از 10 ماه پیش که ناآرامی ها در سوریه آغاز شد و به تدریج اوج گرفت، بسیاری پیش بینی می کردند که 'بشار اسد' رییس جمهوری این کشور توان رویارویی با این ناآرامی ها را نخواهد داشت و دیری نخواهد پایید که وی از قدرت کناره گیری کند؛ گذر زمان اما خلاف این پیش بینی ها را نشان داد.
طی هفته های اخیر از حجم ناآرامی ها در سوریه به نحو قابل توجهی کاسته شده است. برخلاف تصویری که برخی رسانه های منطقه ای و فرامنطقه ای از سوریه ارایه می دهند که سراسر این کشور را درگیر آتش جنگ و درگیری میان نیروهای دولتی و مخالفان نشان می دهند، وضعیت امنیتی در این کشور در روزها و هفته های اخیر نسبت به ماه های گذشته بسیار بهبود یافته و از حجم درگیری ها به شدت کاسته شده است.
به جز 4 استان حمص، دیرالزور، ادلب و درعا که وضعیت امنیت مناسبی ندارند، دیگر استان های سوریه از آرامش نسبی و حتی کامل برخوردارند. چهار استانی که به آن اشاره شد، استان های مرزی سوریه هستند که ناآرامی در آنها، بسیاری ازجمله دولت سوریه را به این گمان انداخته که قاچاق سلاح از آنسوی مرز به داخل خاک سوریه و مسلح شدن مخالفان، عامل اصلی درگیری در این مناطق بوده است.
ناظران، یکی از دلایل فراگیر نشدن ناآرامی ها و کاهش تدریجی آن در سوریه را به ریشه دار نبودن جریان اعتراضی در این کشور مربوط می دانند. به زعم بسیاری از تحلیلگران، آنچه در سوریه رخ داد، برخلاف دیگر کشورهای منطقه، یک حرکت گسترده مردمی نبود. گرچه نمی توان وجود برخی اعتراض ها را در این کشور نادیده گرفت، اما حجم اعتراض ها در مقایسه با جمعیت 22 میلیونی سوریه بسیار ناچیز بوده و این بیشتر تبلیغات برخی رسانه های منطقه ای و فرامنطقه ای بوده که سعی در فراگیر نشان دادن این اعتراض ها داشته اند.
برخلاف تلاش این رسانه ها که سعی داشتند بشار اسد را در سوریه منزوی نشان دهند و حامیان وی را تنها از میان اقلیت علوی این کشور معرفی کنند، یافته های عینی حکایت از این دارد که بیشتر مردم سوریه همچنان حامی نظام حاکم در کشورشان و اتفاقا بخش اصلی آنها نیز از سنی های سوریه هستند.
از سوی دیگر یکی دیگر از دلایل کاهش سطح درگیری ها در سوریه، اتخاذ سیاست دو وجهی دولت سوریه در قبال بحران در این کشور بوده است. از زمان آغاز ناآرامی ها در سوریه، دولت این کشور تلاش کرد نوعی سیاست دووجهی را برای حل بحران در این کشور در پیش بگیرد که تجربه نشان داد این رویکرد نقش مهمی در کاهش بحران در این کشور داشته است.
یک بخش از این سیاست دووجهی در فاز نظامی انجام شد که در چارچوب آن دولت تلاش کرد با استفاده از توانمندی های نظامی و امنیتی خود برخورد قاطعی را با مخالفان مسلح انجام دهد تا مبادا آنها بتوانند با در دست گرفتن کنترل بخش هایی از کشور و با پشتیبانی برخی دولت های خارجی، سناریوی لیبی را در سوریه اجرایی کنند. اینک گرچه هنوز ناآرامی ها در سوریه ادامه دارد، اما از نظر امنیتی بیشتر تحلیلگران بر این نظرند که این نیروهای امنیتی دولتی هستند که دست بالا را در این کشور دارند. بی تردید انسجام ارتش سوریه، کمک بسیار بزرگی به دولت سوریه برای موفقیت نسبی این رویکرد داشت.
در کنار اقدامات نظامی و امنیتی، دولت سوریه تلاش کرد در صحنه سیاسی نیز دست به اقداماتی بزند که اوضاع را تحت کنترل خود در بیاورد. علاوه بر وعده اصلاحات، مهمترین اقدام سیاسی دولت سوریه، شفاف سازی و اعتمادزایی در فضای منطقه ای و جهانی بود. از دید بسیاری از ناظران، پذیرش طرح اتحادیه عرب از سوی سوریه و موافقت با اعزام ناظران این اتحادیه به کشور که همزمان با آزادی بسیاری از دستگیرشدگان ناآرامی های اخیر و خروج ادوات نظامی سنگین از شهرهای این کشور، بود، باعث شد بسیاری از برنامه ها و طرح هایی که مخالفان داخلی و خارجی سوریه در اندیشه اجرایی کردن آن بودند خنثی شود و فضا را به نفع دولت این کشور برگرداند.

البته این همه ماجرا نبوده است. یکی از عواملی که مانع از فراگیر شدن اعتراض ها در سوریه شد، ضعف و اختلاف در جبهه مخالفان بوده است. تردیدی نیست که یکی از لوازم اصلی تغییر نظم سیاسی، وجود مخالفان قوی به عنوان گزینه ای جایگزین برای حکومت موجود است. با این وجود تجربه ده ماه ناآرامی و بحران در سوریه نشان داد که گروه های مخالف دولت در سوریه چندان از انسجام بالایی در تشکیلات و رویکردهای سیاسی و امنیتی برخوردار نبوده اند.
در حالی که برخی از مخالفان دولت، ضمن رد هرگونه مذاکره با دولت، خواهان بین المللی شدن پرونده سوریه و حتی مداخله نظامی در این کشور شده اند، برخی دیگر از مخالفان شدیدا با بین المللی شدن پرونده سوریه مخالفند و حتی سخن از ضرورت گفت و گو با دولت برای پایان دادن به بحران می زنند.
ضعف اپوزیسیون سوریه باعث شد که حتی برخی کشورهای غربی و عربی نتوانند روی آنها حساب جدی باز کنند و بسیاری از طرح های خود را اجرایی کنند. ازسوی دیگر توسل جریان مخالف در سوریه به سلاح و ورود به فاز نظامی(تشکیل گروهی به نام ارتش آزاد سوریه)، نیز نقش مهمی در زیر سوال رفتن مشروعیت آنها و پشتیبانی نکردن مردم سوریه از آنها داشت.
با توجه به آنچه گفته شد، برخی زمینه های داخلی همچون ریشه دار نبودن حرکت اعتراضی، ضعف و اختلاف در جبهه مخالفان، محبوبیت مردمی دولت سوریه و سیاست دووجهی آن در قبال بحران، در کنار اختلاف در جبهه کشورهای خارجی باعث شده شدت بحران در سوریه طی هفته های اخیر کاهش پیدا کند و این کشور را به سمت آرامش سوق دهد. هرچند هنوز زود است که بحران در این کشور را پایان یافته تلقی کنیم.