سیامک طروتی- حضور نداشتن ایران در کنفرانس صلح ژنو ۱ که به علت مقاومت شدید آمریکا با درخواست کوفی عنان اولین نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه، درباره حضور ایران به شکست انجامید باعث شده بود که ابهامی بزرگ درباره حضور و یا عدم حضور ایران در کنفرانس ژنو ۲ مطرح شود.
مدتی است که مسئله حضور یا عدم حضور ایران در کنفرانس بین المللی ژنو ۲ در مورد آینده سوریه به چالشی میان موافقان و مخالفان بشار اسد در قدرت تبدیل شده بود و این ایران بود که همواره تأکید داشته هیچ پیش شرطی را قبول نمی‌کند و با توجه به عدم حضور در ژنو۱، نمی‌تواند اعلامیه پایانی آن را به عنوان پیش شرط بپذیرد.
«در شأن دبیرکل نبود»؛ این انتقاد محمدجواد ظریف وزیرخارجه ایران از بان‌کی‌مون، هشتمین دبیرکل سازمان ملل متحد در واکنش به پس گرفتن دعوت از ایران برای حضور در کنفرانس ژنو ۲ در سوئیس بود.
دعوت از ایران و پس گرفتن دعوت برای شرکت در نشست ژنو۲ از سوی دبیر کل سازمان ملل، بازتاب‌های فراوانی داشت. دعوتی که با واکنش منفی و مخالفت آمریکا و معارضان سوری مواجه شد و بلافاصله پس گرفته شد.
در واکنش به ابراز تاسف ایران از این اقدام عجیب سازمان ملل مارتین نسیرکی، سخنگوی سازمان‌ملل‌متحد، طی بیانیه‌ای در این باره گفت که آقای دبیر کل از اظهارات علنی اخیر مقامات ایرانی ناامید شده و دعوت از این کشور برای شرکت در «ژنو۲» را پس گرفته است.
اشاره نسیرکی به اظهارات امیرعبداللهیان معاون آسیا و آفریقای وزارت خارجه بود که اعلام کرد ایران هیچ پیش شرطی را درباره ژنو ۲ نمی‌پذیرد. ضمن انکه متن توافق ژنو ۱ مبنی بر خروج بشار اسد از قدرت را هم قبول نخواهد کرد.
لابی آمریکایی برای لغو دعوت ایران
اما در این باره یک روزنامه آمریکایی در گزارشی نوشت که لابی وزیر خارجه آمریکا با دبیرکل سازمان ملل بود که منجر شد ۲۴ ساعت از دعوت ایران برای حضور در کنفرانس «ژنو۲» نگذشته، این دعوت بازپس گرفته شود.
واشنگتن پست گزارش کرد که «جان کری» وزیر خارجه آمریکا شخصاً با‌بان کی مون لابی کرده بود تا دعوت از ایران را بازپس گیرد و مقامات آمریکایی تصریح کرده بودند که اگر ایران در ژنو ۲ حضور داشته باشد، شرکت نخواهند کرد و این مسئله می‌توانست رخدادی که ثمر نشستن ۸ ماه مذاکرات را می‌توانست به همراه داشته باشد، با خطر همراه سازد.
در همین حال، سرگئی لاوروف در کنفرانس مطبوعاتی درباره پس گرفتن دعوت از ایران برای حضور در ژنو ۲، تاکید کرد که این اقدام یک اشتباه بزرگ بوده است.
وی گفت که حاضر نشدن ایران در این کنفرانس سئوالات زیادی را ایجاد خواهد کرد چرا که جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا به نقش مهم تهران در حل و فصل مسئله سوریه اعتراف کرده و پس گرفتن دعوت از ایران کمکی به تقویت آبروی سازمان ملل نمی‌کند.
توجیه جدید سازمان ملل
«فرحان حق» جانشین سخنگوی دبیر کل سازمان ملل متحد در ادعایی جدید در این باره می‌گوید:
بان‌کی‌مون بر این باور بود که پیش از دعوت تهران به کنفرانس بین‌المللی صلح سوریه، به تفاهمی شفاهی با محمد جواد ظریف بر سر پایه‌های مذاکرات این کنفرانس رسیده است.
وی در کنفرانسی خبری گفت: ایران از کتبی کردن توافقات شفاهی خود سر باز زد از همین رو‌بان کی مون مجبور به پس گرفتن دعوت ایران به کنفرانس ژنو۲ شد.
وی در اظهار نظری جالب ادامه داده بود: تفاهم شفاهی باعث شده بود که دبیرکل سازمان ملل گمان کند که در پی آن تفاهمی مکتوب وجود خواهد داشت.
به طور حتم، گاف دیپلماتیک دبیر کل ژاپنی سازمان ملل در پرونده وی ثبت خواهد شد که چگونه طی فشارهای سیاسی گروه‌های تندروی تکفیری، رئیس بزرگترین و معتبر‌ترین سازمان بین المللی به اصطلاح بی‌طرف در دنیا در اقدامی تعجب آور و در کمتر از بیست و چهار ساعت دچار تناقض در عملکرد خود شده و دعوت از ایران برای اجلاسی که خود سازمان ملل بانی برگزاری آن است را لغو می‌کند.
تصویری که او با پس گرفتن دعوت خود از سازمان ملل متحد ارائه کرد، تصویر سازمانی ضعیف و بی‌اراده در مسائل مهم جهانی بود که نمی‌توان به آن اعتماد کرد. سازمان ملل تاکنون نشان داده درباره اتفاقات حساس و مسائل بحرانی نه کارآمد است و نه می‌توان برای حل مناقشات روی آن حسابی باز کرد.