دکتر اسکندری در تشریح نحوه انجام یک رقابت منطقی و معقول برای انتخابات ریاست جمهوری به نقش دهی سه گانه های کوچک در سه گانه های بزرگتر اشاره کرد و گفت: نقش دهی و جاسازی مثلثات کوچکتر در مثلثات بزرگتر نوع پیشرفته ای از ائتلاف و هم‌افزایی را به نمایش خواهد گذاشت که در نهایت به یک رقابت منطقی و معقول منتهی خواهد شد.
سمیه عظیمی - تشکیل ائتلاف سه گانه و یا ائتلاف جبهه پیروان خط امام و رهبری مساله ای بود که توجه بسیاری از فعالان سیاسی به ویژه اصولگرایان را به خود جلب کرده است.
تشکیل این ائتلاف ها قطعا با اهدافی صورت گرفته؛ اهدافی که با ارائه حدس و گمان های بسیاری از سوی احزاب و گروه ها روبرو شده است. صرف نظر از واکاوی اهداف و دلایل، برای بررسی و ارزیابی تشکیل این گروه ها که با عنوان ائتلاف از آنها تعبیر می شود با دکتر صالح اسکندری گفتگو کردیم.
دکتر اسکندری ضمن تبیین شرایط کشور برای تمایل به انجام کار جمعی و گروهی، به آسیب های وارده بر این موضوع نیز اشاره و در ادامه به بیان راه حل مناسب پرداخت.
•کنارهم نشاندن چهره ها و سلیقه های مختلف با توجه به تشکیل ائتلاف های متعدد درون جریان اصولگرایی را چطور می بینید؟ اساس تشکیل این ائتلاف را چه می دانید؟
پویش عمومی اصولگرایان به تشکیل ائتلاف، در واقع واکنشی به فرد محوری ها و تمامیت خواهی های یک جریان خاص در 8 سال گذشته است؛ جریانی که بخش عمده ای از ظرفیت های کارشناسی کشور را تحت این عنوان که وامدار هیچ گروه و حزبی نیست به محاق برد.
امروز نتیجه این خودخواهی های سیاسی دمل چرکینی شده که فرقه انحرافی یکی از عوارض آن است. به موازات طرد نیروهای ارزشی در دولت نهم این دمل چرکین سرباز کرد و هر روز که می گذرد وخامت بیشتری می یابد.
در اثر این تجربه، در این دور ما شاهد یک پویش عمومی بین اصولگرایان نسبت به کار تیمی و ائتلافی هستیم؛ امروز اصولگرایان در مرحله تالیف مواضع و قلوب هستند و ائتلافات سه گانه ذر حال تکامل است.
این یک روند طبیعی است و به شکل فرایندی باید اجازه داد تا مرحله تالیف مواضع مسیر واقعی خود را طی کند؛ یعنی باید به جای رویکردهای جبری و دستوری اجازه داد تا واقعیات نظرسنجی ها خود را بر نامزدهای اصولگرا تحمیل نماید.
من جایی گفته بودم یکی از نکات مثبت این سه گانه های ائتلافی هم افزایی جریانات سیاسی برای اداره کشور بر اساس خرد جمعی و اجتناب از تنش ها و مشغله سازی های بی حاصل است.
• از نظر شما، این مساله که تعدد چهره ها ممکن است در تعدد ائتلاف ها خودنمایی کند قابل توجه نیست؟ به بیان دیگر آسیبی از منظر تشکیل ائتلاف های متعدد متوجه جریان اصولگرایی نخواهد شد؟
این حرکت مثبت با یک آسیب جدی مواجه شده و آن تکثیر غیر قابل کنترل مثلثات انتخاباتی است به نحوی که هر روز از گوشه ای خبر از یک ائتلاف سه گانه جدید به گوش می رسد و جملگی نامزدها خود را مصمم برای حضور در انتخابات معرفی می‌کنند.
این در حالی است که بسیاری از این مثلثات در نمایندگی آرای عمومی و سلایق مردم شباهت های بسیاری به همدیگر دارند و نمی‌توانند معادله جدیدی را فراروی انتخابات و نحوه چینش رای قرار دهند. حال پرسش اینجاست که حد یقف این فرایند تکثیر کجاست و چه عاملی می تواند مانع از آن شود؟
یکی از سناریو های محتمل کنترل تکثیر مثلثات در یک الگوی جبری است. این الگوی جبری یا در مرحله احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات می تواند صورت پذیرد و یا در فرایندهای زیردستی گزینش نامزدهای انتخاباتی که در دل دالان های مختلف حزبی و گروهی انجام می‌شود.
الگوی جبری در مرحله احراز صلاحیت ها و اینکه مثلا شورای محترم نگهبان در نهایت بخواهد رقابت را بین 4 یا 5 نفر محدود کند طبیعتا برای نظام سیاسی هزینه بر است چرا که در داوطلبین مطرح و طرفداران آنها توقعاتی به وجود می آید که ممانعت شورای نگهبان موجب سرخوردگی آنها خواهد شد.
از سویی برخی از مغرضین نیز زمزمه های آزاد نبودن انتخابات را مطرح خواهند نمود و با استناد به رد صلاحیت شده ها این‌گونه وانمود می کنند که انتخابات به اصطلاح آنها در حال "مهندسی شدن" است.
در احتمال دوم سناریوی جبری، جریانات و گروه های سیاسی باید این توانایی را داشته باشند تا بتوانند در فرایندهای زیردستی گزینش نامزدهای سیاسی بالاجبار گروه های مادون و پیرو را متقاعد کنند که از هر جریان و یا جناح سیاسی در نهایت یک نفر به عنوان نامزد نهایی معرفی شود.
که یک عکس فوری از فعالیت های سیاسی اصولگرایان، اصلاح طلبان، جریان موسوم به دولتی ها و ... نشان می دهد این ظرفیت در سه قطب بسیار حداقلی است و امکان توافق نهایی بسیار پایین است، از طرفی مکانیسم هایی نظیر نظرسنجی و یا شورای حل و عقد و ... نیز قادر نیستند تضمین های لازم را برای تبعیت گروه های پیرو ایجاد کنند.
یک آسیب دیگر که بر این کار تیمی مترتب است این است که برخی بخواهند حضور نامزدهای اصولگرا از جریانات اصیلی مثل جامعه روحانیت مبارز، حزب موتلفه اسلامی، جامعه مهندسین و ... را نوعی سهم خواهی ترجمه کنند.
این همان خطی است که امروز جبهه پایداری برای اختلاف افکنی بین اصولگرایان دنبال می کند؛ این جریان که پیش بینی می شود مانند انتخابات مجلس گذشته در فرایند نهایی ائتلاف اصولگرایان وارد نشود از آنجا که می داند در انتخابات ریاست جمهوری آینده با توجه به قرابت معنادارش با دولت فاقد جایگاه مناسب است تلاش می کند تا با طرح این شائبه که اصولگرایان به دنبال سهم خواهی هستند در روند نهایی وحدت اصولگرایان اخلال ایجاد نماید.
در صورتی که سهم خواهی اگر به معنای یافتن جایگاه و سهمی مناسب از روند خدمت به مردم باشد اولا بالذات شر نیست و از سویی کسانی که با نامزدهای اصولگرا مثل آقایان آل اسحاق، باهنر و ... حشر و نشر دارند بهتر از هر کسی می دانند که این بزرگواران در این دور از انتخابات بیش از آنکه سهم خواهی کنند در حال فداکاری هستند.
• پس چه باید کرد؟
من فکر می کنم که الگوی جعبه های چینی می تواند این مشکل را برطرف کند. جعبههاى چینى نوعى اسباب بازى باستانى مرکب از یک جعبه بزرگ است که در داخل آن جعبههاى کوچک و کوچکترى قرار دارد.
در این بازی فکری و فوق العاده زیبای چینی شما باید برای باز کردن راه خود، جعبه ها را به شیوه درست بچینید تا راه شما باز شود و بتوانید به مرحله بعد صعود کنید.
در این الگو سه گانه های بزرگتر باید بتوانند سه گانه های کوچکتر را در درون خود و در جای مناسب قرار دهند؛ روشن است هر چه از کوچکترین جعبه به سمت بزرگترین جعبه حرکت مى‌کنیم صلاحیت های تخصصی، اهمیت بیشترى مى‌یابد و هزینه‌هاى مشارکت نیز سنگین‌تر مى‌شود.
نقش دهی و جاسازی مثلثات کوچکتر در مثلثات بزرگتر نوع پیشرفته ای از ائتلاف و هم‌افزایی را به نمایش خواهد گذاشت که در نهایت به یک رقابت منطقی و معقول منتهی خواهد شد
تشکیل این ائتلاف ها قطعا با اهدافی صورت گرفته؛ اهدافی که با ارائه حدس و گمان های بسیاری از سوی احزاب و گروه ها روبرو شده است. صرف نظر از واکاوی اهداف و دلایل، برای بررسی و ارزیابی تشکیل این گروه ها که با عنوان ائتلاف از آنها تعبیر می شود با دکتر صالح اسکندری گفتگو کردیم.
دکتر اسکندری ضمن تبیین شرایط کشور برای تمایل به انجام کار جمعی و گروهی، به آسیب های وارده بر این موضوع نیز اشاره و در ادامه به بیان راه حل مناسب پرداخت.
•کنارهم نشاندن چهره ها و سلیقه های مختلف با توجه به تشکیل ائتلاف های متعدد درون جریان اصولگرایی را چطور می بینید؟ اساس تشکیل این ائتلاف را چه می دانید؟
پویش عمومی اصولگرایان به تشکیل ائتلاف، در واقع واکنشی به فرد محوری ها و تمامیت خواهی های یک جریان خاص در 8 سال گذشته است؛ جریانی که بخش عمده ای از ظرفیت های کارشناسی کشور را تحت این عنوان که وامدار هیچ گروه و حزبی نیست به محاق برد.
امروز نتیجه این خودخواهی های سیاسی دمل چرکینی شده که فرقه انحرافی یکی از عوارض آن است. به موازات طرد نیروهای ارزشی در دولت نهم این دمل چرکین سرباز کرد و هر روز که می گذرد وخامت بیشتری می یابد.
در اثر این تجربه، در این دور ما شاهد یک پویش عمومی بین اصولگرایان نسبت به کار تیمی و ائتلافی هستیم؛ امروز اصولگرایان در مرحله تالیف مواضع و قلوب هستند و ائتلافات سه گانه ذر حال تکامل است.
این یک روند طبیعی است و به شکل فرایندی باید اجازه داد تا مرحله تالیف مواضع مسیر واقعی خود را طی کند؛ یعنی باید به جای رویکردهای جبری و دستوری اجازه داد تا واقعیات نظرسنجی ها خود را بر نامزدهای اصولگرا تحمیل نماید.
من جایی گفته بودم یکی از نکات مثبت این سه گانه های ائتلافی هم افزایی جریانات سیاسی برای اداره کشور بر اساس خرد جمعی و اجتناب از تنش ها و مشغله سازی های بی حاصل است.
• از نظر شما، این مساله که تعدد چهره ها ممکن است در تعدد ائتلاف ها خودنمایی کند قابل توجه نیست؟ به بیان دیگر آسیبی از منظر تشکیل ائتلاف های متعدد متوجه جریان اصولگرایی نخواهد شد؟
این حرکت مثبت با یک آسیب جدی مواجه شده و آن تکثیر غیر قابل کنترل مثلثات انتخاباتی است به نحوی که هر روز از گوشه ای خبر از یک ائتلاف سه گانه جدید به گوش می رسد و جملگی نامزدها خود را مصمم برای حضور در انتخابات معرفی می‌کنند.
این در حالی است که بسیاری از این مثلثات در نمایندگی آرای عمومی و سلایق مردم شباهت های بسیاری به همدیگر دارند و نمی‌توانند معادله جدیدی را فراروی انتخابات و نحوه چینش رای قرار دهند. حال پرسش اینجاست که حد یقف این فرایند تکثیر کجاست و چه عاملی می تواند مانع از آن شود؟
یکی از سناریو های محتمل کنترل تکثیر مثلثات در یک الگوی جبری است. این الگوی جبری یا در مرحله احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات می تواند صورت پذیرد و یا در فرایندهای زیردستی گزینش نامزدهای انتخاباتی که در دل دالان های مختلف حزبی و گروهی انجام می‌شود.
الگوی جبری در مرحله احراز صلاحیت ها و اینکه مثلا شورای محترم نگهبان در نهایت بخواهد رقابت را بین 4 یا 5 نفر محدود کند طبیعتا برای نظام سیاسی هزینه بر است چرا که در داوطلبین مطرح و طرفداران آنها توقعاتی به وجود می آید که ممانعت شورای نگهبان موجب سرخوردگی آنها خواهد شد.
از سویی برخی از مغرضین نیز زمزمه های آزاد نبودن انتخابات را مطرح خواهند نمود و با استناد به رد صلاحیت شده ها این‌گونه وانمود می کنند که انتخابات به اصطلاح آنها در حال "مهندسی شدن" است.
در احتمال دوم سناریوی جبری، جریانات و گروه های سیاسی باید این توانایی را داشته باشند تا بتوانند در فرایندهای زیردستی گزینش نامزدهای سیاسی بالاجبار گروه های مادون و پیرو را متقاعد کنند که از هر جریان و یا جناح سیاسی در نهایت یک نفر به عنوان نامزد نهایی معرفی شود.
که یک عکس فوری از فعالیت های سیاسی اصولگرایان، اصلاح طلبان، جریان موسوم به دولتی ها و ... نشان می دهد این ظرفیت در سه قطب بسیار حداقلی است و امکان توافق نهایی بسیار پایین است، از طرفی مکانیسم هایی نظیر نظرسنجی و یا شورای حل و عقد و ... نیز قادر نیستند تضمین های لازم را برای تبعیت گروه های پیرو ایجاد کنند.
یک آسیب دیگر که بر این کار تیمی مترتب است این است که برخی بخواهند حضور نامزدهای اصولگرا از جریانات اصیلی مثل جامعه روحانیت مبارز، حزب موتلفه اسلامی، جامعه مهندسین و ... را نوعی سهم خواهی ترجمه کنند.
این همان خطی است که امروز جبهه پایداری برای اختلاف افکنی بین اصولگرایان دنبال می کند؛ این جریان که پیش بینی می شود مانند انتخابات مجلس گذشته در فرایند نهایی ائتلاف اصولگرایان وارد نشود از آنجا که می داند در انتخابات ریاست جمهوری آینده با توجه به قرابت معنادارش با دولت فاقد جایگاه مناسب است تلاش می کند تا با طرح این شائبه که اصولگرایان به دنبال سهم خواهی هستند در روند نهایی وحدت اصولگرایان اخلال ایجاد نماید.
در صورتی که سهم خواهی اگر به معنای یافتن جایگاه و سهمی مناسب از روند خدمت به مردم باشد اولا بالذات شر نیست و از سویی کسانی که با نامزدهای اصولگرا مثل آقایان آل اسحاق، باهنر و ... حشر و نشر دارند بهتر از هر کسی می دانند که این بزرگواران در این دور از انتخابات بیش از آنکه سهم خواهی کنند در حال فداکاری هستند.
• پس چه باید کرد؟
من فکر می کنم که الگوی جعبه های چینی می تواند این مشکل را برطرف کند. جعبههاى چینى نوعى اسباب بازى باستانى مرکب از یک جعبه بزرگ است که در داخل آن جعبههاى کوچک و کوچکترى قرار دارد.
در این بازی فکری و فوق العاده زیبای چینی شما باید برای باز کردن راه خود، جعبه ها را به شیوه درست بچینید تا راه شما باز شود و بتوانید به مرحله بعد صعود کنید.
در این الگو سه گانه های بزرگتر باید بتوانند سه گانه های کوچکتر را در درون خود و در جای مناسب قرار دهند؛ روشن است هر چه از کوچکترین جعبه به سمت بزرگترین جعبه حرکت مى‌کنیم صلاحیت های تخصصی، اهمیت بیشترى مى‌یابد و هزینه‌هاى مشارکت نیز سنگین‌تر مى‌شود.
نقش دهی و جاسازی مثلثات کوچکتر در مثلثات بزرگتر نوع پیشرفته ای از ائتلاف و هم‌افزایی را به نمایش خواهد گذاشت که در نهایت به یک رقابت منطقی و معقول منتهی خواهد شد