***
مقام معظم رهبری قبلا اخطار داده بودند که برجام به خسارت محض تبدیل نشود. آیا تا اینجا برجام منفعتی برای ما داشته است؟
آنچه در 12 سال پیدرپی در موضوع مذاکرات 1+5 گذشت و دوره‌ای که آقای لاریجانی و قبل از آن خود آقای دکتر روحانی، رئیس شورای عالی امنیت ملی، شروع کردند و پس از آن هم آقای جلیلی و نهایتا از حوزه شورای عالی امنیت ملی خارج شد و در حوزه سیاستهای خارجی جای گرفت، با دولت آقای روحانی تقریبا میشود گفت یک بارقه امید را در دل غربیها ایجاد کرد. آنها با تصور اینکه فضای جدیدی ایجاد شده موضوع را دنبال کردند. به عقیده من یکی از مسائلی که در گذشته هم تأکید کرده بودم این است که همچنان که یک نفر فنی مثل آقای دکتر صالحی را برای مذاکرات در تیم مذاکره‌کننده گذاشتند، باید یکی دو نفر هم به لحاظ حقوق بین‌الملل در مذاکرات میگذاشتند.
یعنی نگاه شما به نتایج برجام کاملا منفی است؟
من اعتقاد دارم آنچه که در موضوع بندهای برجام اتفاق افتاد و در مجلس و شورای عالی امنیت ملی جداگانه مسئله را مورد بررسی قرار دادند و شورای عالی امنیت ملی 10 بند و مجلس شورای اسلامی 9 بند را به عنوان اقدام متقابل تصویب کردند، نه به‌عنوان مصوبه برجام و مذاکرات!
چیزی که باید حاصل خروجی این کار میشد، این بود که تحریمها به طور کلی برداشته شود مثلا آنچه از مسئله فروش نفت و آزادی پولها از طریق بانکها (سوئیس گفته میشود) به دست میآید و موضوع بیمه کشتیها، بیمه هواپیماها و اقداماتی که باید انجام دهند.
متأسفانه در موضوع تهدیدهای پیدرپی آمریکا و کنگره و به خصوص بخشی از اروپا که تحت تأثیر آمریکا است، هر روز شاهد تهدیدها و تحریمهای جدیدتری بودیم. به نظر من نتوانستیم مکانیزم روشنی به‌عنوان چشم‌انداز آینده مذاکرات ترسیم کنیم.
گرچه بحث 8 سال و 15 سال و امثال اینها مطرح شده، اما چیزی دست ما را نگرفته است.
در همین زمینه که شما میفرمایید، اوباما بعد از تصویب برجام گفته بود اگر ما این را در مجلس آمریکا تصویب نمیکردیم، نمی‌توانستیم نظام تحریمها را ادامه بدهیم. این به آن معناست که خود آنها میدانند که الان در حال ادامه نظام تحریمها هستند، قبول دارید؟
من در کلیت تحریم اعتقاد دارم که آنها متوجه این مسئله شدهاند که دیگر با این ابزار تحریمها نمیتوانند علیه ما کاری بکنند. چون به قول حضرت امام(ره) در همان زمانی که بحث تحریمها را مطرح کردند ایشان خوب فرمودند که ما باید به داخل و درون خودمان متکی باشیم و ما را از تحریمها نترسانید. به هر حال رفتیم به سمت اینکه نخبگانمان در عرصههای مختلف و در بحث علم و فناوری کار گسترده خوبی انجام دادند. در مسئله برجام تقریبا می‌توان گفت که مقام معظم رهبری بحث مذاکرات را این طور مطرح می‌کردند که ما استقبال میکنیم، عقب‌نشینی نمیکنیم؛ ولی اعتمادی هم به آمریکا نداریم و آمریکا و غرب قابل اعتماد نیست و الان تقریبا بعد از گذشت صد روز این نکته قابل تأمل است که داخل کشور و بعضیها هنوز فرافکنی میکنند. من به شخصه نه دلواپسم مثل بعضیها که نگران میشوند و جنجالی درست میکنند و نه حقیقتا به این مسئله برجام و آینده آن امیدوار هستم. ما در نظام بین‌الملل، یک کشور قدرتمند هستیم. نقش و تأثیرگذاری و نفوذ ما در منطقه به خصوص در خاورمیانه انکارناپذیر است. یک کشور با این اقتدار با این قدرت چرا بایستی در مقابل آنچه که حق مسلم‌اش بوده کرنش نشان بدهد؟ چرا بایستی خیلی از کشورها انرژی هستهای داشته باشند، دسترسی به سلاح اتمی پیدا بکنند، برای آنها هیچ منعی نباشد، مثلا همین هندوستان یا پاکستان مگر کم موشکهای بالستیک دارند؟ با داشتن 270 کلاهک هستهای کسی به اسرائیل اصلا تعرضی نمیکند و چرا به هر حال فقط این مسائل برای جمهوری اسلامی ایران است؟ اینجا مشخص است منافع کشورهایی که جوینده غرب یا آمریکا هستند به خصوص عربستان سعودی و بخشی از کشورهای حوزه خلیج فارس به خطر افتاده است. بنابراین این جنجالهایی که بعد از برجام راجع‌به موشکها، حقوق بشر، حمایت از تروریست و... ادامه میدهند در واقع بهانههایی است که برای آینده هم دارند. من فکر میکنم اگر خوب رصد کنیم و اگر تجزیه و تحلیل دقیقی از روند فعل و انفعالات غرب، کنگره آمریکا و شخصیتهایشان که هر روز حرفهای مختلفی میزنند، داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که آنها خودشان هم اساسا اعتقادی به این قضایا ندارند. ما باید از قبل میدانستیم کاندیداهای جنجالی ریاست جمهوری آمریکا الان در بحث انتخاباتیشان این همه جنجال راجع به ایران راه میاندازند. مثلا وقتی گفته میشود آقای اوباما دولتش برکنار میشود و دولت دیگری که بیاید برجام را نادیده میگیرد، ما باید میدانستیم برای آینده چه کار باید بکنیم.
به نظر شما آمریکا بیشتر از ماجرای برجام بهره برده است یا ایران؟
من فکر میکنم آقای اوباما دنبال یک فرصتی است که برای کارنامه سه ساله خودش چیزی را عرضه بکند و بعد حزبش در انتخابات آینده دست خالی نباشد و به همین دلیل هم آنها فعلا میگویند که ما خیلی کارها در برابر ایران کردیم، ایران را کنترل کردیم و از اینکه ایران هستهای بشود جلوگیری کردیم. اما در عوض شما میبینید که به‌عنوان مثال آقای سیف آن مصاحبه را میکند و بعد جنجالی درست میشود و یک آقایی میگوید آقای سیف باید در آنجا بگوید ما هیچی نگرفتیم و به اصطلاح خودمان یک جورهایی عوام فریبی بکند و مثلا برای طرف مقابل مظلوم نمایی بکند! در ایران این طور گفته میشود.
به هر حال واکنشهای مختلفی هم که روی صحبتهای ایشان به وجود آمد، خود این هم دلیل بر این است که ما توفیق زیادی در این حوزه نداشتهایم. گرچه توفیقات صد روزه دیگری هم که وعده و وعیدهایش را در گذشته داده بودند هم باز مطلبی نداشته که بتوانیم بگوییم توفیقی در این زمینه داشتهایم. انشاءالله امیدوار هستیم که مسئولین و به خصوص دستگاه سیاستهای خارجی و علیالخصوص رئیس‌جمهور مراقبت بیشتری بکنند و از دستاوردهای مهم هستهای ما آنچنان که شایسته ملت ایران است و آنچنان که رهبر عزیز انقلاب فرموده و تأیید کردهاند و مجلس شورای اسلامی قوانینش را مصوب کرده پاسداری کنند.