به طور کلی، پس زمینه‌هایی در باور جامعه به وجود آمده است که موجب شده احزاب آنچنان که باید و شاید در فرهنگ عمومی جدی گرفته نشوند. به عنوان مثال استفاده از اصطلاح فراجناحی و عدم وابستگی حزبی به‌عنوان ویژگی مثبت در انتخابات، خود بیانگر همین باور است. مشکل دوم، شکل حقوقی حزب در کشور ماست. در کشورهایی که رابطه حزب و پارلمان کاملاً تعریف شده است و احزاب در انتخابات نهادهای منتخب، سهم دارند، انگیزه برای فعالیت حزبی بیشتر است. در این فضا، احزاب سعی می‌کنند از یک سو از این موقعیت برای پرورش نیروهایی که بتوانند در نهادهای منتخب تأثیرگذار باشند، استفاده و برنامه‌ریزی جدی کنند و از سوی دیگر از حالت نخبه‌گرایی خارج شوند و خود را با مطالبات جامعه تطبیق دهند. موضوع کارکردهای احزاب؛ دلایل توفیق یا عدم کارآیی آن در ایران بخصوص در موضوع یکی از با قدمت‌ترین احزاب ایران به مناسبت انتشار هزارمین شماره هفته نامه «شما» موضوعی است که در گفتگوی پیش رو با سید محمدصادق خرازی مدیر مسئول روزنامه وقایع اتفاقیه ودبیر کل حز ندای ایرانیان ایران است.
در یک نگاه اگر بخواهیم حزب مؤتلفه اسلامی را از آغاز فعالیت خود در پیش از انقلاب اسلامی تا به امروز مورد بررسی قراردهیم نظر شما در خصوص فراز و فرودهای این حزب چیست؟
حزب مؤتلفه یکی از با سابقه‌ترین احزاب ایران بوده که فراز و فرودهای مختلفی را پشت سر گذاشته است. به‌رغم اختلاف نظری که بنده با حزب مؤتلفه دارم اگر با دیده انصاف بخواهم درباره این حزب اظهارنظر کنم باید گفت: حزب مؤتلفه از ماندگارترین و پایدارترین احزاب سیاسی تاریخ ایران از شش دهه گذشته به شمار می‌رود. هرچند این حزب در شش دهه گذشته مراحل مختلف سیاسی را پشت سر گذاشته است؛ اما مهم‌ترین فراز و فرود آن در اوایل تأسیس تغییر فاز سیاسی به فاز نظامی بود که منجر به فروپاشی حزب در مقطع کوتاهی شد. به نظر بنده حزب مؤتلفه به لحاظ ساختاری یکی از مستحکم‌ترین احزاب تاریخ ایران است شاید گفت: حزب مؤتلفه در کنار حزب توده که یکی از مهم‌ترین احزاب تاریخ ایران بوده است از اهمیت دوچندانی در احزاب و تشکیلات سیاسی ایران برخوردار بوده است؛ بنابراین حزب مؤتلفه از موقعیت مستحکمی برخوردار است. هرچند بنده به لحاظ ماهوی با عزیزان مؤتلفه‌ای اختلاف دارم؛ اما نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد که حزب مؤتلفه از ویژگی‌های کاملاً معرفتی و مهم راهبردی برخوردار است. اینکه حزب مؤتلفه برای استقرار و استحکام و تداوم اندیشه خود حاضر به خون‌دادن و از جان گذشتن شد مهم‌ترین عاملی است که گواه موفقیت یک گروه، انجمن، جمعیت و حزب سیاسی به شمار می‌رود. این مرحله یعنی آغاز دوره‌ای که فداکاری را به اوج خود رسانده بود و برای عقیده و ایمانی که به آن داشتند پافشاری کردند؛ بنابراین پایبندی به عقیده و ایمان و تداوم آن در حزب مؤتلفه موضوعی است که از ابعاد مختلف قابل بحث و بررسی است.
جایگاه حزب مؤتلفه اسلامی را در تحولات سیاسی، اجتماعی ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حزب مؤتلفه متشکل از سه گروه از بازاری‌ها بود. اصلی‌ترین مؤسس حزب مؤتلفه امام خمینی (ره) بود. مرحوم شهید اسلامی، عسکر اولادی، مرحوم حاج مهدی عراقی، آقای انواری و دیگرانی که مؤسسان حزب مؤتلفه بودند کار خود را براساس مرام‌نامه‌ای که تنظیم شده از سوی حضرت امام خمینی (ره) بود آغاز کردند و به حرکت خود در طول این چند دهه ادامه دادند. اگر بخواهیم نیم نگاهی به تاریخ حزب مؤتلفه و فراز و فرودهای آن داشته باشیم باید گفت که این حزب سه دوره مختلف را تا به امروز پشت سر گذاشته است. مرحله اول آغاز شکل‌گیری حزب مؤتلفه اسلامی است؛ اما هنگامی که حزب مؤتلفه اسلامی از فاز سیاسی وارد فاز نظامی شد با این تغییر تاکتیک و انجام چند عملیات مسیر این حزب تغییر کرد بنابراین برنامه‌های مدنظر حزب به تعویق افتاد. دراین باره یکی از بزرگان گفت: من در محضر حضرت امام (ره) بودم هنگامی که خبر تغییر مسیر حزب مؤتلفه به امام داده شد ایشان از این امر اظهار نگرانی کردند و حتی فرمودند: مؤتلفه مرد! امام معتقد بود که چنین تحولی در دنیای سیاست هزینه‌های زیادی به مؤتلفه وارد می‌کند؛ اما حزب مؤتلفه به برکت انقلاب اسلامی جان تازه‌ای گرفت و سلسله اقدامات مدنظر خود را دنبال کردند. هر چند به نظر بنده حزب مؤتلفه اسلامی گاهی از اصول خود فاصله گرفته است، اما از نظر بنده این حزب یک حزب فعال سیاسی بوده که در عرصه سیاست همچنان فعال بوده و تلاش کرده است.
حزب مؤتلفه اسلامی از افرادی، چون مرحوم عسکر اولادی با آن دید وسیع و عمیق برخوردار بود. مرحوم عسکراولادی وزنه‌ای در این حزب به شمار می‌رفت که با شوق و با عزت نفس خود بسیار حائز اهمیت و تأثیرگذار بود. سخن گفتن از گذشته حزب برای این است که برنامه‌ریزی خوبی برای آتیه خود داشته باشد تا با قوت و اقتدار بیشتری برنامه‌های آتی خود را دنبال و محقق کند.
از نظر شما چه رابطه‌ای بین احزاب و رسانه ها وجود دارد؟ آیا احزاب نیازمند رسانه‌ها هستند؟
رسانه بازو و چشم احزاب است. بیشک احزابی که فاقد رسانه باشند نمیتوانند کارآیی و عملکرد مطلوبی را از خود به جای بگذارند. حزب بدون رسانه همانند انسانی است که چشمان تیزی دارد و میبیند؛ گوشهایش بهخوبی میشنود؛ اما از زبان برای تکلم و برقراری ارتباط ساده و بی پیرایه و تعامل مطلوبتر با دیگران برخوردار نیست هرچند چشم و گوش دارد، اما نمی‌تواند مطالب و مقاصد خود را با دیگران در میان بگذارد؛ بنابراین علی رغم برخورداری از برخی مواهب خروجی خوبی نخواهد داشت. این مثال مصداق خوبی برای احزاب است اگر حزبی فاقد رسانه باشد همانند آدمی است که زبانی برای برقراری ارتباط ندارد؛ بنابراین نمی‌تواند اهداف و آرمان‌های خود را به گوش مردم برساند یا صدای مردم را بشنود. حزبی که فاقد رسانه به‌خصوص روزنامه باشد دنیای درون خود را با دنیای بیرونش قطع کرده است بنابراین رابطه یک سویه‌ای بین حزب و مردم ایجاد خواهد شد.
به نظر بنده احزاب همچنان در ایران در حال گذراندن مراحل اولیه و آزمایشی خود هستند؛ بنابراین به جرئت می‌توان گفت: حزب قدرتمندی در ایران وجود ندارد که از ایده‌آل‌های لازم حزبی برخوردار باشد. در کشور متأسفانه حزبی که کنگره یا ملزومات حقوقی و قضائی داشته باشد وجود ندارد حزبی که افرادش به دیوان کیفری بروند و مسائل سیاسی و کیفری خود را پیگیری کنند وجود ندارد. به هر حال در حزب مؤتلفه شاهد تقویت انگیزه‌های سیاسی هستیم و این موضوع خوبی است چرا که افزایش تقویت انگیزه و توجه به ساختارهای سیاسی منجر به افزایش ظرفیت‌های حزب می‌شود، اما همچنان تا رسیدن به ایده‌آل‌های مدنظر راه زیادی باقی مانده و نیازمند تلاش بسیاری است.
به نظر شما اصلی‌ترین مشکلات و معضلات پیشِ روی احزاب کشور چیست؟
یکی از ویژگی‌های احزاب داشتن خط قرمزهای مشخصی برای خود است تا دیگران نتوانند بر آنها و سیاست‌هایشان تأثیرگذار باشند؛ در حالی که در ایران چیزی به نام خط قرمز وجود ندارد و این خط قرمز به هزار رنگ دیگر متمایل می‌شود چرا که کنشگران دیگری وجود دارند که می‌خواهند احزاب را به کنترل خود در بیاورند؛ در حالی که احزاب باید به لحاظ ساختاری و سیاسی از مکانیزم‌های حقوقی برخوردار باشند. از دیگر موضوعاتی که مورد غفلت قرار گرفته این است که احزاب باید اساسنامه و مرامنامه داشته باشند. حزبی که اساسنامه و مرامنامه نداشته باشد حزب نیست. اگر می‌گوییم حزب، حزب به این معناست که باید در چارچوب‌ها و مشخصات جدی عینی و عملی مدنظر خود حرکت کند. با حزب نمی‌توان به سادگی برخورد کرد؛ بلکه احزاب نیازمند برخورداری از تشکیلات توانمندی هستند که قاعده و قانون مشخصی داشته باشند یقیناً با اهتمام به چنین مبانی است که حزب به اهداف خود می‌رسد و به موفقیت دست می‌یابد، در غیر این صورت احزاب مصداق قصه‌ای پر غصه‌ای در گنبد افلاک می‌شوند.
به عنوان آخرین سؤال نظرتان را در خصوص انتشار هزارمین شماره هفته‌نامه شما که متعلق به یکی از قدیمی‌ترین احزاب ایران است، چیست؟
به نظر بنده احزاب نه تنها به رسانه‌هایی، چون مطبوعات نیازمند هستند؛ بلکه احزاب باید رادیو و تلویزیون داشته باشند. رادیو و تلویزیون و در یک کلام رسانه احزاب زبان گویایی آن حزب است تا مردم به واسطه این زبان گویا با حزب ارتباط و تعامل نیکویی برقرار کنند و در یک رابطه دوسویه بتوانند در کنار هم برای رسیدن به اهدافشان تلاش کنند. مفهوم کار حزبی برخورداری از وسایل ارتباط جمعی و ظرفیت‌سازی برای ارتباط با مخاطبان است؛ ازاین‌رو بنده با تبریک به مناسبت انتشار هزارمین شماره هفته نامه «شما» معتقدم داشتن یک رسانه برای حزب موضوع مهمی است که نشان از توجه آن حزب به شاخصه‌های مورد نیاز پیشرفت آن حزب است که این موضوع در توجه حزب مؤتلفه اسلامی به موضوع استفاده از ظرفیت‌های رسانه مشهود و مهم است.