در خدمت تجارت نیست و حمل و نقل هوایی هم نداریم. اشکال مهم‌تر این است که تعرفه‌ای که روس‌ها برای ما اعمال می‌کنند، تعرفه گزینشی بالاست، چون آنها عضو WTO هستند و ما عضو نیستیم و روادید یا عوارض گمرکی بین 5 تا 15 درصد برای کالاهای ما وجود دارد. آقای پوتین قول داد این را ظرف یک ماه حل می‌کند. ما منتظر حل این مشکل هستیم. آخرین مسئله ما حمل و نقل هوایی مسافری است. اغلب خریداران ما در جنوب روسیه هستند که پرواز نداریم و از ماهان و آسمان خواسته‌ایم پرواز را برای جنوب روسیه برقرار کنند. این چالش‌هایی است که با روسیه داریم و ان‌شاءالله بتوانیم آنها را حل کنیم. ما در این هفته جلسه مفصلی داشتیم و در هفته آینده هم جلسه‌ای با حضور معاون وزارت جهاد، رئیس سازمان توسعه و تجارت، رئیس اتاق بازرگانی ایران و من که بتوانیم مسائل را از نزدیک بررسی و راه‌حل‌هایی را پیدا کنیم تا بتوانیم قبل از پایان سال مسیحی یعنی تا 20، 25 روز آینده این مشکلات را حل کنیم که از این فرصتی که برای ما به وجود آمده است استفاده کنیم و فرصت را به مصری‌ها ندهیم. الان مصری‌ها در تلاش هستند جای ما را بگیرند.
روسیه هم به مصر اقبال دارد؟
به ما اقبال دارد، منتهی مصری‌ها هم فعالیت می‌کنند. اقبالش به ما بیشتر است تا به آنها.
مشکلات خود روسیه برای رابطه اقتصادی با ما چیست؟
مشکلات خود روسیه فقط مالی است. روبل روسیه دائماً متزلزل است. کالایی را که می‌خواهند از ما بخرند با روبل است که در بازارهای روسیه به روبل بفروشند. روبل از نظر ما پول قابل اعتمادی نیست و ما مشکل داریم. صحبت کرده‌ایم که بتوانیم روبل و ریال را جایگزین دلار و... کنیم، ولی بانک‌های مرکزی دو کشور هنوز به توافق نهایی نرسیده‌اند.
بعضی از مشکلاتی که اشاره کردید هزینه‌بر هستند، از جمله حمل و نقل.
اگر به بخش خصوصی اجازه فعالیت بدهند، ماشین تهیه کردن آسان است. کامیون می‌خواهد که آسان است. ویزای راننده را باید دو کشور حل کنند. نیاز زیادی به سرمایه‌گذاری نیست و مردم ماشین‌ها را می‌خرند و احتیاجی ندارد. کشتی هم که به صورت اجاره‌ای هست و بایستی کالا به اندازه کافی تهیه شود که کشتی هم فراهم شود.
آیا می‌ارزد این همه هزینه کنیم؟
بله، برای اینکه روس‌ها سالی 40 میلیارد دلار محصولاتی کشاورزی و مواد غذایی می‌خرند و این را از ترکیه و اروپا می‌خریدند. اروپا چهار ماه پیش قطع شد، ترکیه هم حالا دارد قطع می‌شود و باید از جایی بخرند. به سمت ما، مصر، افغانستان و پاکستان آمده‌اند و ما اولین اولویت و رجحان را برای روس‌ها داریم، چون فاصله‌مان ده ساعت است و از طریق دریای خزر می‌توانیم صبح از انزلی یا نوشهر یا امیرآباد بار بزنیم و ده ساعت بعد یعنی غروب به آستاراخان روسیه برسیم.
غیر از این فاصله نزدیک ایران چه ویژگی دیگری دارد که به نفع روسیه است که با ما همکاری کند؟
ما همه نیازهای روسیه را می‌توانیم تأمین کنیم و این مهم‌ترین امتیازی است که داریم. صیفی‌جات، سبزیجات، میوه‌جات، مواد غذایی کنسروی و... همه را داریم. در مقابل کالاهایی هم که او می‌خواهد بفروشد، ما خریدارشان هستیم، مثل چوب، کاغذ، آهن‌آلات، میله گرد و.... بنابراین می‌تواند اینها را به ما بدهد و آنها را بخرد. از این نظر که نیازهای همدیگر را می‌توانیم رفع کنیم امتیاز داریم فقط محیط عدم اعتمادی که سال‌ها بین ما هست، مشکل‌ساز بوده است که در دوره یازدهم با رفت و آمدهایی که دو رئیس‌جمهور داشته‌اند دارد کم‌کم از بین می‌رود و جو بی‌اعتمادی دارد می‌شکند، اما هنوز تمام نشده است. با آمدن آقای پوتین به تهران امیدواریم بسیاری از این مسائل در ظرف یکی دو ماه حل شوند.
دولت هم به این فرصت مغتنم واقف هست؟
در تماسی که با معاون اول داشتم، خیلی اصرار داشت هفته آینده با نمایندگان دولت نشست داشته باشیم. رئیس سازمان توسعه و تجارت و معادن وزیر کشاورزی و جهاد نمایندگان دولت هستند. من هم به عنوان نماینده اتاق مشترک روسیه و ایران شرکت می‌کنم تا با کمک هم این مسائل را بررسی کنیم، پس دولت هم علاقمندی کامل دارد. در اتاق تهران جلسه‌ای بود که آقای پورمحمدی هم در آنجا حضور داشت. ایشان هم به من اشاره کرد حرکت و از این فرصت استفاده کن.
به نظر می‌رسد دولت آقای روحانی با روسیه مشکلات سیاسی داشت.
الان ندارد. حتی S300 را هم دارند کم‌کم می‌دهند. ما الان با روسیه مشکل سیاسی نداریم. مشکل این را داریم که بانک‌های روسیه زیادی به غرب اعتنا دارند. بانک‌های روسیه چون با بانک‌های غربی در تماس روزانه هستند، نسبت به ما سختگیری می‌کنند. این را باید دولت روسیه حل کند و این قسمت را از دولت روسیه توقع داریم که دخالت کند و بانک‌هایش ما را در چهارچوب تحریم امریکا نگاه نکنند.
بخش خصوصی در این زمینه چه فعالیتی می‌تواند انجام بدهد؟
همه این کارها را باید بخش خصوصی انجام بدهد. بخش دولتی‌مان این کاره نیست. فقط اگر بخش پتروشیمی راه بیفتد دست بخش دولتی است، ولی بقیه دست بخش خصوصی است. لبنیات، میگو، محصولات دریایی، محصولات دامی و... همه دست بخش خصوصی است. الحمدلله الان بخشی شروع شده و محصولات دامی ما رفته و شعبه زده است و شروع کرده‌ایم، ولی هنوز قانع‌کننده نیست و باید توسعه بدهیم.
فوری‌ترین کاری که بخش خصوصی باید برای بهتر شدن روابط ایران و روسیه انجام بدهد چیست؟
فوری‌ترین کار این است که از دولت بخواهیم سریعاً رابطه بانکی را شفاف و برقرار کند. دوم اینکه تعرفه گزینشی را کم کند. ما هم از این طرف در حمل و نقل کامیونی سرمایه‌گذاری کنیم و آن را توسعه بدهیم. برای حمل و نقل دریایی در دریای خزر کشتی‌هایی به اسم «رورو» یا «یویو» هستند که اجاره‌شان خیلی ارزان است و از این کشتی‌ها می‌توانیم اجاره کنیم، فقط باید کالا به اندازه کافی باشد. اگر کالا را حرکت بدهیم، اجاره کردن کشتی آسان است. بخش خصوصی باید برود و در نمایشگاه‌های آنها شرکت کند. حرکت کند و به روسیه برود. اینجا ننشینیم که بخواهیم با اینترنت کالا بفروشیم. باید برویم و از نزدیک بازارها و خریدارهایمان را ببینیم. من همه را تشویق می‌کنم که هر دو ماه یک بار هیئت‌هایی را به روسیه اعزام کنند و از نزدیک با خریداران، مصرف‌کنندگان، سوپرمارکت‌ها و بازارها تماس بگیرند تا بتوانند کالاهایشان را بفروشند.
فکر می‌کنید چه محصولاتی را بیشتر می‌توانیم به روسیه ارسال کنیم؟
بیشتر محصولات کشاورزی، محصولات دامی مثل گوشت و مرغ، محصولات دریایی نظیر میگو، ماهی، محصولات لبنی، انواع صیفی‌جات، میوه‌جات، سبزیجات. روس‌ها سیب، میوه‌ها، خشکبار و پسته ما را خیلی خوب می‌خرند. در نتیجه اینها اولویت دارند. بعد نوبت به پتروشیمی، سنگ آهن و چیزهای دیگر می‌رسد. اگر اول روی محصولات کشاورزی متمرکز شویم به نفع ماست، چون همه امکاناتش هست. بخش خصوصی باید یک مقدار از تنبلی در بیاید. البته مشکل داخلی هم داریم. کمک‌های بانک‌ها برای بخش خصوصی ما ضعیف هستند و کمک نمی‌کنند.
آیا می‌توانیم بگوییم روابط اقتصادی ایران و روسیه دارد وارد مرحله جدید و تاریخی‌ای می‌شود؟
بله، مرحله تازه‌ای است و باید از این فرصت به‌خوبی استفاده کنیم.