عمده تقسیم نمود : 1)عوامل شخصیتی 2)عوامل فردی 3)عوامل اجتماعی الف: عوامل شخصیتی : این دسته از عوامل معطوف به عدم تعادل روانی ، شخصیتی و اختلال در سکوت و رفتار است که به برخی از آنها اشاره میشود .معمولاً ویژگی های شخصیتی افراد بزهکار ، بی قاعدگی رابطه و ارتباط میان فرد و جامعه و ارتکاب رفتارهای نابهنجار و خلاف مقررات اجتماعی است ولی معمولاً از نظر مرتکب این گونه رفتارها ناپسند شمرده نمی شود. برخی از مشخصه های بارز و برجسته شخصیتی این گونه افراد خودمحوری ،پرخاشگری ،هنجارشکنی ، فریبندگی ظاهری و عدم احساس مسؤلیت میباشد. این گونه افراد به پیامد عمل خود نمی اندیشند ودر کارهای خود بی پروا و بی ملاحضه هستند ودرپند گرفتن از تجربیات بسیار ضعیف بوده ودرقضاوت های خود یک سویه میباشند این نوع شخصیت ها عمدتا ًاز محیط اجتماع،خانه ومدرسه فرار کرده،پایبند قواعد،مقررات وهنجارهای اجتماعی نیستند و دنبال جلب توجه هستند حتی در پوشش وسبک وشکل ظاهری خویش به ویژه در شیوه لباس پوشیدن، آرایش مو ،به گونه ای که خلاف سبک مرسوم افراد اجتماع باشد عمل میکنند تا جلب توجه نمایند وگروهی از افراد بزهکار و کج رو نیز ویژگیهای دیگری دارند : خودمحور وپیوسته به تمجید دیگران نیازمندند و در روابط خود با مردم به نیازها واحساسات آنان توجه نمیکنند وگروهی نیز افرادی برون گرا و به دنبال لذت جویی آنی هستند. دَم را غنیمت میشمارند ،دوست دارد در انواع مهمانیها وجشن ها شرکت کنند، تشنه هیجان و ماجراجویی اند و به همین دلیل برای لذت جویی دست به اعمال خلاف وبزهکارانه میزنند.
ب:عوامل فردی: در حوزه عوامل فردی میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
1-آرزوهای بلند
2-خوش گذرانی ولذت طلبی
3-قدرت،استقلال وعافیت طلبی
4-زیاده خواهی
5- بی بندو باری ولا ابالی گری
6-بی هویتی وبی هدفی در زندگی
افراد گاهی اوقات برای رسیدن به آمال و آرزوهای بلند و دست نیافتنی و مدینه فاضله ای که رسانه ها وماهواره ها تبلیغ میکنند مرتکب برخی جرائم میشوند گاهی اوقات هم ارتکاب جرائم را فقط یک کار تفننی و به عنوان گذران اوقات فراغت میدانند گاهی نیز افراد به خاطر شکست در تحصیلات وناتوانی در ادامه تحصیل،تحقیر معلمان و فشارهای بی مورد والدین مجبور میشوند خود را به گونه ای دیگر نشان دهند و عده ای از نوجوانان نیز به دلیل روحیه تنوع طلبی و زیاده خواهی وعدم تربیت صحیح و عدم هدایت درست این غریزه طبیعی دست به اعمال خلاف میزنند.
ج :عوامل اجتماعی :دربررسی آسیب ها و انحرافات اجتماعی به عنوان یک پدیده اجتماعی به علل اجتماعی انحرافات می پردازیم که عوامل متعددی در این زمینه نقش دارند که به برخی از آنها اشاره میگردد:
1- عدم پایبندی خانواده ها به آموزهای دینی : مطالعات وتحقیقات نشان میدهند که تا زمانی که اعضای جامعه پایبند به اعتقادات مذهبی خود باشند خود و فرزندانشان به فساد وبزهکاری روی نمی آورند که انشاالله در ادامه مطلب و بحث به نقش دین در برون رفت از آسیب های اجتماعی اشاره می شود.
2- آشفتگی کانون خانواده :یکی از دلایل سوق یافتن نوجوانان به سمت بزهکاری و انحرافات اجتماعی گسسته شدن پیوندهای عاطفه میان اعضای خانواده است هرچند در برخی خانواده ها پدر و مادر حضور فیزیکی دارند اما حضور عاطفی و معنوی ندارند و در چنین وضعیتی فرزندان به حال خود رها شده و زمینه انحراف آنها بوجود می آید درحالی که فلسفه ازدواج و تشکیل خانواده آرامش و سکون می باشد و قرآن می فرماید:
وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّهً وَرَحْمَهً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ. (روم21)
خانواده باید کانون محبت،صفا،صمیمیت،عشق وعاطفه به یکدیگرزن نسبت به مرد ومردنسبت به زن ووالدین نسبت به فرزندان وفرزندان نسبت به والدین باشدکه یکی از جلوه های محبت وعاطفه حضوردرخانه ورسیدگی به همسروفرزندان می باشدکه دراین صورت خانواده به آرامش حقیقی خواهدرسیدودرچنین خانواده ای هیچ فرزندی بحال خودرهانمی شود.
3-بیکاری وعدم اشتغال:ازدیدگاه جامعه شناسان وروان شناسان بیکاری یکی ازریشه های مهم بزهکاری وکجروی افرادیک جامعه است بیکاری موجب میشودکه افرادبیکارجذب مراکزتجمع افرادبزهکارشده وبه دامان انواع کجروی اجتماعی کشیده میشوندوبرای کسب درآمدبیشتردست به سرقت بزنندتابتوانندمخارج روزمره زندگی خودرا تامین نمایندوطبق تحقیقات صورت گرفته بیکاری تاثیرقاطع برافزایش بزهکاری دارد .
4-فقرومشکلات معیشتی :درمیان علل وعوامل پیدایش آسیب های اجتماعی وایجادجرم عامل فقرومشکلات معیشتی واقتصادی ازجایگاه ویژه ای برخورداراست عدم بضاعت مالی مکفی خانواده ها وناتوانی درپاسخگویی به نیازهای طبیعی وضروری مانند مانندفراهم ساختن امکان ادامه تحصیل،تامین پوشاک مناسب،تامین مسکن مناسب،بالارفتن هزینه های درمان وازدواج و... زمینه ساز بروز دلزدگی،سرخوردگی،ناراحتی های روحی دلمشغولی،افسردگی وانزواءطلبی رادرفرزندان فراهم می سازدواین، امرموجب می شود تا این افراد برای التیام ناراحتیهای ناشی ازمشکلات خود ازطریق مستقیم یا غیرمستقیم به اقداماتی دست بزننددرنتیجه برای رهایی ازبندگرفتاریها دست به اعمال ناشایست می زنند.ازسوی دیگر امروزه فشارها ومشکلات اقتصادی احتمال دو شغله بودن ویا اشتغال نان آورخانواده درمشاغل کاذب وغیرمجازرا افزایش داده است وهمین مسئله منجربه کم توجهی آنان نسبت به نیازهای جوانان ورفع مشکلات روحی وروانی وتربیت صحیح آنها گردیده است دراین زمینه انعکاس شرایط افسانه ای برخی زندگی ها ونمایش فاصله طبقاتی توسط رسانه ها نقش مؤثری در ازدیاد این مشکل دارد دریک پژوهش صورت گرفته درارتباط با علل وعوامل سرقت درمیان جوانان ،سارقان موردمطالعه چنین پاسخ داده اند:(اگرشغل مناسبی داشتم)(اگرازنظرمالی بی نیازبودم)(اگرمسکن مناسبی داشتم )دست به سرقت نمی زدم ،پس نتیجه میگیریم که فقروعدم برخورداری ازامکانات لازم زندگی زمینه سازبسیاری ازمعضلات اجتماعی است .
5- دوستان نا باب ،محیط،فقرفرهنگی وتربیت نادرست ،رسانه ها ووسایل ارتباط جمعی ازدیگرعوامل زمینه ساز ارتکاب جرم وآسیب های اجتماعی درجامعه می باشد وظیفه همه دلسوزان ومربیان جامعه دستگاه های اجرائی وافرادتاثیرگذاربخصوص روحانیون اساتیددانشگاه وآموزش وپرورش ،ائمه محترم جمعه وجماعات،اصحاب رسانه ،مجلس شورای اسلامی ،دستگاه قضایی،این است که دربرنامه ریزی ها توجه ویژه ای به این امورداشته تازمینه آسیب های اجتماعی ووقوع جرم درجامعه اسلامی کاهش پیداکند.
