جناب آقای بادامچیان چرا 28 مرداد کوتا شد و چه عواملی باعث این کودتا شد؟
نهضت ملی شدن صنعت نفت با مدیریت آیت اله کاشانی آغاز شد و مراجع تقلید به ویژه مراجع ثلاث قم حمایت کردند و سپس گسترده شد بسیاری از گروههای ملی و مذهبی در این نهضت حضور یافتند . در واقع این جریان و این مطالبه ملی از پایان دوران قاجار آغاز شد و در زمانی که رضا خان حکومت اش به پایان رسید، ملی شدن نفت شعار ملی مردم بود و سپس دکتر مصدق به آیت الله کاشانی پیوست و مدیریت نهضت مشترکا به عهده آیت الله کاشانی و مصدق افتاد. هنگامی که دکتر مصدق در 25 مرداد 31 استعفا کرد و به احمد آباد رفت، آیت الله کاشانی حکم قیام داد و در سی تیر 31 مردم قیام کردند و قوام السلطنه را مجبور به استعفا نمودند و با فتوای آیت الله کاشانی جانبازی کردند.
یادم می آید در چهار راه سرچشمه تهران در روز 30 تیرماه ، تمام دیوارها آغشته به خون بود و تا بعد از ظهر این جریان به پیروزی رسید.تا وحدت بین کاشانی و مصدق برقرار بود ، مردم همه جانبه از دولت دکتر مصدق حمایت می کردند اما پس از آن برنامه ریزی هایی صورت گرفت تا این وحدت میان مصدق و آیت الله کاشانی را بشکنند و اختلاف ایجاد کنند، اختلافات را ایجاد کردند و در نتیجه میان فداییان اسلام و آیت اله کاشانی برسر دفاع از دولت مصدق اختلاف به وجود امد.
پس می توان گفت اولین اقدام استکبار ایجاد اختلافات بود؟
بله صحیح است،علت اصلی شکست نهضت ملی شدن نفت به هم خوردن وحدت در جامعه بودو شکستن حرمت و حریم و قداست رهبری نهضت یعنی آیت الله کاشانی و تخریب دولت و رئیس دولت یعنی دکتر مصدق بود. امروز با وجود اختلاف نظرها در مسائل مختلف می بینیم که کشور در اقتدارو امنیت به سر می برد اصل ولایت فقیه است آنچه حکومت و کشور را نگه داشته، ولایت فقیه است.
آیا اینکه مصدق به آمریکایی ها اعتماد کرد باعث ایجاد اختلافات نشد؟
چرا زیرا مصدق به جای اتکای به ملت و رعایت مبانی روحانیت و موازین اسلامی تصور می کرد آمریکایی ها مستقل از انگلستان تصمیم می گیرد و می خواست با استفاده از حمایت آمریکا، با سلطه استعماری انگلستان برخورد کند و در دام شوروی هم نیفتد . این تصور غلط تا آنجا پیش رفت که عده ای در آن زمان معتقداند که مصدق مهره امریکاست؛ ولی علت اصلی اختلافات اختلاف در تفکرو بینش بود. در واقع اختلاف مبنایی میان نگرش و مبانی مصدق و آیت الله کاشانی وجود داشت.
آیت اله کاشانی مبانی اش مبانی اسلام بود اما تفکر دکتر مصدق مبتنی بر غرب گرایی و ملی گرایی بود. مصدق یک لیبرال بود؛ ولی آیت اله کاشانی یک انقلابی بود و تفکر انقلابی و لیبرالی با هم نمی خواند.
همانطور که در انقلاب اسلامی ایران تفکرات گروههای لیبرال و ملی گرا با تفکرات اسلام ناب نبوی و علوی و حسینی مغایرت داشت و هنوز هم داردزیرا همواره در این سالها گروههای لیبرال و هر نوع آن ایجاد اختلاف کرده اند ، گرچه به علت بصیرت مردم و خط ولایت و حضور روحانیت هوشیار و مسئولان دلسوز نتوانسته اند آسیب های جدی وارد سازند.
بلاخره نهضت ملی شدن نفت چگونه باید تحلیل شود؟ رهبران این نهضت را چگونه باید قضاوت کرد؟
نهضت ملی شدن نفت را بایداز جهات مثبت بررسی کرد. مصدق یک شاهزاده قاجار بود و تا پشتیبانی ملت در نهضت نفت زندگی او ابهام دارد و نقاط تاریکی هم در آن هست از نظر مذهبی او آدم مذهبی نبود ولی در نهایت، پیشوای بخش ملی نهضت ملی شدن صنعت نفت بود. احترام مصدق را باید در سطح ملی نگه داشت. اشتباهات و نقاط مثبت مصدق را باید توامان متذکر شد. عامل اصلی اختلافات انگلیسی‌ها بودن که در کشور ما اختلاف ایجاد می‌کردند. طرح کودتا توسط آمریکا و انگلیس با نظر مساعد شوروی طراحی شد و در نهایت نیز علل مختلفی، شکست نهضت ملی نفت را رقم زد .
گفته اند آیت الله کاشانی نامه ای به مصدق می نویسند و مطالبی را می متذکر می شود،آن نامه چه بود؟
در روز 27 مردادماه آیت‌الله کاشانی به مصدق نامه نوشت و بسیاری از مسایل را توضیح داد، این به عنوان یک سند تاریخی برای نهضت به شمار می‌رود. کاشانی در این نامه از کودتای زاهدی خبر داده بود ولی مصدق در پاسخ آن نوشت، "مستحضر به پشتیبانی ملت ایران هستم." این نامه در حالی نوشته شد که فداییان اسلام هم از مصدق زده شده بودند و در میان مردم نیز وحدت برای حمایت از مصدق از میان رفته بود ولی آیت الله کاشانی خطر بازگشت شاه و سلطه دربار مزدور آمریکا و انگلیس را می دانست و می خواست اگر مصدق همراهی کند و قدرت دولت را به صحنه بیاورد او هم با قدرت مذهبی و مردم نگذارد کودتای آمریکایی ها پیروز شود.
در واقع اشتباهات مصدق در اعتماد به غربی ها اینچنین سرنوشتی ایجاد کرد؟
مصدق در حکومت‌داری بسیار ضعیف عمل می‌کرد. در دید ارزشی قدرت ابراز خدمت است؛ هرجا هدف قدرت باشد به دیکتاتوری منجر خواهد شد. البته میان دولت مقتدر و قدرتمند، تفاوت وجود دارد و این همان نقاط ضعف مصدق بود که اقتدار نداشت .
همچنین هر شخصیتی که وابستگی به غربی ها پیدا کند یا اعتماد کند سرنوشتی چون مصدق پیدا می کند. مانند مرسی، قذافی و امثال آنها. در کشور ما هر زمان وحدت امت و امام وجود داشته باشد و مردم و دولت و مسئولان با همدلی کار کنند دشمن نمی تواند ضربه ای به ما بزند.متاسفانه مصدق به امریکایی ها خیلی خوشبین بود و نتیجه خوش بینی به استکبار جهانی نتیجه اش شکست خواهد بود.