مقام معظم رهبری هم روی قانون و قانونگرایی بسیار تکیه کردند. مخصوصاً فرمودند حتی اگر یک قانون غیرمفید و خلافی هم وجود داشته باشد، ضرر عمل نکردن آن بیشتر است، چون اگر در جامعه‌ای به قانون عمل نشود، جامعه دچار هرج و مرج خواهد شد.
امید قهرمانی – مقام معظم رهبری در اولین دیدار خود با دولت جدید و کابینه تأیید شده توسط مجلس توصیه هایی برای دولت مردان داشتند. از جمله شاخص هایی را برای یک دولت اسلامی بر شمردند و روی بعضی از آن ها هم تأکید زیادی داشتند. در مورد نکات مورد اشاره امام خامنه ای در این دیدار سراغ یکی از اعضای شورای مرکز ی حزب مؤتلفه رفتیم. فضل الله فرخ در مورد شاخص های مورد اشاره مقام معظم رهبری سؤالات ما را پاسخ می دهد.
حضرت آقا برای دولت اسلامی هفت شاخص را بیان کردند. اولین شاخص را سلامت اعتقادی و اخلاقی دولت اعلام کردند. این نکته در دولت چه معنایی دارد؟
اگر واقعاً اصل و اساس در هر جمع و مسئولیتی اخلاق و اعتقاد نباشد، همه جور فساد، ناهماهنگی، اختلاف و هوای نفس به وجود می‌آید. اگر مبانی اعتقادی مسئولین و همچنین مسائل اخلاقی آنها درست باشد، بسیاری از مشکلات حل می‌شوند، چنان که پیغمبر اسلام(ص) فرمودند: «إنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَکارِمَ الخلاقِ». پیغمبر اسلام(ص) برای این که اخلاق کریمه را کامل کنند، مبعوث شدند، یعنی سعادت دنیا و آخرت هر جمعی به اخلاق بستگی دارد و لذا مقام معظم رهبری که مانند همیشه دست روی مسائل مهم می‌گذارند، این بار هم یکی از بحث‌های مهمشان بحث اعتقادی و اخلاق بود که اگر در مسئولین وجود داشته باشد، بسیاری از مشکلات حل می‌شوند.
فکر می‌کنید دولت فعلی این ویژگی را دارد؟
امیدواریم! باید در تجربه و عمل نشان بدهند. تا کنون موضع‌گیری‌ها خوب بوده است، ولی منتظر عمل هستیم، چرا که «به عمل کار برآید به سخن‌دانی نیست». رهبر معظم انقلاب اشاره کردند مردمی که رأی دادند، مردمی که انقلاب کردند از مسئولین همین توقع را دارند، چون پست‌هایی که به دست اینها رسیده آسان به دست نیامده است. مردم سال‌ها مبارزه کردند، زندان رفتند، شکنجه دیدند و شهدای بزرگی را از دست داده‌اند. در همین ماه شهریور چقدر شهید دادیم. این پست‌ها به این قیمت به دست آمده‌اند. لذا کسانی که وارث این پست‌ها می‌شوند، باید به آنها به عنوان یک امانت نگاه کنند، آن هم امانتی که متعلق به شهدا، انبیا، اولیا و اسلام است.
شاخص دیگری که حضرت آقا اشاره کردند، خدمت به مردم است. دولت قبلی با این شعار وارد عرصه شد و هشت سال هم فرصت داشت. آیا این شاخص در دولت قبل مورد توجه واقع شد؟
دولت آقای احمدی‌نژاد واقعاً خدمات زیادی کرد . کارهای بنیادی، ساخت و سازها، خدمات زیاد و تلاش‌های شبانه‌روزی بسیاری انجام شد، اما متأسفانه بعضی مسایل از قبیل زاویه‌هایی که ایشان با ولایت و رهبری گرفت، آن خدمات را زیر سئوال برد. البته همان طور که رهبر معظم انقلاب هم در آخر کار ایشان به خدمات آقای احمدی‌نژاد اشاره کردند، نمی‌شود خدمات ایشان را نادیده گرفت. اگر اشتباهات ایشان نبود و آن افراد ناباب در اطراف ایشان نبودند و ایشان به آن افراد ناباب دل نمی‌بست، مثل شهید رجایی ـ‌که الان در آستانه سالگرد شهادتش هستیم‌ـ جاودانه می‌شد. او مدت کوتاهی مسئولیت گرفت و دشمنان اجازه ندادند آن طور که باید و شاید خدمت کند، ولی در همان مدت کم نام نیک و جاودانه‌ای از خود باقی گذاشت. آقای احمدی‌نژاد در هشت سال فرصتی که در اختیار داشت، با خدمات و پشتکارش اگر این اشکالات در کارش به وجود نمی‌آمد، می‌توانست رجایی دوم باشد.
برخی ادعا می‌کردند دیگر دولتی نخواهد آمد که بتواند به اندازه دولت‌های نهم و دهم به مردم خدمت کند. این ادعا چقدر می تواند درست باشد؟
نمی‌شود چنین قضاوتی کرد. در طول تاریخ افراد خوبی آمده‌اند. افراد خوب‌تر از آن ها و علمای بزرگ هم آمده اندبه طوری که وقتی از دنیا می‌رفتند می‌گفتند دیگر مثل ایشان و بالاتر از ایشان کسی نمی‌آید. اما خداوند متعال بالاتر از آنها را هم به مردم هدیه داده است. خدمات آقای احمدی‌نژاد و پشتکارشان خیلی خوب بود، ولی نه این که بگوییم بهتر از ایشان کسی نمی‌آید. این اشتباه است. نه این جا که در هر موردی که این قضاوت را بکنیم صحیح نیست.
شاخص بعدی که حضرت آقا در مورد دولت اسلامی فرمودند، عدالت بود. به نظر شما این عدالت در چه قسمت هایی باید رعایت شود؟
این معنا که گاهی اصل عدل و عدالت به عنوان تساوی مطرح می‌شود، درست نیست. عدالت «وضع شیء فی ما وضع له» است. یعنی هر چیزی سر جای خودش باشد. یعنی در انتصاب‌ها اگر برای هر پستی شایسته‌ترین فرد گذاشته شود، عدالت برقرار شده است. اگر پست‌ها به افراد لایق داده شوند، یعنی عدالت. اگر پستی به کسی داده شود که شایسته آن نیست، عین بی‌عدالتی است؛ یعنی عدالت در مرحله اول این است که هر چیزی سر جای خودش باشد و هر کسی لایق کار و پستی باشد که به او سپرده می‌شود. اصل عدالت یعنی همه چیز سر جای خودش قرار گرفتن و چیزی از جای خودش جابه‌جا نشدن.
با این وجود امکان آن وجود دارد که عدالت در دولت ها اتفاق بیفتد؟
این آرزوی ماست. می‌گویند آرزو بر جوانان عیب نیست؛ به نظر بنده بر پیران هم عیب نیست. ما آرزو می‌کنیم و امیدواریم این آرزو برآورده شود.
شاخص چهارم که حضرت آقا تأکید کردند این بود که دولت باید سلامت اقتصادی داشته باشد و با فساد هم مبارزه کند. در دولت قبل با این که شعار مبارزه با فساد اقتصادی داده می شد بزرگ‌ترین فساد اقتصادی بعد از انقلاب اتفاق افتاد. چه کنیم این اتفاق در دولت جدید واقع نشود؟
اگر اعتقاد و اخلاق در میان باشد، این مشکل به وجود نمی آید. یعنی انسان معتقد باشد که در محضر خداست و اگر ناظر قانونی هم بالای سرش نیست، خداوند ناظر اوست و دو ملک ناظر وی هستند و در مقابل خدا و رسول(ص) مسئول است. روز قیامت: «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا یَرَهُ* وَ مَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ»(1) هست. اگر به این مسائل معتقد باشد و خدا را شاهد و ناظر خود بگیرد، فساد به وجود نمی‌آید، والا اگر انسان این اعتقاد را نداشته باشد و خودش را در محضر خدا نبیند و به قیامت، روز جزا، پاداش و حساب و کتاب اعتقاد نداشته باشد، ولو این که کنترل هم بشود، باز راه فرار برای خودش باقی می‌گذارد.
پنجمین شاخص هم قانونگرایی بود. آیا در دولتی که تشکیل شده تا به حال قانون رعایت شده است؟
قانونگرایی مسئله بسیار مهمی است. متأسفانه یکی از اشکالات دولت گذشته این بود که به بعضی از قوانین پایبند نبود و یا قوانینی را که نمی‌پسندیدند اجرا نمی‌کردند. یکی از سفارش‌های مهم آقا در این جلسه تأکید بر قانونگرایی بود و به بعضی از قوانین هم مثل شورای انقلاب فرهنگی اشاره کردند. شورای انقلاب فرهنگی هشت سال پیش قانون عفاف و حجاب را که قانون مفید، پخته و درستی است و اگر اجرا می‌شد، 90 درصد مسئله عفاف و حجاب حل می‌شد، را تصویب کرد. متأسفانه دولت‌های نهم و دهم اجرا نکردند. از این قبیل قوانین که گاهی مورد پسندشان نبود و اجرا نمی‌کردند مثال‌های زیادی داریم. قانون جمهوری اسلامی مثل قانون شرع است. همان طور که موظفیم قوانین شرع مقدس اسلام را اجرا کنیم، قوانین جمهوری اسلامی را هم باید اجرا کنیم. امیدواریم این دولت مخصوصاً با توجه به این که آقای روحانی در تبلیغات انتخاباتی‌شان بر این نکته تکیه می‌کردند که به قانون عمل می‌کنم و پایبند به قانون هستم، واقعاً مقید به اجرای قانون باشد. مقام معظم رهبری هم روی قانون و قانونگرایی بسیار تکیه کردند. مخصوصاً فرمودند حتی اگر یک قانون غیرمفید و خلافی هم وجود داشته باشد، ضرر عمل نکردن آن بیشتر است، چون اگر در جامعه‌ای به قانون عمل نشود، جامعه دچار هرج و مرج خواهد شد. به همین دلیل این مسئله بسیار مهم است و امیدواریم همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند و آقای دکتر روحانی هم قول داده است که پیرو منویات مقام معظم رهبری باشد. شعار قانونگرایی هم زیاد دادند، پس ان‌شاءالله به این اصل پایبند خواهند بود. الان هم هنوز اول کار است و کار ایشان هنوز شروع نشده است که بخواهیم قضاوت کنیم، ولی امیدواریم این مسئله عملی شود و قانون، مخصوصاً همین قانون عفاف و حجاب که هشت سال است روی زمین مانده ، اجرا شود.
پی‌نوشت:
(1) قرآن کریم، سوره زلزله، آیات 7ـ8.
حضرت آقا برای دولت اسلامی هفت شاخص را بیان کردند. اولین شاخص را سلامت اعتقادی و اخلاقی دولت اعلام کردند. این نکته در دولت چه معنایی دارد؟
اگر واقعاً اصل و اساس در هر جمع و مسئولیتی اخلاق و اعتقاد نباشد، همه جور فساد، ناهماهنگی، اختلاف و هوای نفس به وجود می‌آید. اگر مبانی اعتقادی مسئولین و همچنین مسائل اخلاقی آنها درست باشد، بسیاری از مشکلات حل می‌شوند، چنان که پیغمبر اسلام(ص) فرمودند: «إنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَکارِمَ الخلاقِ». پیغمبر اسلام(ص) برای این که اخلاق کریمه را کامل کنند، مبعوث شدند، یعنی سعادت دنیا و آخرت هر جمعی به اخلاق بستگی دارد و لذا مقام معظم رهبری که مانند همیشه دست روی مسائل مهم می‌گذارند، این بار هم یکی از بحث‌های مهمشان بحث اعتقادی و اخلاق بود که اگر در مسئولین وجود داشته باشد، بسیاری از مشکلات حل می‌شوند.
فکر می‌کنید دولت فعلی این ویژگی را دارد؟
امیدواریم! باید در تجربه و عمل نشان بدهند. تا کنون موضع‌گیری‌ها خوب بوده است، ولی منتظر عمل هستیم، چرا که «به عمل کار برآید به سخن‌دانی نیست». رهبر معظم انقلاب اشاره کردند مردمی که رأی دادند، مردمی که انقلاب کردند از مسئولین همین توقع را دارند، چون پست‌هایی که به دست اینها رسیده آسان به دست نیامده است. مردم سال‌ها مبارزه کردند، زندان رفتند، شکنجه دیدند و شهدای بزرگی را از دست داده‌اند. در همین ماه شهریور چقدر شهید دادیم. این پست‌ها به این قیمت به دست آمده‌اند. لذا کسانی که وارث این پست‌ها می‌شوند، باید به آنها به عنوان یک امانت نگاه کنند، آن هم امانتی که متعلق به شهدا، انبیا، اولیا و اسلام است.
شاخص دیگری که حضرت آقا اشاره کردند، خدمت به مردم است. دولت قبلی با این شعار وارد عرصه شد و هشت سال هم فرصت داشت. آیا این شاخص در دولت قبل مورد توجه واقع شد؟
دولت آقای احمدی‌نژاد واقعاً خدمات زیادی کرد . کارهای بنیادی، ساخت و سازها، خدمات زیاد و تلاش‌های شبانه‌روزی بسیاری انجام شد، اما متأسفانه بعضی مسایل از قبیل زاویه‌هایی که ایشان با ولایت و رهبری گرفت، آن خدمات را زیر سئوال برد. البته همان طور که رهبر معظم انقلاب هم در آخر کار ایشان به خدمات آقای احمدی‌نژاد اشاره کردند، نمی‌شود خدمات ایشان را نادیده گرفت. اگر اشتباهات ایشان نبود و آن افراد ناباب در اطراف ایشان نبودند و ایشان به آن افراد ناباب دل نمی‌بست، مثل شهید رجایی ـ‌که الان در آستانه سالگرد شهادتش هستیم‌ـ جاودانه می‌شد. او مدت کوتاهی مسئولیت گرفت و دشمنان اجازه ندادند آن طور که باید و شاید خدمت کند، ولی در همان مدت کم نام نیک و جاودانه‌ای از خود باقی گذاشت. آقای احمدی‌نژاد در هشت سال فرصتی که در اختیار داشت، با خدمات و پشتکارش اگر این اشکالات در کارش به وجود نمی‌آمد، می‌توانست رجایی دوم باشد.
برخی ادعا می‌کردند دیگر دولتی نخواهد آمد که بتواند به اندازه دولت‌های نهم و دهم به مردم خدمت کند. این ادعا چقدر می تواند درست باشد؟
نمی‌شود چنین قضاوتی کرد. در طول تاریخ افراد خوبی آمده‌اند. افراد خوب‌تر از آن ها و علمای بزرگ هم آمده اندبه طوری که وقتی از دنیا می‌رفتند می‌گفتند دیگر مثل ایشان و بالاتر از ایشان کسی نمی‌آید. اما خداوند متعال بالاتر از آنها را هم به مردم هدیه داده است. خدمات آقای احمدی‌نژاد و پشتکارشان خیلی خوب بود، ولی نه این که بگوییم بهتر از ایشان کسی نمی‌آید. این اشتباه است. نه این جا که در هر موردی که این قضاوت را بکنیم صحیح نیست.
شاخص بعدی که حضرت آقا در مورد دولت اسلامی فرمودند، عدالت بود. به نظر شما این عدالت در چه قسمت هایی باید رعایت شود؟
این معنا که گاهی اصل عدل و عدالت به عنوان تساوی مطرح می‌شود، درست نیست. عدالت «وضع شیء فی ما وضع له» است. یعنی هر چیزی سر جای خودش باشد. یعنی در انتصاب‌ها اگر برای هر پستی شایسته‌ترین فرد گذاشته شود، عدالت برقرار شده است. اگر پست‌ها به افراد لایق داده شوند، یعنی عدالت. اگر پستی به کسی داده شود که شایسته آن نیست، عین بی‌عدالتی است؛ یعنی عدالت در مرحله اول این است که هر چیزی سر جای خودش باشد و هر کسی لایق کار و پستی باشد که به او سپرده می‌شود. اصل عدالت یعنی همه چیز سر جای خودش قرار گرفتن و چیزی از جای خودش جابه‌جا نشدن.
با این وجود امکان آن وجود دارد که عدالت در دولت ها اتفاق بیفتد؟
این آرزوی ماست. می‌گویند آرزو بر جوانان عیب نیست؛ به نظر بنده بر پیران هم عیب نیست. ما آرزو می‌کنیم و امیدواریم این آرزو برآورده شود.
شاخص چهارم که حضرت آقا تأکید کردند این بود که دولت باید سلامت اقتصادی داشته باشد و با فساد هم مبارزه کند. در دولت قبل با این که شعار مبارزه با فساد اقتصادی داده می شد بزرگ‌ترین فساد اقتصادی بعد از انقلاب اتفاق افتاد. چه کنیم این اتفاق در دولت جدید واقع نشود؟
اگر اعتقاد و اخلاق در میان باشد، این مشکل به وجود نمی آید. یعنی انسان معتقد باشد که در محضر خداست و اگر ناظر قانونی هم بالای سرش نیست، خداوند ناظر اوست و دو ملک ناظر وی هستند و در مقابل خدا و رسول(ص) مسئول است. روز قیامت: «فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ خَیْرًا یَرَهُ* وَ مَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یَرَهُ»(1) هست. اگر به این مسائل معتقد باشد و خدا را شاهد و ناظر خود بگیرد، فساد به وجود نمی‌آید، والا اگر انسان این اعتقاد را نداشته باشد و خودش را در محضر خدا نبیند و به قیامت، روز جزا، پاداش و حساب و کتاب اعتقاد نداشته باشد، ولو این که کنترل هم بشود، باز راه فرار برای خودش باقی می‌گذارد.
پنجمین شاخص هم قانونگرایی بود. آیا در دولتی که تشکیل شده تا به حال قانون رعایت شده است؟
قانونگرایی مسئله بسیار مهمی است. متأسفانه یکی از اشکالات دولت گذشته این بود که به بعضی از قوانین پایبند نبود و یا قوانینی را که نمی‌پسندیدند اجرا نمی‌کردند. یکی از سفارش‌های مهم آقا در این جلسه تأکید بر قانونگرایی بود و به بعضی از قوانین هم مثل شورای انقلاب فرهنگی اشاره کردند. شورای انقلاب فرهنگی هشت سال پیش قانون عفاف و حجاب را که قانون مفید، پخته و درستی است و اگر اجرا می‌شد، 90 درصد مسئله عفاف و حجاب حل می‌شد، را تصویب کرد. متأسفانه دولت‌های نهم و دهم اجرا نکردند. از این قبیل قوانین که گاهی مورد پسندشان نبود و اجرا نمی‌کردند مثال‌های زیادی داریم. قانون جمهوری اسلامی مثل قانون شرع است. همان طور که موظفیم قوانین شرع مقدس اسلام را اجرا کنیم، قوانین جمهوری اسلامی را هم باید اجرا کنیم. امیدواریم این دولت مخصوصاً با توجه به این که آقای روحانی در تبلیغات انتخاباتی‌شان بر این نکته تکیه می‌کردند که به قانون عمل می‌کنم و پایبند به قانون هستم، واقعاً مقید به اجرای قانون باشد. مقام معظم رهبری هم روی قانون و قانونگرایی بسیار تکیه کردند. مخصوصاً فرمودند حتی اگر یک قانون غیرمفید و خلافی هم وجود داشته باشد، ضرر عمل نکردن آن بیشتر است، چون اگر در جامعه‌ای به قانون عمل نشود، جامعه دچار هرج و مرج خواهد شد. به همین دلیل این مسئله بسیار مهم است و امیدواریم همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند و آقای دکتر روحانی هم قول داده است که پیرو منویات مقام معظم رهبری باشد. شعار قانونگرایی هم زیاد دادند، پس ان‌شاءالله به این اصل پایبند خواهند بود. الان هم هنوز اول کار است و کار ایشان هنوز شروع نشده است که بخواهیم قضاوت کنیم، ولی امیدواریم این مسئله عملی شود و قانون، مخصوصاً همین قانون عفاف و حجاب که هشت سال است روی زمین مانده ، اجرا شود.
پی‌نوشت:
(1) قرآن کریم، سوره زلزله، آیات 7ـ8.