شهر اسلاویانسک در شرق اوکراین این روزها بستر اصلی درگیری میان نیروهای ارتش و جداییطلبان طرفدار روسیه است. خشونتبارترین این درگیریها طی شبهای گذشته اتفاق افتاد که گفتههای مقامات اوکراینی و همچنین رهبران جداییطلب در مورد تعداد کشتهها، تائیدی بر این موضوع است.
نقش دو قدرت غرب و شرق دنیا در اوکراین حالا وارد فضای جدید و البته خطرناکی شده است. فاجعه انسانی که ممکن است در شهرهای اوکراین به واسطه خواستن برای پیوستن به روسیه اتفاق بیفتد. دراین بین، سهم خواهی پوتین از اوکراین به تازگی وجه بیشتری به خود گرفته است. ولادیمیر پوتین به رییس جمهوری روسیه بازی طولانی را در اوکراین برای تقویت موقعیت خود و منافع مسکو آغاز کرده است.
این مهم را میتوان به وضوح در سخنان وی پیدا کرد؛ پوتین در نشست خبری خود گفته که چطور در زمان حکومت تزار، بخشهای وسیعی از شرق و جنوب اوکراین به روسیه تعلق داشته است و به نام «روسیه نو» شناخته میشدهاند.
وی گفت: «همه اینها اراضی بود که در دهه ۱۹۲۰ دولت اتحاد جماهیر شوروی به اوکراین داد و فقط خدا دلیل آن را میداند». اهمیت این اظهارات تا جایی بود که دیمیتری پسکوف سخنگوی پوتین در پاسخ به سوالی در مورد اظهارات پوتین در این زمینه و مرزهای روسیه تزاری از پاسخ طفره رفت. در بحران کریمه، رئیس جمهور روسیه میگفت نیروهایش در شبه جزیره کریمه حضور ندارند اما حالا اقرار میکند (نیروهای روسیه در آنجا) حضور دارند. همین امر با گذشت زمان حالا در مناطقی که به تازگی درگیر بحران اوکراین شدهاند نیز آشکار شده است.
پوتین به عنوان بازیگری فعال در عرصه سیاست
بینالمللی، میداند اگر برای دست یافتن به این اهداف بیش از حد تلاش کرده یا فشار وارد آورد، روسیه با آسیب جدی روبرو میشود همانطور که تهدیدهای غرب برای تحریمهای شدید و تلاش اروپا برای کاهش وابستگی به گاز روسیه خطرهایی را متوجه مسکو کرده است. با این حال، اگرچه اهداف روسیه تلاش برای اقدام نظامی در اوکراین را رد میکند، اما کرملین حفاظت از امنیت روسیه، مقابله با توسعه ناتو و کمک به ساکنان روس زبان اوکراین رادر دستور کار خود دارد.
در توافق به دست آمده از سوی آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و اوکراین برای پایان بحران دیپلماتهای حاضر در مذاکرات میگویند نتایج این مذاکرات قابل توجه بوده، اما همچنان دیپلماتهای بدبین اروپایی معتقدند این توافق تنها فریبکاری دیگر از سوی مسکو است. روسیه با ترفند آماده نشان دادن خود برای مذاکرات از فشارهای دیپلماتیک کاست و پیش از اعمال تحریمهای جدید برای خود زمان خرید. در حالیکه آمریکا خواستار اعمال تحریمهای بیشتر علیه روسیه است؛ اروپا محتاطانهتر رفتار میکند و میخواهد از رویارویی پرهزینه جلوگیری کند. اما فراتر از اظهارات رسمی و اقدامات علنی، اهداف مشخص و رسمی روسیه در مورد اوکراین زمانی که پوتین یا نزدیکانش به ندرت اندیشههای واقعی خود را بیان میکنند معلوم میشود و این اهداف بسیار فراتر از چیزی است که تاکنون پی گرفته شده است.
چهارسال به انتخابات ریاست جمهوری روسیه و احتمال انتخاب مجدد وی باقی مانده است و وی تلاش میکند از حالا و با استفاده از زمان طولانی که در اختیار دارد، از تحولات اخیر امتیازهای لازم را کسب نماید تا با بالا بردن امتیازهای خود در برابر رقبایش که نگاه به غرب دارد شانس پیروزی خود را قطعی نماید. موضوع واضح اکنون این است که پوتین سعی دارد از طریق ایجاد اعتراضات و ناآرامی، اهداف خود را در شرق اوکراین محقق کند. بسیاری معتقدند، اگر رهبران اوکراینی به سرکوب روسها در مناطق شرقی ادامه دهند و از نیروی نظامی برای خاموشکردن شورشها کار گیرند، بهنحوی که منجر به کشته و زخمیشدن روسها شود، پوتین تحت فشار قرار خواهد گرفت تا علیه دولت اکراین به زور متوسل شود.