در خصوص آیت الله العظمی بهاءالدینی نقل است که ایشان در رابطه با زیارت امامزادگان از اصل و نسب سئوال نمی کردند و می فرمودند که چون این مکان منتسب به حضرت رسول(ص) و ذریه پاک ایشان است برای ما محترم است.
شیخ عباس قمی صاحب کتاب مفاتیح الجنان می گوید: "امامزادگان عظام و شاهزادگان عالی مقام، که قبورشان محلّ فیوضات و برکات و موضع نزول رحمت و عنایت الهیّه است و علماى اعلام تصریح فرموده اند به استحباب زیارت قبور ایشان، و بحمداللّه تعالى در غالب بلاد شیعه، قبورشان موجود؛ بلکه در قُرى و بَریَّه و اطراف کوهها و درّه ها، پیوسته ملاذ درماندگان و ملجاء واماندگان و پناه مظلومین و موجب تسلّى دلهاى پژمردگان بوده و خواهند بود تا یوم قیامت و از بسیارى از ایشان کرامات و خوارق عادات مشاهده شده [است]."
با توجه به ایام تجلیل از امامزادگان و بقاع متبرکه مناسب دیدیم سراغ یکی از بقعه های قدیمی تهران مشهور به امامزاده یحیی(ع) در کوچه ای به همین نام در خیابان ری، نرسیده به خیابان مصطفی خمینی در یکی از محلات قدیمی تهران که سابقاً به آن عودلاجان می گفتند برویم و با حجت‌الاسلام‌والمسلمین جواد طوبایی همکلام شویم. ایشان که از علمای تحصیلکرده نجف و از اساتید حوزه و دانشگاه هستند اکنون تولیت این مکان مقدس را بر عهده دارند و صحبت های خوبی در باب زیارت و تعظیم امامزادگان بیان کردند.
= ابتدا مختصری درباره امامزاده یحیی (ع) صحبت کنیم. این دو بزرگوار نسبشان به کدام امام معصوم می رسد؟
- درباره نسب این امامزاده جلیل القدر مطالب ارزنده ای از سوی علمای انساب (نسب شناسان) مطرح شده است و خلاصه کلام اینکه مطابق نظر دانشمندان این حوزه، بعد از حضرت عبدالعظیم حسنی(ره) این امامزاده بزرگوار از قوی ترین نسب برخوردار است و نسب او قطعاً به امام زین العابدین(ع) می رسد. در این زمینه هشت تن از علما مطلب نوشته اند از جمله علامه مجلسی صاحب بحارالانوار، شیخ عباس قمی در منتهی الامال، بیهقی در انساب بیهقی و آیت عظام بروجردی و مرعشی نجفی. ضمن اینکه امامزاده محمد برادر و به نقلی فرزند امامزاده یحیی در مجاورت ایشان مدفون است.
= درباره شخصیت این بزرگواران نیز مطلبی نقل شده است که حاکی از جلالت قدر آنها باشد؟
- امامزاده یحیی(ع) مطابق نقل ها از بزرگان ری قدیم بوده و ریاست حوزه علمیه آن زمان ری را بر عهده داشته است. حتی در کتاب انساب بیهقی آمده است که نامگذاری این بزرگوار توسط نبی مکرم اسلام(ص) در خواب به شرف الدین پدر او الهام می شود. البته بعد از شهادت امامزاده یحیی(ع) به طرز فجیع راز همنامی او با یحیای پیغمبر(ع) نیز مشخص شد.
ضمن اینکه رهبر معظم انقلاب نیز در سال 84 نیمه های شب به این امامزاده مشرف می شوند. مطابق آنچه مردم محل می گویند معظم له به حالت تهجّد تا صبح در صحن مطهر حضور داشتند و نماز صبح را نیز به جماعت در این مکان مقدس بجا آوردند که این مسئله نیز حاکی از عظمت مقام این بزرگواران است.
= یک بحث کلی تر در باب زیارت امامزادگان وجود دارد، اینکه آیا ضرورت دارد ما حتماً از قطعی بودن نسب امامزاده های موجود قبل از زیارت آنها مطلع باشیم یا خیر؟
- البته اطلاع از نسب قوی و همچنین شناخت شخصیت امامزادگان بزرگوار امری بسیار مناسب و پسندیده است. ولی خیلی از اوقات ما فرصت و امکان این کار را نداریم مثلاً در سفر هستیم. همین قدر که بدانیم به نیت ذریه حضرت زهرا(س) پرچمی در مکانی نصب شده و صاحب آن منسوب به اهل بیت باشد خود این موضوع راه توسلی به اهل بیت عصمت و طهارت خواهد بود.
تا جایی که روایت داریم دریچه ورود و توسل به ائمه معصومین، امامزادگان هستند. همین که این عزیزان منسوب به اهل بیت و از ذریه معصومین هستند برای تعظیم کفایت می کند. ضمن اینکه همین که نام اهل بیت با چند واسطه بر این اماکن گذاشته می شود باعث تابش نور اهل بیت علیهم السلام بر این بقّاع متبرکه خواهد بود. همین مسائل موجب می شود این اماکن مقدسه دریچه رحمت برای دوست‌داران معصومین باشند.
موضوع دیگری هم که تأییدی بر مطالب فوق است کرامات نقل شده از اغلب این مشاهد شریف است. مردم محل و مجاورین این بقاع غالباً شاهد کرامات فراوان از این بزرگواران بوده اند که برخی نقل شده و بعضی نیز در جایی ذکر نمی شود. در خصوص امامزادگان یحیی و محمد که ما در خدمتشان به سر می بریم بارها مردم نزد بنده آمده‌اند و نقل کرامات کرده اند. حتی گاهی کسانی بوده اند که از راه های دور آمده اند و مشخص شده که عنایتی به آنها شده و منسوب به این بزرگواران بوده در حالی که آن فرد تاکنون به این مکان مشرف نشده بوده است. البته این بزرگان که از خود چیزی ندارند و هرچه عنایت است به دلیل اتصال آنها با اهل بیت رسول الله (ص) علیهم صلوات الله است.
= نظر علما و بزرگان دین در این خصوص چیست؟
- قاطبه علما به این مسئله سفارش کرده اند که توجه باید به امامزادگان به دید تعظیم و احترام نگریسته شود. از جمله اینکه فرموده اند امامزادگان در هر مکانی مدفون شده اند منبع خیر و برکات فوق العاده و توجه زائرین و مومنین به آنجا هستند.
در خصوص آیت الله العظمی بهاءالدینی نقل است که ایشان در رابطه با زیارت امامزادگان از اصل و نسب سئوال نمی کردند و می فرمودند که چون این مکان منتسب به حضرت رسول(ص) و ذریه پاک ایشان است برای ما محترم است.
یا مرحوم آیت الله العظمی بهجت(ره) می فرمودند که امامزادگان مانند میوه های گوناگونی هستند که هر کدام از آنها یک طعم و مزه جدید و مختلف از دیگران دارد. مقصود اینست که باید طعم همه میوه ها را چشید. حتی یکی از علما می فرمود که هر امامزاده ای را حداقل یکبار نوبر کنید و برای یکبار هم که شده زیارت کنید و از خواص زیارت برخوردار شوید. در روایتی هم این مضمون آمده است که شیعیان مانند برگهای درخت محمد و آل محمد(ع) هستند.
= پس ضرورتی به تحقیق درباره سند و نسب نیست؟
- نه، اینطور نیست. در بالا هم اشاره کردیم که این تحقیقات همیشه ضرورت ندارد ولی برای کسی که فرصت دارد و امکان تحقیق برایش مقدور است این امر بسیار با اهمیتی است. شیخ عباس قمی که خودش در این خصوص از صاحب نظران محسوب می شود می گوید که برای شخص زائر دو نکته از اهمیت برخوردار است؛ یکی اینکه صاحب مرقد را بشناسد و از جلالت قدر او آگاه شود و این غیر از شناخت نسب شریف این بزرگواران است. دوم اینکه از صحت نسبت قبر با صاحب آن اطمینان حاصل کند.
این نشان می دهد که موضوع شناخت نسب و شخصیت امامزادگان واجب التعظیم از اهمیت فراوانی برخوردار است تا جایی که علمای بزرگی همچون شیخ عباس قمی، آیت الله العظمی بروجردی، آیت الله العظمی مرعشی نجفی و سایر بزرگان در این راه مجاهدت های زیادی کردند و رساله ها و کتب فراوانی هم در این رابطه نوشته شده است.
با توجه به ایام تجلیل از امامزادگان و بقاع متبرکه مناسب دیدیم سراغ یکی از بقعه های قدیمی تهران مشهور به امامزاده یحیی(ع) در کوچه ای به همین نام در خیابان ری، نرسیده به خیابان مصطفی خمینی در یکی از محلات قدیمی تهران که سابقاً به آن عودلاجان می گفتند برویم و با حجت‌الاسلام‌والمسلمین جواد طوبایی همکلام شویم. ایشان که از علمای تحصیلکرده نجف و از اساتید حوزه و دانشگاه هستند اکنون تولیت این مکان مقدس را بر عهده دارند و صحبت های خوبی در باب زیارت و تعظیم امامزادگان بیان کردند.
= ابتدا مختصری درباره امامزاده یحیی (ع) صحبت کنیم. این دو بزرگوار نسبشان به کدام امام معصوم می رسد؟
- درباره نسب این امامزاده جلیل القدر مطالب ارزنده ای از سوی علمای انساب (نسب شناسان) مطرح شده است و خلاصه کلام اینکه مطابق نظر دانشمندان این حوزه، بعد از حضرت عبدالعظیم حسنی(ره) این امامزاده بزرگوار از قوی ترین نسب برخوردار است و نسب او قطعاً به امام زین العابدین(ع) می رسد. در این زمینه هشت تن از علما مطلب نوشته اند از جمله علامه مجلسی صاحب بحارالانوار، شیخ عباس قمی در منتهی الامال، بیهقی در انساب بیهقی و آیت عظام بروجردی و مرعشی نجفی. ضمن اینکه امامزاده محمد برادر و به نقلی فرزند امامزاده یحیی در مجاورت ایشان مدفون است.
= درباره شخصیت این بزرگواران نیز مطلبی نقل شده است که حاکی از جلالت قدر آنها باشد؟
- امامزاده یحیی(ع) مطابق نقل ها از بزرگان ری قدیم بوده و ریاست حوزه علمیه آن زمان ری را بر عهده داشته است. حتی در کتاب انساب بیهقی آمده است که نامگذاری این بزرگوار توسط نبی مکرم اسلام(ص) در خواب به شرف الدین پدر او الهام می شود. البته بعد از شهادت امامزاده یحیی(ع) به طرز فجیع راز همنامی او با یحیای پیغمبر(ع) نیز مشخص شد.
ضمن اینکه رهبر معظم انقلاب نیز در سال 84 نیمه های شب به این امامزاده مشرف می شوند. مطابق آنچه مردم محل می گویند معظم له به حالت تهجّد تا صبح در صحن مطهر حضور داشتند و نماز صبح را نیز به جماعت در این مکان مقدس بجا آوردند که این مسئله نیز حاکی از عظمت مقام این بزرگواران است.
= یک بحث کلی تر در باب زیارت امامزادگان وجود دارد، اینکه آیا ضرورت دارد ما حتماً از قطعی بودن نسب امامزاده های موجود قبل از زیارت آنها مطلع باشیم یا خیر؟
- البته اطلاع از نسب قوی و همچنین شناخت شخصیت امامزادگان بزرگوار امری بسیار مناسب و پسندیده است. ولی خیلی از اوقات ما فرصت و امکان این کار را نداریم مثلاً در سفر هستیم. همین قدر که بدانیم به نیت ذریه حضرت زهرا(س) پرچمی در مکانی نصب شده و صاحب آن منسوب به اهل بیت باشد خود این موضوع راه توسلی به اهل بیت عصمت و طهارت خواهد بود.
تا جایی که روایت داریم دریچه ورود و توسل به ائمه معصومین، امامزادگان هستند. همین که این عزیزان منسوب به اهل بیت و از ذریه معصومین هستند برای تعظیم کفایت می کند. ضمن اینکه همین که نام اهل بیت با چند واسطه بر این اماکن گذاشته می شود باعث تابش نور اهل بیت علیهم السلام بر این بقّاع متبرکه خواهد بود. همین مسائل موجب می شود این اماکن مقدسه دریچه رحمت برای دوست‌داران معصومین باشند.
موضوع دیگری هم که تأییدی بر مطالب فوق است کرامات نقل شده از اغلب این مشاهد شریف است. مردم محل و مجاورین این بقاع غالباً شاهد کرامات فراوان از این بزرگواران بوده اند که برخی نقل شده و بعضی نیز در جایی ذکر نمی شود. در خصوص امامزادگان یحیی و محمد که ما در خدمتشان به سر می بریم بارها مردم نزد بنده آمده‌اند و نقل کرامات کرده اند. حتی گاهی کسانی بوده اند که از راه های دور آمده اند و مشخص شده که عنایتی به آنها شده و منسوب به این بزرگواران بوده در حالی که آن فرد تاکنون به این مکان مشرف نشده بوده است. البته این بزرگان که از خود چیزی ندارند و هرچه عنایت است به دلیل اتصال آنها با اهل بیت رسول الله (ص) علیهم صلوات الله است.
= نظر علما و بزرگان دین در این خصوص چیست؟
- قاطبه علما به این مسئله سفارش کرده اند که توجه باید به امامزادگان به دید تعظیم و احترام نگریسته شود. از جمله اینکه فرموده اند امامزادگان در هر مکانی مدفون شده اند منبع خیر و برکات فوق العاده و توجه زائرین و مومنین به آنجا هستند.
در خصوص آیت الله العظمی بهاءالدینی نقل است که ایشان در رابطه با زیارت امامزادگان از اصل و نسب سئوال نمی کردند و می فرمودند که چون این مکان منتسب به حضرت رسول(ص) و ذریه پاک ایشان است برای ما محترم است.
یا مرحوم آیت الله العظمی بهجت(ره) می فرمودند که امامزادگان مانند میوه های گوناگونی هستند که هر کدام از آنها یک طعم و مزه جدید و مختلف از دیگران دارد. مقصود اینست که باید طعم همه میوه ها را چشید. حتی یکی از علما می فرمود که هر امامزاده ای را حداقل یکبار نوبر کنید و برای یکبار هم که شده زیارت کنید و از خواص زیارت برخوردار شوید. در روایتی هم این مضمون آمده است که شیعیان مانند برگهای درخت محمد و آل محمد(ع) هستند.
= پس ضرورتی به تحقیق درباره سند و نسب نیست؟
- نه، اینطور نیست. در بالا هم اشاره کردیم که این تحقیقات همیشه ضرورت ندارد ولی برای کسی که فرصت دارد و امکان تحقیق برایش مقدور است این امر بسیار با اهمیتی است. شیخ عباس قمی که خودش در این خصوص از صاحب نظران محسوب می شود می گوید که برای شخص زائر دو نکته از اهمیت برخوردار است؛ یکی اینکه صاحب مرقد را بشناسد و از جلالت قدر او آگاه شود و این غیر از شناخت نسب شریف این بزرگواران است. دوم اینکه از صحت نسبت قبر با صاحب آن اطمینان حاصل کند.
این نشان می دهد که موضوع شناخت نسب و شخصیت امامزادگان واجب التعظیم از اهمیت فراوانی برخوردار است تا جایی که علمای بزرگی همچون شیخ عباس قمی، آیت الله العظمی بروجردی، آیت الله العظمی مرعشی نجفی و سایر بزرگان در این راه مجاهدت های زیادی کردند و رساله ها و کتب فراوانی هم در این رابطه نوشته شده است.