کم‌کم بوی حذف یارانه‌ها می‌آید. آیا نگرانی مردم از این بابت به جاست یا خیر؟
مسئله یارانه‌ها در مقابل افزایش قیمت‌هایی که در حامل‌های انرژی به وجود آمد، مطرح شد و مجلس چهارچوبی را معین کرد که این افزایش قیمت‌ها به صورتی جبران شود و زندگی مردم فلج نشود. منتهی در مورد مکانیسم نوع پرداخت آن می‌بایست دولت برنامه‌ریزی می‌کرد. به نظر می‌رسد دولت نهم و دهم به صورتی یارانه‌ها را پرداخت کرد که انگار گردو را به دامن کسی بریزی و از آن طرف هم چوب به سرش بزنی. افزایش قیمت‌ها بیش از آن بود. وقتی یارانه به صورت نقدی باشد، نقدینگی جامعه را افزایش می‌دهد و در اثر افزایش نقدینگی تورم خواهیم داشت، لذا یارانه نتوانست افزایش قیمت به وجود آمده را جبران کند، لذا ما با اصل یارانه موافق بودیم و مردم هم از این که پرداخت نشود جا دارد ناراحت شوند، اما نوع پرداخت‌های نقدی درست نبود و شاید اگر کارشناسی می‌شد، برنامه ما برای پرداخت یارانه‌ها به شکل دیگری بود.
گویا دولت می‌خواهد از یکی دو ماه دیگر سبد کالا را در دستور کار قرار داده و به مردم بدهد. آیا این سبدهای کالا جایگزین پول نقد خواهند شد؟
من هم معتقدم باید به صورت غیرنقدی باشد، اما ما هنوز نمی‌دانیم مبنای سبد کالایی دولت چیست. اگر آن هم چیزی مشابه این باشد که به نقدینگی اضافه کند باعث افزایش قیمت‌ها و تورم خواهد شد. ما معتقدیم این پرداخت‌های غیر نقدی باید به‌گونه‌ای باشد که خانواده‌های کم‌درآمد را به سمت آرامش و آسایش ببرد. به عنوان نمونه در بهداشت جامعه می‌تواند به صورتی باشد که مثلاً همه ملت ایران به صورت رایگان از بهداشت بهره‌مند شوند که این یارانه‌ها به آنها فشار نیاورد و نقدینگی هم به جامعه تزریق نشود. یا آموزش و پرورش است که می‌تواند رایگان باشد البته شکل‌های مختلفی دارد که باید به صورت کارشناسانه بررسی شود. موارد دیگر هم هست، نه این که فقط به همین مسئله منحصر شود. مثلاً می‌تواند در یک روستا به صورت کالایی دربیاید که هم منافعش به آنها برسد و هم تولید شود که هم تولید را شکل بدهیم و هم پول را به آن سمت هدایت کنیم و یا مثلاً درآمد بانک‌ها که پول آنها به صورتی به بنگاه‌های تولیدی تزریق شود و منافع آن به جیب خانوارها ریخته شود.
حالا که یارانه‌ها برقرار است و قرار است سبد کالا هم اضافه شود. به نظر شما این سبد کالا چگونه باید طراحی شود؟
همان طور که عرض کردم به‌طور کل با دادن پول نقدی زیاد موافق نیستم.
به هر حال کاری است که دولت اقدام کرده و می‌خواهد آن را به مردم بدهد.
اشکال ندارد. اعتقاد ندارم به صورت نقدی و کالا باشد. بلکه معتقدم یارانه‌ها باید به صورتی سطح زندگی مردم را بالا ببرد که هم افزایش قیمت مهار شود و هم از طرفی سطح طبقه پایین به صورتی بالا بیاید تا بتوانند در جامعه‌ای که تورم دارد و قیمت‌های آن بالا می‌رود یک زندگی عادی را ادامه بدهند.
با اضافه شدن سبد کالا به یارانه ها آیا این خطر وجود ندارد که سیستم کوپنی به اقتصاد کشور برگردد؟
یکی از اشکالاتی که به لحاظ اجبار در اثر جنگ برایمان پیش آمد، کوپن بود که در آن مقطع ممکن بود جواب بدهد، ولی ادامه این کار باعث شد نظام اقتصادی ما یک مقدار به هم بریزد و این که همه چیز در ید دولت و اقتصاد دولت‌ـ‌محور باشد، باعث شد اقتصاد ما به این صورت درآید. در صورتی که آن موقع که فراغ بال داشتیم می‌توانستیم اقتصادمان را مردمی کنیم تا اقتصاد جامعه کلاً رونق پیدا کند و بسیاری از مسائلی که امروز داریم به وجود نمی‌آمدند، چون در سیستم کوپنی افراد بدون این که نیاز داشته باشند به دلیل قیمت نازل کالاها را می‌گیرند و همین یکی از دلایل افزایش مصرف و پایین آمدن تقاضاست و همین افزایش قیمت را به دنبال دارد. ممکن است چیزی را لازم نداشته باشید، ولی چون کوپنی است می‌گیرید و همین مصرف را بالا می‌برد و به جامعه خسارت می‌زند.
به نظر شما فاز دوم یارانه‌ها در سال 93 محقق می‌شود یا هنوز امکانات آن وجود ندارد؟
من فکر می‌کنم در تعهدات فاز اولش هم هنوز مشکل دارند، چه برسد به فاز دوم.
نظرتان در مورد دهک‌ها چیست؟ آیا حذف دهک‌های بالا را درست می‌دانید؟
به نظر من مهار کردن دهک‌ها اشکال ندارد. یک عده که اساساً اسم ننوشتند. منتهی در مورد دهک‌ها به آمار دقیق نیاز است. نباید این طور باشد که بدون مطالعه، دهک‌ها را حذف کرد و برای جامعه مشکل به وجود بیاورند. اگر بتوانند آمار دقیقی داشته باشند و کسانی را که استحقاقش را دارند به‌طور صحیح برنامه‌ریزی کنند و بپردازند، اشکالی ندارد و می‌تواند کار درستی باشد.
به نظر شما به دست آوردن این آمار دقیق شدنی است؟
فعلاً این توانایی را به دولت نمی‌بینم، چون دولت قبلی مشکلات زیادی را ایجاد کرده است و الان آدم‌هایی را سراغ داریم که با درآمدهای خیلی بالا یارانه می‌گیرند. حتی در سهام عدالت هم همین طور بوده است. کسی چهار پنج میلیون حقوق دارد و سهام عدالت هم می‌گیرد. طبیعی است دولت به دلیل این که نمی‌تواند به‌طور کامل بررسی کند، در موارد متعددی اشتباه کرد.
یکی دیگر هم این که بالاخره باید محدودیتی داشته باشد. مثلاً اگر کسی تعداد خانوارش خیلی بالا رفت، از میزانی به بعد نباید پرداخت کنند، بنابراین اگر کسی پنج شش تا بچه دارد، توانایی این را داشته است که این تعداد بچه را داشته باشد. یا کسی که امکاناتش بالاست و زن دوم و سوم هم دارد. آیا دولت باید به همه اینها یارانه بدهد؟ معلوم است که طرف توانایی بالایی دارد که زن دوم یا سوم را می‌گیرد. آیا باید به صورت وسیعی به اینها یارانه داده شود؟
به نظر من در مورد تعداد فرزندان و پرداخت به سرپرست خانواده باید حساب و کتابی صورت بگیرد و این موارد لحاظ شود.
مردم همچنان در مقابل قیمت اجناس و کالاها سردرگم هستند و قیمت‌ها در حال نوسان است. پیش‌بینی‌تان در باره این روند چیست؟
مسلماً یکی از کارهایی که دولت باید بدان سامان بدهد که در صد و چند روز گذشته هیچ کاری برای تولید نشده است. علی‌رغم تمام شعارهایی که داده می‌شود همچنان تولید در وضع نابسامانی که از دولت‌های نهم و دهم به وجود آمد به سر می‌برد. اگر قرار باشد مصرف ما در حدی باشد که تولید با آن همخوانی نداشته باشد و دولت نتواند امکانات و تسهیلات لازم را به تولید اختصاص بدهد تا این عرصه رونق بگیرد و عرضه بیش از تقاضا نشود، طبیعی است گرانی‌ها افزایش خواهد یافت. اینها تابع یکدیگرند و عرضه و تقاضا باید بتوانند خود را متعادل نگه دارند، اگر چنین شد افزایش قیمت نخواهیم داشت، ولی این وضعی که در مورد تولید شاهد آن هستم احتمال این که دو باره افزایش قیمت داشته باشیم وجود دارد.
