همه پرسی بارزانی را موظف به اعلام تشکیل یک دولت مستقل کردستان نمی‌کند. بارزانی می‌تواند از رای آری به عنوان پشتوانه‌ای برای مذاکره کردن با همسایگانش از یک
جایگاه قدرت قویتر استفاده کند.
بارزانی به شکل ماهرانه‌ای توانسته‌است احساسات استقلال طلبانه مردمش را در تعادل با ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های واقعیت‌های سیاسی منطقه نگه دارد. حفظ این تعادل برای بارزانی پس از برگزاری همه پرسی چالشی سخت تر خواهد بود.
در ماه گذشته در این ستون نوشتیم که "منفعت مشترک سوریه، ترکیه و ایران جلوگیری از تشکیل دولت مستقل کرد در سوریه و عراق است”. همه پرسی استقلال عراق روابط نزدیک اربیل با ترکیه را با پیچیدگی مواجه می‌کند. رجب طیب اردوغان، از ابتدا مخالف برگزاری این همه پرسی بود. او نگران تاثیرات این همه پرسی بر کردهای ترکیه و سوریه است. اولویت اصلی ترکیه در سوریه شکست دادن یگان‌های مدافع خلق کردهاست. یگان‌های مدافع خلق متحد منتخب آمریکا در سوریه است و همچنین هم‌پیمان حزب کارگران کردستان است. ایالات متحده و ترکیه، PKK را سازمانی تروریستی می‌دانند. با وجود اینکه دولت اقلیم کردستان عراق از یگان‌های مدافع خلق حمایت نمی‌کند و رقیب حزب کارگران کردستان محسوب می‌شود، هر دو در میان بسیاری از کردهای عراق محبوب هستند.
به نوشته چنگیز جاندار، "از دید بسیاری از حلقه‌های داخلی تصمیم گیرنده در دولت اقلیم کردستان، نظر منفی ترکیه به خاطر صحنه آرایی سیاست داخلی این کشور است. آنچه آنها به صورت خصوصی از همکاران ترک شان در مورد مسئله همه پرسی شنیده‌اند به کلی متفاوت است. ...به همین خاطر از دید آنها هیچ دلیلی ندارد که کردها نگران واکنش‌های ترکیه به این همه پرسی باشند.”
سوال اینجاست که آیا حلقه‌های داخلی حکومت اقلیم کردستان برداشتی واقعی از مسائل دارند و یا اینکه آنچه را می‌خواهد بشنود می‌شنود. به نوشته جاندار، "از آنجایی که مواضع شخصی اردوغان در ترکیه امروز مهمتر از هر نهاد و شخص دیگریست، باید اهمیت زیادی به آنها و کلماتی که به وسیله آنها نظراتش را بیان می‌کند داد. نظراتی که اردوغان در مصاحبه‌اش با تلویزیون France 24 در روز پنجم سپتامبر بیان کرد تایید کننده خوشبینی دولت اقلیم کردستان درباره مواضع ترکیه نیست.
رئیس جمهور ترکیه با صراحت اعلام کرد که فکر نمی‌کند همه پرسی گامی درست باشد و گفت که مخاطب سخنان او دولت اقلیم کردستان عراق است. اردوغان گفت که دولت کردستان از این کار پشیمان خواهد شد.
اردوغان افزود بارزانی و دولت محلی شمال عراق برای چنین طرحی آمادگی ندارند. مهمترین سخنان او در این مصاحبه این جملات بودند: «اگر چنین اقدامی بکنید به این معنی است که شروع به چند پاره کردن عراق کرده‌اید و اقدامات مشابه در ادامه دیده خواهد شد. به همین خاطر ما این کار را اقدامی درست نمی‌دانیم.”
جاندار در ادامه می‌نویسد، "هر کسی که با سبک سخن گفتن اردوغان آشنا باشد می‌داند که این عبارات به شدت جدی هستند - چیزی بیشتر از یک هشدار دوستانه. واضح است که اردوغان با به کار بردن عبارت دولت محلی شمال عراق به جای اسم رسمی دولت کردستان عراق قصد کوچک و ضعیف نشان دادن آن را داشته است. او بارها اعلام کرده که حتی از خودمختار بودن کردهای عراق نیز حمایت نمی‌کند، چرا که نگران این است که کردهای سوریه نیز خودمختاری به دست آورند. ...نهادهای نظامی ترکیه، یکی از متحدین داخلی اخیرا وفادار اردوغان نیز مخالفت همه پرسی است.”
ایران به وضوح مخالف همه پرسی است. به نوشته او، "در اقدامی که همزمان با آمادگی برای همه پرسی روی داد، ایران جریان آب رودخانه زاب کوچک را به کردستان عراق بست. مقامات ایرانی به تازگی به یکی از هیئت‌های بلند مرتبه اتحادیه میهنی کردستان گفته‌اند «اگر شما همه پرسی برگزار کنید، انتظارواکنش خوبی از ما نداشته باشید». تحول جدیدتری که روی داده واکنش وزیر دفاع ایران است. وی تهدید کرده که جنبش‌های جدایی طلب در عراق توسط ایران تحمل نخواهند شد. در یک کلام می‌توان گفت ایران به وضوح مخالف همه پرسی کردستان است و تلاش خواهد کرد جلوی آن را بگیرد.”
برگزاری همه پرسی نیز کار پیچیده‌ایست، چرا که همه پرسی فقط در منطقه کردنشین که بارزانی رئیس آن است روی نمی‌دهد بلکه در "مناطق مورد اختلاف بین دولت کردستان و دولت عراق مانند شهر نفت خیز کرکوک، مخمور و خانقین نیز برگزار می‌شود.”
سعید همچنان می‌گوید، "اختلافات درونی کردها نیز نباید نادیده گرفته شوند. رقابت بین اتحادیه میهنی که در کرکوک -مهمترین منطقه مورد اختلاف- از نظر سیاسی مسلط است و حزب دموکرات کردستان که بسیاری از زیرساخت‌های نفتی کرکوک را در دست دارد می‌تواند زمان بندی و امکان برقراری یک همه پرسی به صورت کلی و در آن مناطق به صورت خاص را تحت تاثیر قرار می‌دهد.”
سعید در ادامه می‌نویسد، "علی‌رغم چالش‌های داخلی و خارجی فوق، مشکلات فنی در اخذ رای نیز وجود دارد. به عنوان مثال، رئیس کمیسیون انتخاباتی کرکوک گفته است که هیچ تمهیداتی برای برگزاری همه پرسی مهیا نشده است چرا که هیچ دستورالعملی از بغداد به دست آنها نرسیده است. به عبارت دیگر، به جای کمیسیون عالی انتخاباتی مستقل، کمیسیون عالی
همه پرسی مستقل بر اجرا (و از جمله بر ثبت نام رای دهندگان) و نتایج همه پرسی نظارت خواهد کرد. با توجه به کمبود وقت و دشوار بودن تایید صلاحیت رای دهندگان بسیار بعید به نظر می‌رسد که کمیسیون عالی
همه پرسی مستقل بتواند در مناطق مورد اختلاف همه پرسی برگزار کند.”
بارزانی ممکن است بخواهد با استفاده از مسائل فرقه‌ای مخالفت ایران و ترکیه را خنثی کند. به نوشته علی معموری رئیس اقلیم کردستان " در تلاش است حمایت کشورهای عرب سنی را در مورد استقلال کردستان جلب کند. روز چهارم جولای بارزانی با چند کنسول از هفت کشور عربی - عربستان سعودی، اردن، مصر، امارات متحده عربی، فلسطین، کویت و سودان - دیدار کرد. بارزانی نظراتش درباره عراق پس از دولت اسلامی و چرایی برقراری همه پرسی جدایی از عراق در سپتامبر را با دیپلمات‌های عرب در میان گذاشت.”
به نوشته معموری، "روستاهای عرب در شمال استان نینوا شاهد تظاهرات مردمی با خواسته ملحق شدن شان به کردستان عراق بودند. رهبران قبیله‌ای در مناطق حومه موصل روز ۲۲ ژوئن خواستار الحاق سرزمین‌هایشان به کردستان و برقراری
همه پرسی برای تعیین سرنوشت سرزمین‌هایشان شدند.
در کروک، جایی که با وجود قرار نگرفتن در داخل مرزهای رسمی کردستان شاهد برگزاری همه پرسی خواهد بود، قبایل عرب از جمله قبیله عباده حامی برقراری یک
همه پرسی برای استقلال آن منطقه هستند. روز شش جولای، یکی از رهبران قبایل به نام شیخ خلاف العبیدی به کردستان ۲۴ گفت، «ما از برگزاری همه پرسی در کردستان عراق حمایت می‌کنیم چرا که نیروهای پیشمرگه از همه بدون توجه به دین یا قومیت‌شان دفاع می‌کنند و ما در کنار کسانی که از ما حمایت می‌کنند، می‌ایستیم.”
معموری در ادامه می‌نویسد، "روحانی سنی شناخته شده عراقی احمد القبیصی در گفتگویی با کانال سامره در روز ۲۰ جولای اعلام کرد که عراق تجزیه خواهد شد و مناطق سنی نشین در کردستان قرار خواهند گرفت و کردستان عراق فقط برای کردها نخواهد بود. اعراب سنی به کردستان خواهند پیوست چرا که حقیقتا می‌خواهند زیر چتر آنها باشند.” معموری در نتیجه گیری می‌نویسد، "به نظر می‌رسد که جناح‌های فرقه گرای کردستان عراق از اعراب سنی به عنوان ابزاری علیه بغداد استفاده می‌کنند. این در حالی است که مقامات شیعه بغداد همچنان در جلب حمایت سنی‌ها و یا در کمک به ایجاد یک برنامه ملی گرایانه که می‌تواند هویتی ملی عراقی واحد را ترویج دهد، ناموفق بوده‌اند. آنچه در این میان در نظر گرفته نمی‌شود، منافع گروه‌های سنی است که مدت‌هاست از تخریب و نابودی گروه‌های تروریست رنج برده‌اند و از سوی دیگر از طرف دولت تحت سلطه شیعیان بغداد نادیده گرفته شده‌اند.”