شورای روابط خارجی اروپا افزود: «اما اکنونکه شاهد تنشهای ژئوپلیتیک بین غرب و شرق هستیم فضای سیاسی، مساعد حال ایران شده است. چین و روسیه که با انزوا و تحریمهای فزاینده از سوی غرب روبهرو شدهاند در پی تشکیل گروه بزرگی از کشورها برای تشکیل جهانی چندقطبی هستند که آمریکا در آن قدرت کمتری داشته باشد.»
در این جهان چندقطبی ایران تنها نیست
در ادامه این گزارش آمده است: «ایران در آستانه برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل با عضویت خود در سازمان شانگهای میخواهد به غرب نشان دهد که در یک جهان چندقطبی، تنها نیست و گزینههایی پیش رویش قرار دارد. مذاکرات بین ایران، آمریکا و کشورهای اروپایی بر سر توافق هستهای یکبار دیگر به بنبست خورده است. بنابراین ایران میتواند نشان دهد که توافق با آمریکا برایش حکم مرگ و زندگی ندارد بلکه میتواند بهواسطه همکاری نزدیکتر با روسیه و چین در برابر تحریمها و فشارهای غرب مصونیت یابد.»
بیمه شدن ایران در برابر تحریمها
براساس گزارش شورای روابط خارجی اروپا، «بهعلاوه عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای بهنوعی این کشور را در برابر رویاروییها در شورای امنیت بر سر مذاکرات هستهای بیمه میکند. ایران میتواند روی روسیه و چین برای ناکام گذاشتن تلاشها جهت وضع تحریمهای جدید سازمان ملل حساب کند.»
به اذعان کارشناسان و تحلیلگران داخلی و خارجی، پیوستن جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای، ظرفیت عظیم و استثنایی را برای مقابله با تحریمهای ظالمانه بلوک غرب و همچنین توسعه مناسبات تجاری و اقتصادی و ارتقای روابط دوجانبه ایران و سایر کشورها فراهم آورده است.
اندیشکده «کوئینسی»: ایران توانست از انزوا خارج شود و ورود به اقتصاد جهانی را آغاز کند
شبکه خبری «سی ان ان» هم در گزارشی به بازتاب نظرات مدیر اندیشکده «کوئینسی» پرداخت و نوشت، ایران قرار است روابط خود با شرق را رسمیتر کند و اکنون با عضویت در سازمان شانگهای یک قدم به پیوستن به محور چین و روسیه نزدیکتر شود. این اتفاق در حالی رخ داده که مذاکرات هستهای آن با قدرتهای جهانی متزلزل شده است.
طبق گزارش این رسانه آمریکایی، «ابراهیم رئیسی» رئیسجمهور ایران در سخنرانی خود در اجلاس سمرقند گفت که گسترش این سازمان میتواند به مقابله با یکجانبهگرایی واشنگتن کمک کند و موجب خنثی کردن تحریمهای آمریکا شود، این امر نیازمند راهحلهای جدیدی است.
«تریتا پارسی» مدیر اندیشکده کوئینسی در واشنگتن دیسی بر این باور است که ایران با این اقدام توانسته است از انزوا خارج شود و ورود به اقتصاد جهانی را آغاز کند.
شانگهای؛ فرصت دیپلماتیک ایران برای روابط نزدیکتر با کشورهای منطقه
«موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» هم در تحلیلی نوشت: سازمان همکاری شانگهای اغلب بهعنوان یک بلوک ضد غربی شناخته میشود و حتی برخی آن را ضد ناتو میدانند.
تحلیلگران اعتقاد دارند عضویت ایران در این سازمان در کنار تحولات مهم بینالمللی میتواند مرحله تازهای از دگرگونی روندها و اهداف را برای این سازمان و اعضای آن رقم بزند.
طبق این تحلیل، از نظر داخلی نیز مقامات ایرانی روند الحاق را در تقویت شرایط اقتصادی کشور مثبت میبینند. «روحالله لطیفی» سخنگوی گمرک ایران در تیرماه گذشته اعلام کرد که صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای سازمان همکاری شانگهای در سهماهه دوم سال جاری ۲۰ درصد افزایش یافته و در مجموع به ۵.۵ میلیارد دلار رسیده است. تهران همچنین میزبان چندین رویداد به مزایای تجاری عضویت در سازمان همکاری شانگهای بوده است.
موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک تصریح کرد: با توجه به بنبست ادامهدار بین تهران و غرب بر سر مذاکرات هستهای و تحریمها، مقامات ایرانی از حضور در سازمان همکاری شانگهای بهعنوان ابزاری برای تقویت سیاست نگاه به شرق دولت استفاده میکنند. تحول اخیر بهعنوان نتیجه روابط ایران با روسیه و چین دیده میشود ضمن آنکه در دوره اخیر جنگ اوکراین هم باعث تعمیق روابط تهران با مسکو شده است. سیاست تحکیم روابط با پکن هم در دوران ریاست جمهوری «ابراهیم رئیسی» برجسته شده است.
براساس این تحلیل، درواقع سازمان همکاری شانگهای به تهران یک مجمع دیپلماتیک برای ایجاد روابط نزدیکتر با کشورهای منطقه را نیز ارائه میدهد؛ این روند قبل از این مختل شده بود. عدم انسجام و محدودیتهای داخلی در میان دولتهای آسیای مرکزی موجب شده است تا ایران بهعنوان یک مرکز حملونقل بالقوه و جایگزینی برای وابستگی به روسیه هم دیده شود.
در هر صورت نشست سمرقند و الحاق ایران به سازمان همکاری شانگهای در کمترین حالت بهعنوان شاخصهایی از مشارکت و همکاری رو به رشد تهران با کشورهایی که در حوزه نفوذ سازمان همکاری شانگهای قرار دارند، دیده میشود.