ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی پیشنهاد تشکیل اتحادیه را در سال ۲۰۱۱ و در پی وقوع خیزش‌های مردمی در کشورهایی مثل بحرین مطرح کرد.
طرحی که در واقع پوششی برای برنامه دیرین عربستان برای تسلط سیاسی و امنیتی بر دیگر کشورهای عضو این شورا است. دولت بحرین که به خاطر دست به گریبان بودن با اعتراض‌ها و ناآرامی‌های داخلی پیش از این نیز یک بار ناچار شده دست کمک به سوی نیروهای نظامی عربستان دراز کند، طرح تشکیل این اتحادیه را فرصتی برای نزدیکی بیشتر به عربستان و خلاصی از مخالفان داخلی خود می‌داند.
عملی کردن ایده تشکیل اتحادیه در میان کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس در حالی مطرح می‌شود که ناکامی‌های بسیاری در کارنامه اعراب برای همگرایی وجود دارد. در گذشته «جمال عبدالناصر» تلاش فراوانی نمود تا اتحادیه‌ای از کشورهای عربی را در مقابل اسراییل تشکیل دهد که اصلاً موفقیت‌آمیز نبود. شورای همکاری خلیج‌فارس نیز طی سه دهه گذشته نتوانسته به سطح قابل قبولی از همکاری‌ها در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و به ویژه امنیتی دست پیدا کند. به عنوان مثال می‌توان به ایده تشکیل پول مشترک میان کشورهای شورای همکاری در سال ۲۰۰۸ اشاره کرد ولی «عمان» از چنین اقدامی عقب نشینی کرد. «امارات» هم پس از اختلاف با عربستان بر سر میزبانی بانک مرکزی، از این روند انصراف داد.
هدف عربستان از طرح تشکیل اتحادیه کشورهای خلیج‌فارس
ایده‌ای که بهانه عربستان از مطرح کردن آن متحد شدن با رویارویی با آنچه خطرات منطقه‌ای خوانده شده، بوده است. به زعم عربستان، اتحاد کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به شکل یک ضرورت فوری در آمده و از ابعاد استراتژیک، سیاسی و اقتصادی برای منطقه خلیج فارس اهمیت فراوانی دارد. آن‌ها معتقدند، شرایط موجود اقتضا می‌کند کشورهای عضو شورا برای بازنگری و اصلاح هویت شورای همکاری کشورهای حوزه خلیج فارس در راستای منافع مشترک اعضا با یکدیگر همفکر و متحد باشند.
اما این بار هم مخالفی قدرتمند بر سر تشکیل اتحادیه به جای شورای همکاری خلیج فارس وارد شده که اجرای آن را به مخاطره جدی انداخته است.
باز هم «عمان»
عمان از اعضای این شورا اعلام کرده که در صورت تشکیل اتحادیه، عمان جزء آن نخواهد بود. وزیر خارجه عمان گفته: مخالف چنین اتحادیه‌ای هستیم، ولی در صورت ایجاد چنین اتحادیه‌ای مانع آن نمی‌شویم، اما بخشی از آن نخواهیم بود.
نارضایتی و خشم عربستان از مخالفت عمان با تشکیل اتحادیه‌ای در شورای همکاری خلیج فارس به حدی رسیده که به صورت ضمنی تهدید کرده در صورت خروج عمان از این شورا، حمایت شورای همکاری خلیج فارس از این کشور قطع خواهد شد.
اخیرا با رفت و آمدهای دیپلماتیک میان ایران و پادشاهی عمان، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس از همگرایی سلطان نشین عمان و ایران و همچنین مخالفت با تشکیل اتحادیه کشورهای حاشیه خلیج فارس به عنوان جایگزین شورای همکاری، نگران هستند. عمان به تازگی موضعی متفاوت با دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به‌ویژه در قبال روابط با ایران داشته و بنا بر خبر‌ها تا حدی نقش میانجی بین این کشور و آمریکاا ایفا کرده است. نشانه‌ها حاکی از آن است که سیاست گذشته سلطان نشین عمان که همواره سیاستی مستقل از شرکا و همپیمانان عرب خود در این شورا داشته است، همچنان در این طرح ریاض هم ادامه داشته باشد. سلطان نشین عمان به خاطر اشراف بر تنگه هرمز از اهمیت استراتژیک در میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس برخوردار است.
به نظر می‌رسد، اتحادیه‌ای که پدرخوانده عرب‌ها بر مبنای ۴ محور امنیت، اقتصاد، دفاع و امور خارجی با حضور تمامی طرف‌ها طرح ریزی کرده بود، رنگ واقعیت به خود ببیند. پیگیری جدی این طرح از سوی عربستان سعودی ممکن است موجب آشکار شدن اختلاف‌های پنهان این کشور‌ها با هم بشود؛ اختلاف‌هایی که کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس در اکثر موارد تلاش نموده‌اند تا آن‌ها را مسکوت گذارند.