***
در خبرها نقل قول شده که سفارت امریکا مرکز فرماندهی داعش است. به نظر شما این مطلب چقدر صحت دارد؟
اگرچه این موضوع از نظر منبع و صحت محل ایراد و اشکال دارد، اما آنچه مسلم است، کاری که الان داعش انجام می‌دهد مجموعه اهداف و منافع و حاصل‌جمع عملکرد آن به سود امریکا در منطقه است. به این معنا که اولاً داعش جنگ بین شیعه و سنی را رایج می‌کند، ثانیاً موجب ناامنی در عراق می‌شود، ثالثاً فشار علیه دولت رأی‌آورنده در انتخابات است، رابعاً منهدم کردن زیرساخت‌ها، امکانات و منافع ملت عراق است. خامساً دامن زدن به ترور، وحشت و رعب و حکومت سر گردنه‌ای و راهزنی‌ها در نتیجه مجموعه اقدامات داعش در عراق و همه اینها به نفع ایالات متحده است. امریکا بعد از سال 2010 که عراق را ترک کرد، همیشه این نگرانی را داشت که آیا عراق متشنج خواهد شد یا نه.
تا الان دولت آقای مالکی تلاش کرد با استقرار ارتش، کمک گرفتن از کشورهای همسایه و بلوغ آموزشی ارتش را مستقر کند. این حرکت ناگهانی که طرح‌هایی در داخل عراق هم داشت چه در ارتش، چه در بعثی‌ها، چه بعضی از چهره‌های سیاسی فراری مثل هاشمی، توانسته است فضای آرامی را که دولت در این چند سال ایجاد کرد به هم بریزد. فکر می‌کنم در حال حاضر مجموع هزینه‌ها و منافع حرکت داعش در سبد امریکا تعریف می‌شود.
امریکا برای این که افکار عمومی را معطوف خودش کند، یک مقدار علیه داعش موضع گرفت، ولی در عمل چیزی از خودش نشان نداد، فقط توئیتر داعش را بست. می‌توانست واکنش‌های بیشتری را نشان دهد، اما چنین نکرد. ارزیابی شما از این قضیه چیست؟
به نظر من مشی ایالات متحده و حساب و کتابشان در حوزه دیپلماسی با کلمه بسیار مهم «منافع» گره خورده است، به همین دلیل در رفتارشان بسیار سودگرایانه و اصل اصالت امتیازات را در نظر می‌گیرند. آنچه که روزهای اول ایالات متحده اعلام می‌کردند این بود که تلاش می‌کردند به دنیا نشان بدهند از بحران عراق دور هستیم و خود عراقی‌ها امنیت کشورشان را به عهده بگیرند. دیگر این که احتمال این که دولت آقای مالکی به دلیل پیروزی در انتخابات یک بار دیگر میدان‌دار عراق شود، زیاد است، ایالات متحده فکر می‌کرد داعش می‌تواند یک عنصر برهم‌زننده بازی شکل‌گیری مجدد دولت عراق توسط مالکی باشد و لذا کنار گود نشست. نکته سوم این که پس از رفتن نیروهای امریکایی از عراق امریکایی‌ها خیلی تلاش کردند بگویند میدان‌داری عراق با ماست، ارتش را تجهیز کردند، امکانات آوردند، فضای امنیتی آنجا را گرفتند و کمک کردند. حالا در اقدام ناگهانی نظیر حرکت داعش امریکایی‌ها پشت دولت عراق را خالی کردند نشان می‌دهد آنها دارند یک بازی دوسره انجام می‌دهند، از یک طرف با دولت کار دارند و از طرفی با نیروهای داعش قرار و مدار می‌گذارند.
آنچه که خیلی مهم است این است که وقتی از بالا به تحولات عراق نگاه کنیم، خواهیم دید، ایالات متحده در انتخابات‌هایی که در منطقه نظیر عراق، سوریه و افغانستان برگزار می‌شود، برنده را جریان نزدیک به ایران و جریان مقاومت می‌داند و لذا به دلایل مختلف با اینها تسویه حساب می‌کند، نظیر فشار بر عراق، ایجاد شک و شبهه تقلب در انتخابات افغانستان، از این طرف در سوریه معارضین را تقویت می‌کند.
چون بازی امریکا بر اساس سود و منفعت است در تلاش نیستند امنیت به منطقه برگردد بلکه قصدشان این است که منافعشان حفظ شود.
و فکر می‌کنید این اشتباه را دو باره مرتکب شود و در عراق حضور نظامی یابد؟
بعید می‌دانم، با توجه به این که عراقی‌ها تاکنون تلاش کرده‌اند بر اوضاع کشورشان مسلط شوند، گروه‌های چریکی نظیر داعش که استقرار و سامانه‌ای در عراق ندارند، حرکت بسیار حجیم و عظیم بسیج مردمی که در عراق ایجاد و مرجعیت میدان‌دار قضیه شده، شرایط را به نفع آقای مالکی مثبت کرده است. به نظر نمی‌رسد آنها بخواهند چنین حرکتی را انجام بدهند یا عامل بسیار مهمی در بازی‌های سیاسی آینده عراق باشند، لذا فکر نمی‌کنم حرکت داعش حرکت عظیمی باشد که دولت عراق ناتوان از سرکوب آن شود.
شاهد بودیم خیلی سریع بعد از پیروزی بشار اسد در سوریه داعش حرکات خود را در عراق آغاز کرد. آیا این به معناست که کار خود را در سوریه تمام شده می‌داند و حالا سراغ عراق رفته است یا هر دو جناح را با هم حفظ می‌کند؟
علت اصلی که اینها به عراق آمدند این بود که یک‌سری اختلافات بین جبهه النصره و داعش در بخش فرماندهی، مدل جنگ مناطق نفوذ و دیگر چیزها پیش آمد، به همین دلیل داعش خود را از جبهه نصرت جدا کرد. نقطه دوم این که همان طور که مستحضرید شرایط انتخابات سوریه و پیروزی ارتش و حضور حزب‌الله و نیروهای مقاومت به‌گونه‌ای است که معادله پیروزی به نفع بشار تمام شد، لذا داعش فکر نمی‌کردند بتوانند در سوریه ماندگار شوند، به همین دلیل عراق را مناسب‌تر دیدند، چون پایگاه‌هایی دارند و از همه مهم‌تر ادعای داعش این است که عراق برای آنها از نظر خیلی از مسائل، امکانات، دلایل و متغیرها مناسب‌تر از سوریه است، از این رو در عراق راحت‌تر می‌توانند مانور بدهند.
بحث دیگر رابطه داعش با عربستان است که در حالی که می‌توانیم عربستان از داعش پشتیبانی خواهد کرد، ولی در ظاهر درگیری‌هایی با عربستان پیدا کرده است. تحلیل شما در این زمینه چیست؟
آنچه مهم است این است که عربستان پشتیبان منافع گروه‌های تکفیری است و جالب این است که وقتی جغرافیای تهاجم و عملیات نظامی این گروه‌ها را بررسی می‌کنید می‌بینید، دولت‌های غیر اهل سنت بر آن مناطق حاکم‌اند مثل سوریه و عراق. به‌رغم همه این بازی‌های صوری نظیر درگیری‌هایی که اشاره کردید، درخواست عربستان این است که دولت‌های حاکم در منطقه حتماً دولت‌های همسو با عربستان باشند، لذا عراق و سوریه که این چنین نیستند باید محل چالش و درگیری نیروهای گریز از مرکز باشند.
داعش با چه هدفی ایران را تهدید می‌کند، ضمن این که می‌داند حریف ایران نخواهد شد.
یکی از نکات خیلی مهمی که داعش به دنبال آن است این است که یک جنگ نژادی ـ مذهبی راه بیندازد تا جلب منفعت کند. اگر داعش موفق نشود جنگ داخل عراق را که جنگ عراقی با عراقی، شهرهای میانه با جنوبی را راه بیندازد، مجبور است به مستمسک دیگری رو بیاورد. یکی از نکات خیلی مهمی که در کشورهای عربی اهمیت دارد قومیتشان است. اگر داعش بتواند جا بیندازد جنگ شیعه و سنی، جنگ دولت پشتیبان شده از ایران با دولت‌های عربی می‌تواند این درگیری‌ها را تداوم بخشد. موضوعی که باعث کشیده شدن ایران به این درگیری‌ها می‌شود این است که داعش به دنبال این است که با کشیدن پای ایران به تحولات عراق و مهم‌تر از همه جنبه‌های تبلیغاتی‌اش یار، پشتیبان، پول و جنگجو جمع کند. از این رو در کشورهای عربی نگرش مثبتی نسبت به خودش ایجاد می‌کند که ما داریم با غیر عرب‌ها و عجم‌ها درگیر می‌شویم. این نگاه قومیتی و تعصب‌آمیز نژادی در خیلی از گروه‌های تروریستی وجود دارد.
در یکی از سایت‌ها تحلیلی خواندیم که قطر از داعش پشتیبانی و حمایت مالی می‌کند به این دلیل که خط لوله گاز ایران به اروپا نرسد و مناطقی که داعش دارد در عراق در آنجا جنگ راه می‌اندازد همان نقاطی است که قرار است خط لوله گاز ایران از آنجا عبور کند و به اروپا برسد. به نظر شما این تحلیل درست است؟
در کلان درست است، زیرا با قطر منابع مشترک گازی داریم و در منطقه ما، روس‌ها و قطری‌ها بیشترین منابع را داریم و همین منجر به رقابت بیشتری می‌شود. اصل موضوع درست است، اما این که منطقه‌ای که داعش در آن جنگ راه انداخته محل گذر خط لوله است، چون هنوز طراحی نشده است نمی‌توانیم بگوییم این طور هست یا نه، ولی رقابتمان با قطر برای مباحث گاز و مدیریت گاز و انرژی درست است.