احزاب وکانون‌های قدرت در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
در فاصله باقیمانده تا برگزاری مرحله دوم انتخابات نگاهی بر جریان‌های سیاسی افغانستان می‌اندازیم؛ در این دور از انتخابات ریاست جمهوری قرار است قدرت به صورت قانونی و مسالمت آمیز از یک رئیس جمهور به رئیس جمهور دیگر منتقل شود. در این دوره از انتخابات ۸ نامزد خود را برای تصرف کاخ ارگ ریاست جمهوری افغانستان آماده کرده‌اند. هر چند احتمال می‌رود در چند روز باقی مانده به بر گزاری انتخابات که ۲ یا ۳ نفر از نامزد‌ها به نفع گزینه‌های دیگر کنار بکشند. پیش از این «قیوم، کرزای و وردک از ادامه کارزار انتخاباتی کناره گیری کردند. در این قسمت به احزاب و گروههای حاضر در انتخابات که از آن‌ها به عنوان کانون‌های قدرت یاد می‌شود، می‌پردازیم:
۱-جبهه شمالی‌ها و جهادی‌ها
عبدالله عبدالله وزیر سابق امور خارجه افغانستان و از یاران بسیار نزدیک احمد شاه مسعود است از وی به عنوان فرمانده ائتلاف شمال یاد می‌شود. عبدالله عبدالله پیش از دوران تلخ حکومت طالبان در دولت برهان الدین ربانی عضویت داشت و به دلیل تسلط به زبان انگلیسی و رفتار با وقار، در خارج از افغانستان به چهره‌ای شناخته شده تبدیل شد. این جراح چشم در کابل متولد شد. پدرش از پشتوهای قندهار و مادرش تاجیک است. عبدالله عبدالله، رهبر اپوزیسیون ـ که سابقه جهاد و مقاومت با احمدشاه مسعود دارد ـ است. او در دور قبلی انتخابات جدی‌ترین رقیب حامد کرزای بود. پس از اینکه آخرین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به دور دوم کشید، عبدالله عبدالله به دلیل وقوع تقلب حتمی در دور دوم، از شرکت در دور دوم انصراف داد و حامد کرزای به عنوان رئیس جمهور اعلام شد. آرامش نسبی در مناطق تاجیک نشین و هزاره نشین همراه با حضور محمد محقق از پر نفوذ‌ترین چهره‌های هزاره‌ها در کنار عبدالله عبدالله صد‌ها هزار رای‌دهنده را به نفع او به پای صندوق‌ها خواهد کشاند.
۲-تکنوکرات‌ها یا طرفداران حامد کرزای (زلمای رسول، گل آغا شیرزی، هدایت امین ارسلا و عبدالرحیم وردک)
به باور بسیاری از کار‌شناسان افغانی، علی رغم اینکه رئیس جمهور فعلی افغانستان، بار‌ها تصریح بر بی‌طرفی خویش در انتخابات داشته است، اما دامنه شایعات درباره برنامه او برای ریاست جمهوری بعد از خویش بسیار قوی‌تر از اظهارات کرزای است. به دیگر بیان، حامد کرزای قصد ندارد یک بازنشسته سیاسی شود. او علاقمند به اجرای مدلی همچون مدل «پوتین- مدودف» در افغانستان است. کرزای تمایل دارد یکی از چهار شخصیت نزدیک وی در انتخابات پیروز گردد. این چهار نفر جزو افرادی هستند که تا قبل از اعلام نامزدی در انتخابات در حلقه محرمان رئیس جمهوری بوده‌اند و در میان بازار گرم انتقاد‌ها از رئیس جمهوری خود را رو در روی حامد کرزای قرار نداده‌اند. اما این افراد چه کسانی هستند:
الف-زلمی رسول، تا قبل از اعلام نامزدی وزیر خارجه حامد کرزای بود. او می‌گوید که در دوران حامد کرزای اداره امنیت ملی افغانستان را تاسیس کرده است و سال‌ها هم مشاور و معتمد حامد کرزای در زمینه امنیتی بوده است.
ب- هدایت امین ارسلا، ضمن مقام‌های متعدد در کابینه در تمام این سال‌ها چهره‌ای نزدیک به حامد کرزای و از مشاوران ارشد او بوده است. از جمله افرادی که حامد کرزای بر سر آن‌ها با پارلمان وارد بحث و جدل شده آقای ارسلا بوده است.
ب-گل آغا شیرزی، مدتی به عنوان وزیر در کابینه حامد کرزای کار کرد ولی بیشتر شهرت او به دلیل فعالیتش به عنوان والی ولایت‌های قندهار و ننگرهار است.
ج-عبدالرحیم وردک، در حکومت آقای کرزای به عنوان وزیر دفاع کار کرد و در نهایت در جنجالی که میان دولت و پارلمان پیش آمد، نمایندگان مجلس به او رای اعتماد ندادند؛ ولی حامد کرزای او را کنار نگذاشت و به عنوان سرپرست وزارت دفاع خواهان ادامه کار او شد.
۳-جریان افراط (طرفداران طالبان و حکمتیار)
به طور کلی جریان افراط در این دور از انتخابات ریاست جمهوری، کاندیدایی را معرفی نکرده است و در اواخر سال گذشته با انتشار بیانیه‌ای از هواداران خود خواسته انتخابات ۱۶ فروردین را راتحریم نمایند.. به موازات این موضوع با آغاز شمارش معکوس برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، جریان افراط ضمن اینکه مشارکت افراد در انتخابات را تهدید به مرگ کرده است، به دامنه فعالیت‌های تروریستی خود در این کشور نیزافزوده است. به هرحال آنچه مسلم است اینکه، به رغم این رویکرد جریان طالبان نماینده‌ای مشخص در انتخابات ریاست جمهوری ندارد، اماحزب اسلامی حکمتیار به صورت خاموش با مشارکت در فرایند انتخابات ریاست قطب الدین هلال را نامزد انتخابات خود در این دور از انتخابات کرده است. قطب الدین هلال، عضو حزب اسلامی است که این حزب همین حالا در کنار طالبان با دولت افغانستان در جنگ است. رویکرد دوگانه گروه طالبان و حزب اسلامی حکمتیار در انتخابات پیشرو در حالی است در پیش از این، برخی رسانه‌های افغانی و غربی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان تحلیل‌هایی مربوط به تبانی کشورهای غربی با پاکستان و برخی حامیان دولت افغانستان برای بازگشت مجدد طالبان به قدرت مطرح کرده‌اند.
۴-طرفداران سلطنت طلب‌ها
محمد نادر نعیم داوود، از بستگان آقای نعیم و پسر عموی آخرین پادشاه افغانستان بود که بعد از کودتای افسران چپگرا به همراه خانواده‌اش در کاخ ریاست جمهوری افغانستان تیرباران شد. او می‌گوید که عده زیادی از مردم افغانستان علاقه خود را به خانواده سلطنتی حفظ کرده‌اند! وی با انصراف از ادامه مبارزات انتخاباتی از زلمای رسول حمایت و جانبداری می‌کرد. البته در این میان دو تن از نامزدهای انتخابات افغانستان بدون در نظر گرفتن گذشته خود به صورت مستقل در این این دور از انتخابات وارد میدان شده بودند: الف-عبدالرب رسول سیاف: با شخص اسامه بن لادن رابطه نزدیکی داشت. سیاف تنها کاندیدایی است که در انتخابات معاونانش بیشتر از اینکه موضوع قومیت به چشم بیاید، ایدئولوژی و خط فکری محافظه‌کار به چشم می‌آید.
ب-داوود سلطان زی: نماینده پیشین پارلمان با سابقه کار به عنوان خلبان است. او در سالهای اخیر مجری یک برنامه سیاسی در شبکه تلویزیونی خصوصی طلوع هم بوده‌است. این مفروض وجود دارد که بازیگران خارجی با توجه به سیاستهای منطقه‌ای خود با همکاری بازیگران داخلی شرایط را برای پیروزی یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری فراهم سازند.
با توجه به آنچه که ذکر شد می‌توان نتیجه کلام را این طور بیان کرد:
۱-سومین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به دلایل مختلف برای بازیگران خارجی و داخلی حائز اهمیت است. برای بازیگران خارجی از این نظر انتخابات اهمیت دارد که قرار است امسال کشورهای غربی نیروهای خود از افغانستان خارج سازند و به همین دلیل روی کار آمدن دولتی همسو با اهداف کشورهای غربی برای آن‌ها مهم است. اما اهمیت این دور از انتخابات ریاست جمهوری برای بازیگران داخلی از این منظر مهم است که دو دور ریاست جمهوری حامد کرزای به پایان رسیده و بازیگران و گروههای سیاسی می‌تواند شاهد انتقال مسالمت آمیز قدرت در این کشور باشند. البته کماکان انتقال
مسالمت آمیز قدرت یکی از دغدغه‌های جدی احزاب و گروههای ملی محسوب می‌شود.
۲- آنچه که مسلم است اینکه به باور بسیاری از
صاحب نظران عبدالله عبدالله با توجه به ویژگی‌ها فردی، خانوادگی و برخورداری از یک تیم منسجم در جبهه شمالی‌ها، از جمله کاندیداهایی است که با اقبال عمومی مردم در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان مواجه خواهد شد. ۳- نکته پایانی اینکه با توجه به احتمال خروج نیروهای غربی از افغانستان، عدم امضای توافق نامه امنیتی کابل - واشنگتن، به نتیجه نرسیدن مذاکرات صلح در افغانستان، افزایش تحرکات امنیتی و سیاسی جریان افراط در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مسایلی از این دست، احتمال دخالت بازیگران غربی در این دور از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را پررنگ می‌نماید.