حامد صابری- اولین سفر وزیرامورخارجه روسیه به ایران که برای نخستین بار پس از روی کار آمدن دولت یازدهم در راس یک هیات بلندپایه سیاسی انجام شد، از آن جهت دارای اهمیت بود که در سال های اخیر، مناسبات دوکشور در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی به‌عنوان دو همسایه قوی و تاثیرگذار در روابط بین‌الملل بسیار گسترش یافته و سفر اخیر لاوروف به ایران از جنبه های بسیاری با اهمیت است.
روسیه به سبب منافع استراتژیک خود سعی دارد تا با ایران به عنوان کشور قدرتمند منطقه خاورمیانه تعامل بیشتری داشته باشد، چرا که این همکاری برای سردمداران کرملین بسیار حیاتی است.
هر چند قبل از سفر لاوروف تصور می شد که هدف اصلی این سفر بر مسئله سوریه و ادامه همکاری های دو کشور با توجه به در پیش بودن نشست ژنو۲ و مسائل توافق هسته ای ایران و 1+5 متمرکز خواهد شد اما مصاحبه مطبوعاتی وزاری امور خارجه دو کشور نشان می دهد که روابط و همکای های دو کشور به مراتب گسترده تر است.
مسائل مربوط به دریای خزر و نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر در آستاراخان، پیمان امنیتی افغانستان- کابل وهمچنین و همکاری دوجانبه و در چارچوب سازمان شانگهای از دیگر موارد مشترک میان ایران و روسیه عنوان شد.
این سفر در حالی انجام شد که طی یک ماه گذشته برنامه اقدام مشترک میان ایران و 5+1 در ژنو در خصوص برنامه هسته ای ایران به امضاء رسیده بود و تفاسیری غیردوستانه نیز درمورد نبودن حق غنی سازی ایران در برنامه اقدام ژنو از سوی مقامهای آمریکایی در حال انجام بود و اخیرا نیز در مجلس نمایندگان و سنای آمریکا صحبتهایی پیرامون تشدید تحریمها علیه ایران صورت می گیرد که گمانه زنی ها برای ایجاد موانع جدید افزایش افتاده است.
اکنون روسیه می تواند نقش آفرینی پررنگی در اجرایی شدن این توافقنامه، برطرف کردن اختلاف دیدگاههای موجود بین ایران و غرب و در نهایت تلاش برای شکست نخوردن این توافق نامه داشته باشد.
در آستانه برگزاری کنفرانس ژنو 2 درباره بحران سوریه، موضع ایران و روسیه در مورد بحران سوریه از بسیاری لحاظ یکسان و به یکدیگر نزدیک شده است. هر دو کشور متوقف کردن هر چه زودتر خونریزی و درگیری ها از راه گفت‌وگوی گسترده داخلی سوریه بر اساس بیانیه ژنو ۲۰۱۲ را ماموریت اصلی خود تلقی می‌کنند. در این رابطه، روسیه در رابطه با تدارک همایش بین‌المللی ژنو ۲ در مورد سوریه از دعوت از تمام کشورهای بانفوذ منطقه و از جمله ایران به آن حمایت در برابر مخالفان غربی این موضوع پرداخته است.
روسیه پس از ایفای نقش موفق خود در عدم حمله امریکا به سوریه و طرح خلع سلاح شیمیایی داوطلبانه سوریه با موافقت بشار اسد که با همکاری تاثیرگذار ایران انجام شد، اکنون با رایزنی های گسترده در تهران به دنبال تعمیم این تجربه در ماجرای پیمان امنیتی کابل واشنگتن است.
کرملین سعی دارد با استفاده از حضور ایران و افغانستان در اجلاس شانگهای در قالب چهارچوب های امنیتی این سازمان، اقدام به تامین امنیت افغانستان و مبارزه با قاچاق مواد مخدر اقدام نماید تا از این راه فرصت قدرت گرفتن تروریست ها را که پس از خروج نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان در سال 2014، بدلیل خلاء قدرت نظامی را مهار کند.
با فروپاشی شوروی، تغییرات وسیعی در رژیم حقوقی دریای خزر به واسطه تجزیه شوروی و تاسیس کشورهای جدید به وجود امد. این دریای استراتژیک از یک سو از لحاظ اینکه تنها مرز ایران و روسیه می باشد، نقش مهمی در روابط میان این دو کشور بازی می‌کند و از سوی دیگر به ایران در این زمینه به عنوان کریدور حمل و نقل شمال به جنوب نگاه می کند.
به همین دلیل، درباره رژیم حقوقی دریای خزر و تعیین تکلیف نهایی آن در اجلاس پیش روی سران کشورهای همسایه دریاچه خزر که قرار است در سال آینده در بندر آستاراخان روسیه برگزار شود نیز مذاکرات مقدماتی برگزار شد. بی تردید حل و فصل نهایی رژیم حقوقی دریای خزر به افزایش همکاری ها بین کشورهای منطقه کمک بسیار زیادی خواهد کرد.
به نظر می رسد این بار برخلاف گذشته مسکو ترجیح می دهد در مورد یک توافق جامع با ایران وارد مذاکره شود و به نتیجه برسد.
روسیه در سفر به تهران با نگاهی به تجربه موفق همفکری با تهران با تاکید بر توافق جامع همکاری ها، این پیغام را به مقامات ایرانی منتقل کرد که روسیه جدی تر از هر زمان دیگر بدنبال همکارهای با ایران در زمینه های مختلف است.
از این سو، ایران از چنین رویکردی استقبال می کند، چرا که می داند این همکاری دوجانبه به برقراری صلح و امنیت در کشورهای منطقه کمک می کند و زمینه بسیار مناسبی را برای رفع مشکلات موجود بر سر توسعه همکاری های اقتصادی منطقه ای بر می دارد.