بطلان توافق بر سر جزایر تیران و صنافیر نشان میدهد که اختلافات میان دو کشور بیش از آن چیزی که ما فکر میکنیم و یا حداقل بیش از نوع نگاه و بحث سیاسی و اقتصادی است. در اوایل امسال روابط عربستان و مصر عادی و رو به گسترش بود اما اخیرا مجموعه اختلافاتی که میان دو کشور به وجود آمده که در نتیجه هم دادگاه عالی رای به لغو توفق داد.
مجموعه اختلافات نظری که دو کشور در مباحث فی مابین و نقش در جهان عرب، در رابطه با بحث مهم نقش آفرینی در جهان عرب دارند و اینکه عربستان و مصر دو کشور بزرگ جهان عرب محسوب میشوند و هردو میتوانند مدعی سروری جهان عرب باشند، خود عاملی برای دامن زدن به اختلافات دو کشور است. با این حال با توجه به تحولاتی که در چند سال گذشته رخ دادهاست، هردو کشور دچار نقصان و کاستی در جایگاه شدهاند. در مصر تحولات مداوم سیستم سیاسی و انقلاب مردمی و عربستان هم به دلیل دخالت در کشورهای منطقه و کاهش قدرت نفت، موجب از دست دادن جایگاهشان شدهاست.
در شرایط فعلی وضعیت عربستان از مصر سختتر است، عربستان با داشتن اختلافات داخلی و مشکلات اقتصادی در داخل خاندان آل سعود درگیر است اما مصریها تلاش میکند با ایجاد آرامش در نظام سیاسی و برگزاری انتخابات و بازکردن شرایط جدید در ارتباط خود با کشورهای منطقه و بیرون، شرایط خود را ارتقا دهند. این کارشناس تاکید میکند: اختلاف نظر این دو کشور خود را در پروندههای مشترکی مثل لبنان، سوریه یا نوع نگاه به اسرائیل تاثیر خواهد گذاشت اما به طور مشخص در رابطه با بحث لبنان، مصریها با توجه به نوع نگاهی که به لبنان داشتند و شرایط ارضی لبنان را مورد توجه قرار دادهاند، روابط مساعدی با این کشور دارند اما درباره اسرائیل مانند جریان اخوانی دیدگاه زیاد محکم ندارند و تلاش میکنند موضوع بازیگری در جهان عرب را مورد توجه قرار دهند. او تاکید میکند که مصریها با ایجاد روابط عادی با اسرائیل در تلاش برای حفظ و ارتقای ناسیونالیسم عربی هستند تا جایگاه واقعی خود را در جهان عرب به دست آورند.
مدتهاست که با اختلافاتی که میان ایران و عربستان در زمینه حج و سوریه، لبنان و یمن وجود دارد، آل سعود تلاش میکند که ایران را به براندازی حکومت خود متهم کند و از ادبیات خصمانه استفاده میکند. برخی از شاهزادگان هم تلاش میکنند نوک پیکان را به سمت ایران بگیرند که مدعی جابهجایی حکومت و سنگاندازی در مسائل داخلی این کشور هستند.
صحبتهای علی شمخانی به عنوان مواضع رسمی ایران یعنی اولین قدم برای حل اختلافات با عربستان است. این اظهارات هم فشار غیرواقعی برخی از شاهزادگان میکاهد، هم سیاستهای رسمی جمهوری اسلامی ایران مطرح شود و هم افکار عمومی و حتی بسیاری از کسانی که تلاش کردند به این ادعا تاکید کنند که ایران به دنبال دخالت در مسائل داخلی عربستان است، را خنثی کند و دیگر اینکه وقتی کشوری مواضع رسمی خود را اعلام میکند، به طور حتم بخشی از تلاطمات و هیجانات خاموش میشود و میتواند در آینده روابط تاثیر گذارد. این موضع گیری بیش از آنکه نگاه به گذشته باشد، نگاه به آینده دارد که هم مدیریت هیجانات داخلی حکومت عربستان خواهد بود و هم اینکه ایران دست دوستی و یا حداقل دست حل مشکل یا نگاه به حل مشکل را مطرح کرده و اکنون آنها هستند که باید قدم بعدی را بردارند و توپ در میدان آنها است.