با گذشت چهل و چهار سال از ناپدید شدن اسرار آمیز امام موسی صدر در کشور لیبی و گذشت بیش از سی و دو سال از ارتحال بنیانگذار مکتب جمهوری اسلامی، پرونده مفقود شدن امام موسی صدر همچنان باز است و مردمِ چشم انتظار لبنان و خانواده و اقوام و دوستداران ایشان بی صبرانه منتظر دریافت خبری از حیات یا سلامت ایشان هستند.
امام موسی صدر فعال‌ترین پیشوای شیعیان لبنان و مبتکر و پیش آهنگ واقعی نهضت صلح معاصر در لبنان و حتی خاورمیانه است. او در ۳۱ اوت۱۹۷۸میلادی در هنگام سفر به لیبی بصورت اسرار آمیزی ناپدید شد و این موضوع در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت.
امام موسی صدر بنیانگذار مشهور جنبش امل و رهبر سابق مسلمانان شیعه لبنان است و اکنون حدود ۴۲ سال از زمان ناپدید شدن او می گذرد و پرونده ناپدید شدن امام موسی صدر به یکی از مسایلکلیدی در میان رویدادهای اصلی خاورمیانه مبدل شده است. دولت های لبنان، ایران و لیبی و اقشار مختلف مسلمانان شیعه کشورهای خاورمیانه موضوع ناپدید شدن و کشف سرنوشت وی را پیگیری و دنبال می کنند؛ این مساله همچنین به یک جدال بین المللی دراز مدت دامن زده و سازمان ملل متحد، اتحادیه عرب، سازمان کنفرانس اسلامی و حتی دربار پاپ واتیکان در رم را درگیر کرده است.
زندگینامه امام موسی صدر
سید موسی صدر مشهور به امام موسی صدر پیشوای دینی مشهور و ایرانی تبار مسلمانان شیعه لبنان است که در ۱۳۰۷ خورشیدی در شهر مذهبی قم چشم به جهان گشود. او رهبر دینی شیعیان و صاحب افکار ژرف و اندیشه های ناب، روشن بین و روشن فکر و دارای سعه صدر، مسلط به چندین زبان خارجی، مهارت و استادی در سخنرانی بود. پدرش سید صدرالدین صدر یکی از مراجع مشهور قم بود. امام صدر در ایران تحصیل کرد. او در نوجوانی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در زادگاهش قم به پایان رساند و سپس به دستور پدرش برای فراگیری علوم دینی وارد حوزه علمیه قم شد و آموزش های دینی سنتی و جدید را به صورت منظم فراگرفت. در دوران تحصیل در حوزه علمیه قم در محضر علمای متعددی از جمله امام خمینی(ره) تلمذ کرد و بعدها نیز یکی از حامیان جدی انقلاب اسلامی امام خمینی(ره) بود.
امام موسی صدر تحصیلات دانشگاهی خود را دانشکده حقوق دانشگاه تهران عالی ترین پایگاه علم و دانش ایران گذرانید و با کسب نمرات ممتاز و پس از گذشت حدود چهار سال موفق به کسب مدرک کارشناسی در رشته حقوق در اقتصاد شد. پس از پایان تحصیلات دانشگاهیبه درخواست پدرش به قم مراجعت کرد و پیشه سنتی خود را به عنوان یک روحانی و عالم دینی آغازو مجله ای به نام «مکتب اسلام» راه اندازی کرد. با درگذشت پدرش او نیز به نجف اشرف در عراق مهاجرت کرد و در محضر مراجع عظام همچون محسن حکیم و ابوالقاسم خویی به ادامه تحصیل علوم اسلامی مشغول شد.
در ۱۹۵۷ میلادی برای نخستین بار به لبنان سفر کرد. در این مسافرت، وضع فقر و عقب ماندگی مسلمانان شیعه لبنان تأثیر عمیقی بر او نهاد. در ۱۹۶۳ میلادی تابعیت لبنانی خود را از دست شهاب رئیس جمهور لبنان دریافت کرد. از این زمان به بعد پله های رشد و ترقی را آغاز کرد و مسوولیت زعامت دینی شیعیان لبنان را برعهده گرفت و با سلوک سیاسی روشن، معتدل و نرم خویش همه مسلمانان و مسیحیان لبنان و پیروان ادیان گوناگون را به سوی عقیده سیاسی روشن همزیستی مسالمت آمیز هدایت کرد و به ستاره درخشان دینی و سیاسی برآمده درصحنه دینی و سیاسی لبنان مبدل گشت و نقش برجسته ای در صحنه لبنان معاصر و سیاست بین الملل خاورمیانه ایفا کرد.
ناپدید شدن امام موسی صدر در لیبی و بروز جدال بین المللی
معمر قذافی رهبر سابق لیبی فعالانه در امور داخلی لبنان مداخله می کرد و به نیروهای سیاسی طرفدار لیبی یاری و کمک می رساند و تلاش داشت تا به کمک جنگ داخلی در لبنان، تمام مسیحیان را از این کشوربیرون براند و لبنان را به یک کشور سرتاسر مسلمان تبدیل کند. این عقاید و عملکرد قذافی بدیهی است که با نظرات و مواضع امام صدر مبنی بر تفاهم و همزیستی همه احزاب و طوایف لبنانی اختلاف جدی و اصولی داشت،۲ طرف حتی در بیشتر مسایل بین المللی منطقه خاورمیانه بحث و مشاجرهداشتند.در ۱۹۷۸ میلادی، در برابر اوضاع جدی و رو به وخامت لبنان، امام موسی صدر تصمیم گرفت که مصرانه از رهبران کشورهای عربی نگران اوضاع لبنان، بخواهد برای حل و فصل این مساله میانجیگری و اقدام کنند. به این خاطر سفر خود به چهار کشور عربی را آغاز کرد و در این میان سفری نیز به لیبی کرد و با قذافی برای تبادل نظر و مشورت و توضیح همه جانبه و صریح مسایلمورد نظر دیدارکرد تا اختلاف نظرهای سیاسی را به طور کامل برطرف کند.
لیبی نهمین سالگرد انقلاب خود را جشن گرفت اما امام موسی صدر در جایگاه میهمانان حضور نداشت. چند روز بعد مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان فوراً با سفارت لیبی در لبنان تماس گرفت و جویای وضعیت امام صدر شدند، اما سفارت لیبی هیچ پاسخی ارایه نداد. سفارت لیبی پاسخ داد: «امام موسی صدر و دو همراه ایشان عصر روز ۳۱ اوت با هواپیمای خطوط هوایی ایتالیا لیبی را به قصد رم ترک کرده اند.»
دولت لبنان، مجلس اعلای اسلامی شیعیان لبنان و رهبران احزاب و طوایف دینی مسیحیان لبنان از دولت ایتالیا و دربار پاپ واتیکان درخواست کردند تا تحقیقاتی درباره ناپدید شدن امام موسی صدر انجام دهند، دربار واتیکان و دولت ایتالیا نیز موضوع را مهم و جدی تلقی کردند و تحقیقات جدی انجام دادند و بعدها رسماً اعلام کردند که امام صدر و ۲ همراه او هرگز وارد خاک ایتالیا نشده اند. بدین گونه، امام موسی صدر ستاره درخشان سیاسی و دینی و محبوب همه شیعیان لبنان و شخصیت های گوناگون آن سرزمین که بیش از ۱۸ سال در محافل سیاسی لبنان و خاورمیانه نقش ارزنده ای ایفاء کرده بوددر جریان سفر رسمی به لیبی و به اتفاق ۲ همراهش در آن سرزمین به طور اسرارآمیزی ناپدید شد.
رهبر معظم انقلاب، علاّمه سیدموسی صدر را عالم فرزانه و اندیشمند پیشرو توصیف کرده و درباره وی می فرمایند: وحدت و هویت بخشیدن به شیعه‌ی لبنان و ایجاد همزیستی و احترام متقابل میان پیروان ادیان و طوائف سیاسی در آن کشور از سویی و صراحت در معرفی رژیم غاصب صهیونیست به‌عنوان «شرّ مطلق» و اعلام حرمت همکاری با آن از سوی دیگر و بالاخره ابراز ارادت و صمیمت نسبت به رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، چه در عرصه‌ی فرهنگی و نوشتاری و چه با همکاری با عناصر مبارز ایرانی در مدتی طولانی، از این عالم بزرگوار که فرزند حوزه‌ی علمیه‌ی قم و بازمانده‌ی یکی از خاندان‌های بزرگ علمی در جهان تشیع است، شخصیتی همه‌جانبه پدید آورده بود و چنین بود که امام راحل بزرگوار ما دلبستگی و تکریم خود به این شخصیت معزّز را از اوائل پیروزی انقلاب با بیانات گوناگون ابراز داشتند.
ایشان همچنین تاکید دارند امیدواریم بیخبری‌ها در این قضیه با همت صاحبان همت و مسؤولیت، پایان یابد.