مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ آقای روحانی گفتند اهمیت اول، مسائل اقتصادی و استمرار پیشرفت‌های علمی است. ایشان روی پیشرفت های علمی خیلی تأکید دارند.
از اواسط قرن بیستم و به‌خصوص اوایل قرن بیست و یکم، جهان سرعت علمی فوق‌العاده زیادی پیدا کرده است، یعنی همه پدیده‌های علمی هستند و رقابت شدیدی هم بین نقاط مختلف دنیا وجود دارد. در این رقابت تنها و تنها علم تعیین‌کننده است. قانونی هست به نام «قانون گلدن مور» که می‌گوید سرعت ترانزیستورها، کامپیوترها و دستگاه‌های دیجیتال هر هجده ماه دو برابر می‌شود. علوم جدیدی دائماً متولد می‌شوند. نانوتکنولوژی چند وقت است که به وجود آمده است؟ الان دارد دنیا را می‌گیرد و در همه رشته‌ها تأثیر می‌گذارد. بیوتکنولوژی همین طور. سلول‌های بنیادی به همین صورت. بنابراین سرعت علوم فوق‌العاده زیاد است و تنها کشورهایی می‌توانند به حیاتشان ادامه بدهند و استقلالشان را حفظ کنند که بتوانند همگام با این علوم پیش بروند.
قبلاً می‌گفتند چهاردیواری اختیاری، ولی الان این جور نیست، چون دیگر دیواری وجود ندارد و تکنولوژی در همه جا نفوذ می‌کند و شما باید بتوانید این تکنولوژی را بومی کنید، وگرنه آن را به شما می‌فروشند و تمام اطلاعات و اخبار مربوط به شما را از طریق آن کنترل می‌کنند. نکته ای که برای شرکت نفت پیش آمد که شرکتی آمد برایش کارهای اطلاعاتی بکند. و مشخص شد که آن شرکت به تمام اخبار و اطلاعات سرّی هم دسترسی می‌یابد. بنابراین استقلال، اقتدار و تمامیت ارضی کشورها دیگر بدون پیشرفت علمی امکان ندارد و مقام معظم رهبری این نکته را بهتر از هر کس دیگری درک کرده‌اند، چون نسبت به مسائل جهانی به قول امروزی‌ها کاملاً (Up to date) هستند و می‌دانند. این طور نیست که بگوییم این دستگاه را نداریم اشکال ندارد، چون ناچار خواهیم شد آن را بخریم.
آیا سرعت ما در زمینه‌های علمی خوب بوده است و آیا مسیری که پیموده‌ایم درست بوده است؟
یکی از معیارهای سنجش پیشرفت‌های علمی تولید مقاله‌های علمی است. ما از 500، 600 مقاله اول انقلاب الان به 30 هزار مقاله رسیده‌ایم. در سند چشم‌انداز قرار است تا سال 1404 قدرت اول علمی منطقه شویم. آقا یک بار فرمودند حتی اعتبار نظام هم به همین چشم‌انداز است، چشم‌اندازی که بالاترین مقام نظام امضا و اعلام کرده‌اند و همه موظفند آن را اجرا کنند. اگر این چشم‌انداز محقق نشود و به اهداف آن نرسیم، اعتماد مردم نسبت به کارآیی نظام از بین می‌رود و حتی اصل اسلام هم ضربه می‌خورد، چون نظام، نظام اسلامی است و خواهند گفت اسلام کارآیی ندارد. بنابراین هم برای خودمان و هم برای کلیت اسلام باید در 1404 بزرگ‌ترین قدرت علمی منطقه و یکی از ده قدرت علمی بزرگ جهان باشیم. اگر منظور از قدرت علمی فقط مقاله باشد، ما الان به این مرتبه رسیده‌ایم و از این نظر در منطقه اول دنیا و در دنیا چهاردهم یا پانزدهم هستیم، اما مقاله‌های علمی فقط یکی از شاخص‌هاست که باید در نظر بگیریم. اگر پیشرفت علمی کشور را با قبل از انقلاب مقایسه کنیم، واقعاً جهشی بوده است، منتهی کشورهای دیگر هم نایستاده‌اند و آنها هم دارند کار می‌کنند. مسابقه شدیدی است و همه دارند کار می‌کنند. باید در آمارهایی که می‌دهیم چشممان به دنیا هم باشد.
با توجه به مسیری که تا الان آمده‌ایم، ادامه این مسیر برایمان راحت است یا سخت؟
بسیار راحت‌تر از قبل است، چون همه زیرساخت‌ها ساخته شده‌اند. در اول انقلاب مدیریت مملکت کاملاً فشل بود. مدیران یا وابسته بودند و فرار کردند یا گرفتار شدند. تمام مدیران از جمله خود من صفر کیلومتر بودیم و هیچی نمی‌دانستیم. من در دانشگاه بودم که آقای هاشمی زنگ زدند و گفتند: «بلند شو برو استاندار خراسان شو». من گفتم: «اصلاً نمی‌دانم استاندار بودن یعنی چه! آن هم در بزرگ‌ترین استان!» شرایط جوری بود که من حتی به خانه هم نرفتم و خداحافظی هم نکردم. فرصت نبود. حتی هواپیما هم نبود و با قطار رفتم، اما الان دو سه نسل مدیران باتجربه تربیت شده‌اند.
سال اول انقلاب پنج شش دانشگاه و نهایتاً 50 هزار دانشجو داشتیم، ولی الان 5 میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاه داریم. قبل از انقلاب پزشکان پاکستانی، بنگلادشی و هندی اینجا بودند. الان استاندارد تربیت پزشک در کشور ما در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار بالاست و حتی می‌توانیم پزشک صادر کنیم. قبل از آن زمان که من در وزارت نیرو بودم، ترانس‌های کوچک 20 کیلوواتی را از خارج وارد می‌کردیم، ولی الان ترانس‌های 400 کیلوواتی را صادر می‌کنیم. قبل از انقلاب در تمام زمینه‌های تکنولوژی وابسته بودیم، حالا موجود زنده به فضا می‌فرستیم و سالم برمی‌گردانیم. قبل از انقلاب حتی گچ و سیمان را از خارج وارد می‌کردیم، اما الان صادرکننده سیمان هستیم.
الان بسترها و زیرساخت‌های مناسب کاملاً ساخته شده‌اند و الان ما به یک جاده هشت بانده اسفالت رسیده‌ایم و همه چیز آماده است. اگر بتوانیم درست مدیریت و از ظرفیت‌هایمان استفاده درست کنیم، سرعتمان بیشتر هم می‌شود، منتهی باید مراقب باشیم درگیری‌های داخلی کار را خراب نکند. مدیریت‌های علمی را نباید سیاسی کنیم.
به‌رغم این که اشاره کردید در برخی از زمینه‌های علمی در سطح بالایی هستیم، ولی در بعضی از جنبه‌ها پیشرفت چندانی نکرده‌ایم.
مثلاً کجاها؟
مثلاً در بحث تکنولوژی، ساخت لوازم الکترونیکی و... عقب هستیم.
نسبت به کجا؟ سیمان و فولاد هم تکنولوژی هستند. قبل از انقلاب چقدر داشتیم، اول انقلاب چقدر داشتیم و الان چقدر داریم؟
یعنی شما قبول ندارید عقبیم؟
با کجا مقایسه می‌کنید؟
با دنیا.
کجای دنیا؟ در دنیا امریکا هم هست، افغانستان هم هست.
با قدرت اول علمی دنیا.
ما الان چهاردهمین کشور دنیا از نظر علمی هستیم. رشد علمی ما هم که دوازده برابر میانگین رشد علمی جهان است. پیشرفت علم هم زمانبر است و نمی‌شود یکمرتبه از پله اول پرید روی پله دهم. در تولید علم، رشد ما بسیار خوب بوده است.
پس به نظر شما سرعت رشدمان خوب بوده است؟
سرعت رشدمان از میانگین جهان خیلی بیشتر است، ولی ما 200، 300 سال عقب‌ماندگی داشته‌ایم. ما از نظر خاک و جمعیت در دنیا هفدهم و از نظر علمی چهاردهم هستیم. زمانی ما یک‌دهم درصد تولید علم جهان را داشتیم، الان بالاتر از 5/1 درصد تولید علم جهان را داریم. زمانی زیر سه‌دهم درصد تجارت جهانی را داشتیم، الان نزدیک به دو درصد را داریم. یک موقع در بعضی از زمینه‌ها اصلاً مطرح نبودیم، الان در نانوتکنولوژی جزو ده کشور اول دنیا هستیم. در علوم فضایی جزو ده کشور اول هستیم. در هسته‌ای همین طور. در این زمینه‌ها رشدمان خیلی خوب بوده است. البته مثلاً نسبت به امریکا صنعت فضایی ما مثل ناسا نیست. خودمان این را می‌دانیم، ولی اینها چیزهایی نیستند که بشود یکی دو روزه به آن رسید، اما رشدمان خیلی خوب و از رشد متوسط جهانی زیادتر بوده است، اما توجه داشته باشید ما یک عقب‌افتادگی 200، 300 ساله داشته‌ایم. جهان اسلام تا 400 سال قبل همه کاره دنیا بود. کتابی که ابوعلی‌سینا در طب نوشته بود، 1000 هزار سال در دنیا تدریس می‌شد، ولی در 200، 300 سال گذشته، به‌خصوص دوره قاجار و پهلوی عقب افتادیم و دنیا هم سریع پیش رفت. بعد از انقلاب سرعت رشد ما خوب بود، اما هنوز جایگاه ما در علوم چهاردهم است.
و سخن آخر؟
صحبت‌هایم را جمع‌بندی کنم و به این سئوال شما که بالاخره امیدوار باشیم یا نباشیم، بالاخره بهتر می‌شود یا بدتر، جواب بدهم. به این نکته هم اشاره کنم که در 35 سال گذشته گرفتار مشکلات عدیده‌ای بوده‌ایم. جنگ ما بعد از جنگ ویتنام طولانی‌ترین جنگ دنیا بوده که بیش از هزار میلیارد دلار به ما ضرر زده است. در آن موقع درآمد سالانه ما شش هفت میلیارد دلار بیشتر نبود، یعنی جنگ به اندازه فقط 100 سال به ما خسارت مادی زده است و هزاران جوان برگزیده و همین طور بزرگان انقلاب را از دست دادیم. فقط در سه ماه خرداد تا شهریور 60، رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر، حدود 20، 30 تن از نمایندگان مجلس، رئیس قوه قضائیه و عده زیادی از علمای درجه یک ما از قبیل شهید دستغیب، شهید مدنی، شهید اشرفی اصفهانی، شهید صدوقی و... به شهادت رسیدند. تعداد زیادی از فرماندهان برجسته جنگ را از دست دادیم. هر کشور دیگری که در عرض سه ماه این همه خسارت می‌دید نابود می‌شد، ولی قدرت سازندگی عظیمی کشور را نجات داد. مقام معظم رهبری گفتند ریزش داشتیم، رویش هم داشتیم. قدرت رویش بزرگی همه آن خسارت‌ها را ترمیم کرد.
با این مشکلات فراوان و بیش از 30 سال تحریم اقتصادی ادامه دادیم. امریکا با آن قدرت جهنمی‌اش گفت ما اینها را تحریم فلج‌کننده می‌کنیم، با این همه کارهای بزرگی انجام شده است. من نقصان‌ها و کمبودها را هم می‌بینیم، اما کارهایی هم که شده کارهای بسیار بزرگی بوده است، ولی ظرفیت کشور خیلی بیشتر از اینهاست. از لحاظ وسعت خاک، یک درصد جمعیت دنیا هستیم، اما شانزده درصد منابع گاز دنیا و دوازده درصد منابع نفت دنیا را در اختیار داریم، یعنی خدا سهم ما را شانزده برابر داده است. از لحاظ بهره هوشی دانشجویان ما دائماً در المپیادهای مختلف در دنیا می‌درخشند. همین کسانی که اینجا در کنکور موفق نمی‌شوند، آن طرف که می‌روند می‌درخشند و استاد می‌شوند. دانشجویان ارشد خود مرا امریکا و کانادا بورس می‌دهند و می‌برند. از لحاظ دین بهترین دین الهی و از لحاظ رهبر جامع‌ترین رهبر را داریم. امریکا گفته است هر ترفندی که می‌زنیم رهبر ایران خنثی می‌کند، بنابراین ظرفیت‌های بسیار بالایی داریم. بخشی از این ظرفیت را تلف می‌کنیم. تفرقه‌ها انرژی‌ها را از بین می‌برد.