لیلی حسینی- اولین دور از مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 در دولت آقای روحانی بالاخره شکل گرفت تا به سئوالات و ابهامات بسیاری پاسخ دهد. مذاکراتی که پیش زمینه آن نشست وزرای امور خارجه طرفین در نیویورک بود.
نوبت به ژنو رسید اما سطح مذاکرات در سطح وزرای امور خارجه باقی نماند. تا آخرین روزهای باقی مانده به مذاکرات صحبت از این مسئله بود و ظریف هم تا لحظات آخر اعلام کرده بود که هنوز درباره سطح مذاکرات تصمیم نگرفته است. بالاخره سیدعباس عراقچی به عنوان مذاکره کننده ارشد تیم مذاکره کننده ایران معرفی شد.
اما درباره محتوایی که پس از مذاکرات از سوی طرفین اعلام شد که تا توافق نهایی، جزییات آن اعلام نمی شود، حرف و حدیث هایی وجود دارد. اگرچه اعلام برخی جزییات از سوی برخی منابع غیر ایرانی (غربی و صهیونیستی) این شائبه را ایجاد کرد که طرف غربی به تعهد خود پایدار نبوده، اما ظریف باز هم در بازگشت از ژنو گفت که این جزییات تنها یک برداشت از سوی آنهاست و تا حصول توافق نهایی از سوی طرفین جزییات اعلام نمی شود. پایگاه خبری صهیونیستی دبکا، آلمانیتور آمریکا و آسوشیتدپرس از جمله رسانه هایی بودند که گمانه زنی هایی را در مورد جزییات مطرح کرده بودند.
نقل ظریف از دفتر سوم مثنوی
ظریف روز جمعه درباره کم و کیف مذاکرات مطلبی در فیس بوکش نوشت تا از زبان خودش همه چیز را تعریف کند: «ساعت 10 و نیم صبح جمعه است. مذاکرات ژنو مفید و سازنده بود. توافق هم کردیم که بحث ها محرمانه بماند. محرمانه ماندن مذاکرات به معنای واهمه داشتن از افشای محتوای آن نیست. ...
در مورد محتوای هریک از سه محور هم بحث های جدی و خوبی صورت گرفت ولی برای رسیدن به توافق، به گفتگوی بیشتر که برای هفته های آینده برنامه ریزی شده است، نیازمندیم.
همه این موارد می باید در بحث های جدی و به دور از فضاسازی رسانه ای مورد بررسی قرار گیرد. البته نمی شود توقع داشت که رسانه ها در این زمینه سکوت اختیار کنند. هم به دلیل کنجکاوی ذاتی رسانه که امری مبارک است و هم به دلیل برخی شیطنت ها که از آن هم گریزی نیست.
دیدم که برخی رسانه‌های غربی از قول منابع موثق ایرانی مطالبی را در مورد جزییات خیالی طرح
نوشته‌اند. برخی دوستان داخلی هم نقل کرده اند. من همه این مطالب را خواندم و بگذارید خیال همه را راحت کنم. همه این ها حدس و گمان است. هیچ کدام ارتباطی به طرح و
بحث‌های جلسه ندارد. چه محتوا و چه شکل. منابع موثق رسانه‌ها خودشان هم طرح را ندیده اند و بهتر است اعتبار خودشان را با ادعای اطلاع از طرح خدشه دار نکنند. سر غیب آن را سزد آموختن/ که ز گفتن لب تواند دوختن (دفتر سوم مثنوی معنوی) ...» ظریف در پایان این پیام صهیونیست ها را بزرگ ترین بازنده مذاکرات عنوان کرد.
نگرانی در باب مذاکرات
ایران با بسته ای جدید به استقبال مذاکرات رفت. بسته‌ای که اگرچه از کم و کیف آن چیزی منتشر نشد اما در لابه لای گمانه زنی ها، بحث درباره «پروتکل الحاقی» به مهم‌ترین موضوع در مذاکرات تبدیل شد. پروتکل الحاقی یکی از خواسته های غربی ها بوده و هست که جمهوری اسلامی حاضر به پذیرش آن نیست. در این هیاهو که عراقچی ظهر روز نخست مذاکرات اعلام کرده بود که «پروتکل الحاقی در بازی هست اما در حال حاضر نه»؛ کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی کشورمان اعلام کرد که چنین مسئله ای نیاز به تصویب مجلس شورای اسلامی دارد و تیم مذاکره کننده ایرانی هم در این باره با غرب مذاکره نمی کند.
این بسته پیشنهادی در ابتدای مذاکرات ژنو از سوی ظریف به اشتون تحویل داده شد. ظریفی که از درد کمر رنج می برد و عاقبت در بازگشت از ژنو با ویلچر به تهران آمد تا فشار مذاکرات را بیشتر نشان دهد. حتی عکس دیپلماتیک عرف طرفین به خاطر کمردرد ظریف نشسته گرفته شد. ظریف یک ویژگی دیگر هم به این مذاکرات اضافه کرد و آن اینکه برای اولین بار مذاکرات ایران و 1+5 به زبان انگلیسی انجام شد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس نوشت؛ محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به زبان انگلیسی پیشنهادش را که «پایان دادن به بحران غیرضروری وآغازی برای افق‌های تازه» نام داشت، ارائه کرد. آسوشیتدپرس یکی از رسانه هایی بود که به قول ظریف درباره جزییات مذاکرات گمانه زنی کرد و نوشت: مذاکره‌کنندگان ایرانی در مذاکرات هسته‌ای روز سه‌شنبه در ژنو، با ارائه پیشنهادی برای رفع بن‌بست در زمینه برنامه هسته‌ای ایران، طرحی را پیشنهاد دادند که سطح غنی‌سازی در ایران یکی از محورهای اصلی آن است. خبرگزاری آسوشیتدپرس در ادامه این گزارش نوشت: هیچ یک از هیئتهای ایرانی و سایر کشورهای گروه 1+5 به جزییات این پیشنهاد اشاره‌ای نکردند، ولی اظهارات محتاطانه آن‌ها نشان می‌دهد که پیشرفت‌هایی حاصل شده است و علاوه بر آن، دیدار عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران با وندی شرمن، مذاکره‌کننده اصلی آمریکا، نشان داد که نسبت به دیدارهای قبلی، فضای بهتری بر مذاکرات حاکم است.
توپ بازی در زمین آمریکا
بحث رابطه مستقیم ایران و آمریکا بعد از نیویورک در ژنو هم تکرار شد تا بار دیگر نگاه ها به دیدار عراقچی و وندی شرمن، مذاکره کننده امریکایی خیره شود. اتفاقی که تا پیش از این در مذاکرات مختلف ایران و گروه 1+5 در استانبول، بغداد، مسکو و آلماتی همیشه حاشیه ساز بود، اما این بار اتفاق افتاد. اما مسئله اینجا است که این دیدار اگرچه مهم و در خور توجه بوده و اتفاق افتاده است، اما باید دید که ماحصل آن چیست. آیا آمریکایی که همیشه توپ را به زمین ایران می اندازد و می گوید که ما خواهان رابطه با ایران و طرفدار حقوق ملت ایران هستیم، گامی هم برای اعتمادسازی ملت ایران برمی دارد؟
بیانیه پایانی و «خوشبینی محتاطانه»
در پایان این ماراتن دو روزه یک بیانیه مشترک منتشر شد؛ بیانیه ای که ماحصل دو روز مذاکرات فشرده و در عین حال تخصصی ایران و 1+5 بود. مایکل مان، سخنگوی اشتون در جای جای کنفرانس خبری 20 دقیقه ای خود در ژنو، از هر فرصتی بهره جست تا بارها بر این نکته تاکید کند که طرف غربی منتظر رویکرد سازنده ایران و گام های عملی تهران برای اعتمادسازی و شفاف سازی درباره صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای ایران است. نکته جالب توجه دیگری که در سخنان مایکل مان بسیار مشهود بود، این بود که او در پاسخ به بیشتر سئوالات از عبارت «نمی‌دانم» استفاده می‌کرد!
به هر حال مثبت ترین نکته‌ای که در سخنان سخنگوی اشتون بیان شد، این بود که او گفت، تیم مذاکره کننده 1+5، با «خوشبینی محتاطانه ای» طرح ایران را بررسی
می‌کند.«ویلیام هیگ» وزیر خارجه انگلیس هم روز اول دور جدید مذاکرات هسته‌ای را «مفید» ارزیابی کرده و گفت: این گفتگوها «فرصتی واقعی» برای پیشرفت در جهت حل موضوع هسته‌ای است.
در بیانیه پایانی بر نشست موثر نیویورک توجه شد. در این بیانیه آمده است «برپایه فضای مثبت اولین جلسه وزیران در نیویورک در تاریخ ٢٦ سپتامبر، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران کلیات طرحی را به عنوان مبنای مذاکرات ارائه نمود که توسط اعضای گروه (eu3+3) سه کشور عضو اتحادیه اروبایی + 3) به عنوان مشارکتی مهم در فرأیند مذاکرات به دقت مورد بررسی قرار می گیرد. أعضای هیئتهای نمایندگی مشورت های دوجانبه و مشترکی پیرامون عناصر مختلف رهیافت پیشنهادی را به صورت عمیق پیگیری نمودند. تصمیم گرفته شد که جلسه بعدی أعضای گروه در ژنو در تاریخ ٨-٧ نوامبر برگزار گردد. اعضا همچنین موافقت نمودند که کارشناسان هسته ای، علمی و امور تحریم کشورهای eu3+3 و جمهوری اسلامی ایران قبل از نشست آینده و برای بررسی اختلاف نظرات و تهیه و تدوین قدمهای عملی تشکیل جلسه دهند.»