آسیب های اجتماعی محصول عوامل گوناگونی است. گاهی برخی از افراد این عوامل را تنها به یک دلیل تقلیل می دهند، چنانچه عده ای تنها عوامل اقتصادی را عامل اصلی این معضلات برشمرده و از دیگر فاکتورهای آن چشم می پوشانند.
فاطمه رهبر رئیس فراکسیون زنان و عضوکمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی ، به بررسی این معضلات و آسیب های اجتماعی پرداخت و با بیان راهکارهایی دراین رابطه ، با خبرنگار (شما) سخن گفت.
از نظر شما چه عواملی زمینه ساز آسیب های اجتماعی است؟
پدیده آسیبهای اجتماعی زندگی مردم را به ویژه در کلان شهرهای بزرگ چون تهران تهدید می کند. یکی از دلایل بروز این آسیب ها وسعت جغرافیایی و اقلیمی است. همچنین مهاجرت افراد و اقشار مردم از روستا و شهرهای دیگر که سبب پدیده های اجتماعی نوظهوری چو افزایش جمعیت درکلان شهرها شده است که آسیب های اجتماعی را رقم می زند. مسائلی چون حاشیه نشینی، اعتیاد، بیکاری، طلاق، زندانی ها و خانواده های آنها موضوعاتی مانند خشونت، بی حجابی وفساد و فحشا و حتی کودکان کار و ... از جمله مسائلی هستند که شهرهای بزرگ را دچار مشکلات عدیده ای می کند. از طرفی اگر در حاشیه نشینی شهرها دقت نظر داشته باشیم، حدود یازده میلیون حاشیه نشین در کشور داریم که بیشتر این یازده میلیون در بافت های فرسوده کشور زندگی می کنند. همچنین مناطقی را در شهرهای بزرگی چون تهران می بینیم که مشکلاتی مانند بیکاری، کلونی هایی را تشکیل می دهد؛ که این کلونی ها و تجمعات باعث می شود تا این مناطق جرم خیز شوند.
آیا آمار و ارقامی از این آسیب های اجتماعی وجود دارد؟
با توجه به جلسات متعددی که در مجمع نمایندگان تهران طی سال های گذشته دوره هفتم، هشتم ونهم مجلس شورای اسلامی با مسئولین مختلفی ازاستانداری، تا نهادهایی چون بهزیستی، کمیته امداد، وزارت کشور و نیروی انتظامی و دیگر دستگاه ها داشتیم، در رابطه با موضوع آسیب های اجتماعی، آمارهای تکان دهنده ای نسبت به این معضلات ارائه شده است. مطابق آمار سرشماری سال90، 5/3 میلیون نفر بیکار را اعلام شده بود، که مطابق آمارهای پراکنده ای که به ما می رسید، هم اکنون دو برابر افزایش یافته و حدود 5/6 میلیون بیکار در کشور وجود دارد. متأسفانه 5/2 میلیون نفر معتاد در کشور داریم که این افراد خوداظهاری داشته اند که مطابق تحقیقات به عمل آمده طی سالهای اخیر شیب بیکاری و اعتیاد رو به افزایش بوده است؛ که همین امر خطرات متعددی را برای اقشار مختلف جامعه متواتر می کند.
به نظر شما با توجه به آمار ارائه شده اولین قشر آسیب پذیر چه کسانی هستند؟
البته در این رابطه مسائل مختلفی دخیل هستند که ما زیاد نمی خواهیم به آن بپردازیم، مسلم است، معضلات اجتماعی چون بیکاری و یا اعتیاد بر حریم خانواده ها سایه می اندازد. مطابق آمار سال 93 ، متأسفانه ما 163 هزار طلاق داشته ایم. بعد از این طلاق ها خانم ها معمولا کمتر روبه ازدواج مجدد آورده-اند، و از طرفی در میانگین هر طلاقی، حداقل سه نفر درگیر این موضوع می شوند. اول خانم، دوم آقا و سومین نفر کودکی است که متولد شده است. در ازای هر 4 الی 5 ازدواج ثبت شده درسال 93 و در برخی از استانها از هر 3الی 4 ازدواج ثبت شده، یک طلاق ثبت شده است؛ که این مسئله نشان می دهد موضوع طلاق در جامعه ما جدی است. طلاق به عنوان اولین معضلی است که بعد از وقوع آن آسیب-های دیگری را به وجود می آورد، طبیعتا خانم هایی که حساس تر هستند و آسیب پذیرتر هستند، بیشتر مورد هجمه هستند.
علل و عوامل این آسیب های اجتماعی را در چه می دانید؟
علل و عوامل این آسیب های اجتماعی باید بررسی شود. چرا این آسیب های اجتماعی به وجود می آیند؟ چه عواملی باعث تشدید و شتاب این آسیبها می شود؟ که این امر باید در مراکز تحقیقاتی و پژوهشی بررسی شود. در این صورت ما می توانیم با شناسایی جامعه هدف راحت تر مشکل را حل کنیم و یا از بروز آن معضلات جلوگیری کنیم. در واقع با ارائه راهکارهایی برای جامعه، افراد و خانواده ها می توانیم، زیرساخت های آن را مشخص کنیم و با تعریف مشخص می توانیم قبل از بروز آسیب ها از آن جلوگیری کنیم. متأسفانه تا کنون هر دولتی که بر روی کار آمده نسبت به این موضوع زیر ساخت ها کم توجه بوده اند و یا سلیقه ای و بخشی نگاه کرده اند، لذا به نظر می آید که بیکاری و فقر و نداشتن مهارت همه این موضوعات نوک پیکان را به سمت خانواده می برد.از سوی دیگر صدها ماهواره، توسط غرب و آمریکا با هدف استکباری خود تولید برنامه می کنند و سرمایه گذاری می کنند برای آنکه بتوانند تأثیرات خود را برفرهنگ و نفوذ فرهنگی خود را صورت بدهند.
در یک نظرسنجی که از برخی مردم درباره نابرابری های اجتماعی صورت گرفت که سؤالاتی حاکی از زیر سؤال رفتن ارزش های اخلاقی ، مسائل اقتصادی و افزایش جرم و جرائم سؤال شده بود، نشان از آن داشت که باید دربحث امنیتی در برخی از شهرها کنترل و دقت بیشتری صورت بگیرد زیرا این موضوع تضعیف شده است، لذا باید نسبت به این مسئله و اعتمادی که مردم باید نسبت به نهادهای متولی امر داشته باشند باید بیشتر بشود .
به نظر شما برای حل یا حداقل کردن این آسیبها چه باید کرد؟
باید یاد آورشوم مطلبی از مقام معظم رهبری در سفر به خراسان شمالی شنیدم که ایشان فرمودند اگر بخواهیم انقلاب را در یک کلمه تعریف کنیم، بنده می گویم پیشرفت. این پیشرفت را می توان در دو بعد بررسی کرد. یک بعد نرم افزاری است و دیگری سخت افزاری. در بعد سخت افزاری علم واختراع، صنعت و اقتدار سیاسی و بین المللی ونظامی است که این موضوعات کاملا مشخص است. اما در بعد نرم افزاری آن بحث سبک زندگی است. یعنی همان رفتاری که ما در محل خانه، دانشگاه، جامعه و... پیشرفت حقیقی را در آن بعد نرم افزاری موضوع ایشان ملاحظه فرمودند. که در بعد سخت افزاری ما پیشرفت هایی داشته ایم امااگر ما اکنون در حوزه اجتماع مشکلی داریم در بخش نرم افزاری موضوع است. در حقیقت اگر مابخواهیم سبک زندگی ایرانی و اسلامی را تعریفی داشته باشیم، آیا زندگی مامنطبق با الگوی ایرانی و اسلامی است؟ از کوچکترین رفتارهای فردی تا رفتارهای اجتماعی چون سخن گفتن، غذا خوردن، پوشیدن و مراودات اجتماعی در محیط کار و دانشگاه و ... حقیقتا با نشئت گرفته از احکام دینی و توصیه های دینی است؟ به نظر می رسد چون ما از سبک زندگی ایرانی- اسلامی دور شده ایم، آسیب های اجتماعی بیشتری پذیرا شده ایم. چندی پیش، گروهی از مسئولین گزارش مبسوطی را در رابطه با آسیب های اجتماعی خدمت مقام معظم رهبری ارائه کردند،ایشان نسبت به گزارش های تکان دهنده ای که مطرح شد بسیار متأثر شدند؛ نهایتا در این جلسات متمادی ضرب الاجلی برای دستگاه های متولی در این رابطه تعریف شد، که در کوتاه مدت بتوانند این معضلات راساماندهی کنند؛ در حقیقت همه دستگاهها باید در رابطه با ساماندهی و ارائه راهکارهای عملی برای کاهش این معضلات تلاش های مضاعفی را داشته باشند تا بتوانند این وضعیت را سامان دهند. ناگفته نماند در این رابطه مجلس اعلام آمادگی داشته تا باایجاد هماهنگی در جهت رفع این موانع این مسیر را هموار کند. با توجه به عمر باقی مانده از مجلس نهم انتظار است که اولویت مجلس آتی رسیدگی به این معضلات باشد .
