اشاره: دکتر سید مصطفی میرسلیم رییس شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی و وزیر فرهنگ و ارشاد دولت ششم در مورد الویت های فرهنگی و هنری با هفته نامه آدینه تهران گفتگو کرد. بخش‌هایی از این گفتگو را در ادامه تقدیم می کنیم:
مظلومیت فرهنگ در دولت های مختلف و به‌خصوص دردولتهای نهم و دهم را چگونه می‌توان تحلیل و تعلیل کرد؟
فرهنگ با مجموعه ای از عوامل سروکار دارد که بر روحیۀ انسان اثرگذارند. اثر این عوامل معمولاً در کوتاه مدت ظاهر نمی شود و دولتها اغلب مشتاقند بیشتر به اموری اهتمام ورزند که سریع‌تر نتیجۀ خود را نشان می‌دهد؛ لذا توجه آنها به نیازهای مادی فرد و جامعه اولویت پیدا می کند و امور فرهنگی به حاشیه رانده می شود و از اینجاست که مظلومیت فرهنگ در دولتهای مختلف پس از پیروزی انقلاب آغاز شده و به‌تدریج شدت گرفته است، مگر به اقتضای شرایط زمانه، ناگزیر امور فرهنگی در دستور مستقیم فعالیتهای دولت قرارگرفته باشد، نظیر شکل گیری ستاد تبلیغات در دوران جنگ تحمیلی و بنا به ضرورت نیاز حضور مردم و کمکهایشان در جبهه ها.
دولت سازندگی همت خود را عمدتاً مصروف بازسازیهای شهری و روستایی کرد؛ دولت اصلاحات نیز سرگرم توسعۀ سیاسی شد و دولتهای نهم و دهم نیز پیگیر گسترش عدالت اجتماعی با تأکید بر شرایط معیشتی مردم بود و طراحی فرهنگی در صدر برنامه های آنها قرار نگرفت.
علی رغم اینکه شعارهای دولت یازدهم بیشتر در زمینه اقتصادی است به نظر شما این دولت در خصوص حل مشکلات و معضلات فرهنگی چه رسالتی را بر عهده دارد؟
مشکلات مدیریتی و اقتصادی موجود ، دولت نهم را وادار کرده است که به شعارهای اصلی خود ابعاد اقتصادی بدهد اما پیچیدگی آن مشکلات به گونه ای است که البته پس از تدبیر صحیح دولت، جز با یاری و مشارکت مردم ، از پس آنها نمی تواند برآید. این مشارکت و یاری نیز در سطوح فردی و اجتماعی به‌ویژه مردم نهادها باید رخ بنماید. با حفظ و تقویت روحیۀ اعتماد عمومی ، دولت مجهز به سرمایۀ عظیمی خواهد شد که هیچ درآمد ارزی و ریالی با آن قابل مقایسه نیست. با رشد و گسترش فضایل اخلاقی و اعتقادات معنوی و فروکشی بی بند و باری، اغلب تخلفات و انحرافاتی که مانند خوره به جان مردم و دولت به مفهوم عام آن افتاده است، حذف خواهد شد و نتایج کوششهای برنامه ریزی شدۀ دولت یازدهم را می تواند معنادار کند وگرنه تقلاهای دولت همچون آب در هاون کوبیدن خواهد شد.
با توجه به حساسیت رسانه‌های ضد انقلاب به نحوه گزینش مسئولان فرهنگی در دولت یازدهم و به‌خصوص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فکر می‌کنید مدیران فرهنگی دولت آینده باید دارای چه ویژگی‌هایی باشند؟
مدیران فرهنگی باید عمیقاً متأثر از آموزه های اسلامی باشند؛ به قرآن صرفاً نگاهی تشریفاتی نکنند و آن را راهنمای اصلی برای برنامه ریزی فرهنگی و زندگی قراردهند. تمام صحنۀ فرهنگ و هنر ما باید حال و هوای راه و رسم زندگی کسانی را داشته باشد که هدایت یافتگانند. تا ما پیامبران و به‌ویژه اشرف آنها حضرت خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله را نشناسیم چگونه می توانیم آنها را الگوی خود قراردهیم؟ تا ما نفهمیم چه کسانی و چگونه پیامبر اکرم را تأیید و تصدیق کردند و همچون اهل بیت علیهم‌السلام مظهر آموزشهای ربانی او شدند ، به چه نحوی می خواهید برای ساماندهی زندگی خود اقدام کنیم؟ تا ما قدر و عظمت کار شهدا را درک نکنیم چگونه می خواهید که قدم در راه ایثارگری بنهیم و از خود گذشتگی نشان دهیم و نه خود خواهی و خودبینی و خودپرستی؟ تا ما روش شایستگان را نبینیم و زیبایی آن بر دلمان ننشیند چطور می خواهید اصلاح مفاسد صورت پذیرد؟
اگر در زمینه های فنی و مهندسی و پزشکی و کشاورزی ما می توانیم و باید از دستاوردهای سایر کشورها در شرق و غرب عالم استفاده کنیم ، باید بدانیم که در مقولۀ فرهنگ ناگزیر از بازگشت به ارزشهای خویشیم که هیچ جایگزینی ندارد؛ توقع فرهنگی از بیگانگان داشتن یعنی به استقبال گمراهی رفتن. مدیران فرهنگی ما نه فقط باید دانش لازم را برای چنان طراحی هایی داشته باشند، بلکه باید به‌ویژه مجهز به تجربۀ مثبت و مؤثری در پیاده کردن برنامه های فرهنگی باشند و جمع این دو خصوصیت کار ساده ای نیست.
شما در دولت آقای هاشمی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بودید. تکیه بر سازندگی اقتصادی و بی اعتنایی به فرهنگ یکی از نقاط ضعف دولت آقای هاشمی بود. به نظر شما آقای روحانی چگونه می‌تواند از تجربه دولت آقای هاشمی بهره‌مند شود و مقوله فرهنگ را در اهم اولویت‌های خود قرار دهد؟
اقتضای اولیۀ دولت آیت الله هاشمی رفسنجانی که با شعار سازندگی وارد صحنۀ اجرائی شد، فراهم ساختن امکانات مادی ( اعم از اطلاعات مدیریتی و نیروی انسانی و اعتبارات ارزی و ریالی و مصالح و ابزارها و خدمات گوناگون مورد نیاز چنان کار عظیمی) بود . متقابلاً در زمینۀ فرهنگی هدف خاصی با همان اولویت، در مدّ نظر قرار نگرفت و امور فرهنگی ، بدون آن که قصد بی اعتنائی بدان باشد، خودبه‌خود به حاشیه رانده شد.
دولت آقای دکتر روحانی نیز باید در ساماندهی امور اقتصادی و اجتماعی مدبرانه و جانفشانانه کوشا باشد، اما می توان گفت که بدون پشتوانۀ فرهنگی ، یعنی بدون حفظ و تقویت روحیۀ اعتماد عمومی و تثبیت ارزشهای اعتقادی در زندگی روزمرۀ مردم، کاری از پیش نخواهد برد؛ پس برای هر فعالیت اقتصادی ، بدون استثناء باید سرفصلی از لحاظ فرهنگی بگشاید و به‌علاوه برای جبران مافات و خروج از آثار زیانبار شبیخون فرهنگی سالیان اخیر برنامه‌ریزی ایجابی و فعال داشته باشد.
ارزیابی‌تان از عملکرد فرهنگی رسانه ملی در ماه مبارک رمضان و به خصوص پخش سریالهایی با هدف سرگرم‌سازی مردم چیست؟
فعالیتهای صدا و سیما به چند دسته تقسیم می شود:
الف. برنامه های معرفتی و بنیادی ؛ این برنامه ها ذاتاً ثقیلند ولی به کمک چاشنی های هنری می توان بر جذابیت آنها افزود. انصافاً موفقیتهایی در این زمینه در رسانۀ ملی کسب شده که باید تقویت شود و تعمیق یابد.
ب. برنامه های خبری و اطلاع رسانی ؛ با توجه به تسلط صهیونیستها بر شبکه های خبری جهانی ، صدا و سیما تسلط خوبی بر ارائۀ اخبار تحریف نشده و گزارشهای کامل خبری پیدا کرده است به گونه ای که اخیراً مشمول برخی تحریمهای بین المللی شده و این حکایت از موفقیت رسانۀ ملی می کند.
ج. برنامه های سرگرم کننده و اشغال کنندۀ اوقات فراغت ؛ اینها پربیننده ترین برنامه هایند و رقبای مهمی نیز دارند که از طریق ماهواره و شبکه های اطلاع رسانی بین المللی اشاعه و نفوذ پیدا می کنند . کوششهای صدا و سیما در این بخش نیز قابل تقدیر است چه آن دسته از برنامه ها که تولید داخلی است مانند برنامه‌های زنجیره ای و چه آن دسته از برنامه های مفیدی که از ماهواره ها و سایر شبکه های اطلاع رسانی ترجمه و ویرایش می شود. اما نکتۀ مهم این است که در تمام این برنامه های سرگرم کننده ، نه تنها باید از آنچه مذموم و ناپسند است اکیداً پرهیز شود و حتی در بینندگان نسبت به آنها احساس نفرت پدیدآید ، بلکه باید با اتکا به روانشناسی اجتماعی به‌خوبی بتواند دردهای مزمن فردی و جمعی و ریشه های آنها را بشناساند و برای علاج آنها راه چاره معرفی کند. مشکل از آنجا شروع می شود که این برنامه ها باید ، جزو آن دسته که جنبۀ مستند دارد و البته بسیار مفید است، از فرآیندهای تأثیرگذاری غیرمستقیم استفاده کند. در این راه رسانۀ ملی ابتکارهای خوبی به خرج داده است که امید است در آینده با نقد و بررسی علمی نقاط ضعف گذشته، بتوانند به نتایج مفیدتر و کاملتری نائل آید.
د. برنامه های تبلیغات تجاری؛ این برنامه ها هرچند برای صدا و سیما منبع درآمد مطلوبی محسوب می شوند اما با توجه به آثاری که بر الگوی مصرف می گذارند و فاصله ای که با سبک زندگی مطلوب به‌وجود می آورند ، باید در سطح سیاست گذاری مورد تجدید نظر قرارگیرند.
