بین الملل

توافق ۶ ماهه‌ای که ۱۹ ماهه شد

به نظر می‌رسد که تمدید توافق نیز همچون خود آن، جزئیاتی دارد که اعلام نشده است. تمدید توافق ژنو واکنش‌های مختلفی را برانگیخت. جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا پس از تمدید توافق ژنو در حالی که به‌شدت تلاش می‌کرد جزئیاتی از این تمدید را افشا نکند، مدعی شد که جهان، امروز امن‌تر از یک‌سال گذشته است. وی مدعی شد که نه‌تنها ایران به توافق ژنو متعهد بوده بلکه ساختار تحریم‌ها بر ضد این کشور نیز باقی مانده است.
علیرضا کریمی- روز دوشنبه هفتهای که گذشت، سرانجام دهمین دور از مذاکرات جامع ایران و شش کشور موسوم به ۱+۵ پایان پذیرفت و در حالی که بسیاری از توافق سخن میگفتند، تنها به تمدید‌‌ همان توافق سوم آذر سال گذشته منجر شد. بر این اساس، توافق ژنو هفت ماه و هفت روز دیگر تمدید شد و قرار بر این شد که ایران در هر ماه بهطور متوسط ماهانه ۷۰۰ میلیون دلار از اموال بلوکه شده خود را دریافت کند و در برابر به‌‌ همان تعهدات توافق ژنو ادامه دهد.

با این حال، شورای موسوم به شورای ایرانی – آمریکایی (نایاک) مدعی شد که این توافق روز دوشنبه برای تمدید، جزئیات دیگری هم دارد. نابر ادعای این مجموعه، ایران در تمدید توافق ژنو متعهد شده است که در طول هفت ماه آینده، ۳۵ کیلوگرم از مجموع ۷۵ کیلوگرم ذخایر اکسید اورانیوم با غنای ۲۰درصد خود را به سوخت تبدیل کند.

همچنین قرار است میزان بازرسیها از کارگاههای مونتاژ سانتریفیوژ ایران افزایش یابد. ایران همچنین اجازه بازرسیهای سرزده را نیز به آژانس خواهد داد. نایاک همچنین مدعی شده است که ایران پذیرفته برخی از فعالیتهای تحقیقات توسعه را محدود کند؛ از جمله آنها، تهران دیگر به سانتریفیوژهای IR-۵ گاز تزریق نخواهد کرد.

در مقابل، گروه ۱+۵ متعهد شده است ظرف این مدت مجموعا ۴. ۹ میلیارد دلار از داراییهای ایران را آزاد کند. همچنین موارد تحریمی تعلیقشده در توافق ژنو، از جمله تحریم بیمه، کشتیرانی، فلزات گرانبها، قطعات یدکی هواپیمای مسافربری و صنعت خودرو، همچنان معلق خواهد بود.

به این ترتیب، باز هم به نظر میرسد که تمدید توافق نیز همچون خود آن، جزئیاتی دارد که اعلام نشده است. تمدید توافق ژنو واکنشهای مختلفی را برانگیخت. جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا پس از تمدید توافق ژنو در حالی که بهشدت تلاش میکرد جزئیاتی از این تمدید را افشا نکند، مدعی شد که جهان، امروز امنتر از یکسال گذشته است. وی مدعی شد که نهتنها ایران به توافق ژنو متعهد بوده بلکه ساختار تحریمها بر ضد این کشور نیز باقی مانده است.

فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه بریتانیا هم پس از تمدید توافق تصریح کرد که شش کشور بهدنبال توافقی هستند که بر اساس آن، ایران فاقد ظرفیت تولید سلاح هستهای باشد. به باور تحلیلگران، پشت پرده این سخن ادامه تلاش ۱+۵ برای تحدید غنیسازی صنعتی در ایران خواهد بود.

از سوی دیگر، لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه هم مدعی شد که ایدههایی مطرح شده که برای بررسی آنها تمدید توافق لازم بود. وی همچنین در جای دیگر ادعا کرده است که ایران با محدود ساختن ظرفیت غنیسازی خود موافقت کرده است. بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی نیز مدعی شد که تمدید توافق بهتر از امضای یک توافق بد است و تلویحا از عدم حصول توافق جامع در وین استقبال کرد.

بر اساس برنامه تمدید مذاکرات، ایران و ۱+۵ قصد دارند تا اسفند ماه به چارچوب سیاسی توافق دست یابند و پس از آن تا نهم تیرماه سال آینده، جزئیات توافق را نهایی کنند. جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده گفته است که اگر چارچوب سیاسی توافق تا اسفند ماه حاصل نشود، نیاز به تصمیمگیری دیگری خواهد بود. منظور دقیق از چارچوب سیاسی توافق همچنان روشن نیست. در طول مذاکرات هم برخی منابع خبر از تلاش ایران و شش کشور برای دستیابی به یک تفاهم سیاسی خبر میدادند که البته خبری از آن نشد. رسانههای غربی اما عموما گزارشهای خود را با این محور آغاز کردند که مذاکرات نتوانست ظرف مدت معین، به نتیجه مورد نظر بینجامد. پایگاه انگلیسی اکونومیست در گزارشی درباره مذاکرات وین نوشت: «در پایان، این مذاکرات یک ناامیدی بزرگ بود. یک ضربالاجل دیگر برای توافق درباره محدود کردن برنامه هستهای ایران، از دست رفت.»

با وجود تمدید برنامه مشترک اقدام، همچنان سوالاتی وجود دارند که پاسخ آنها نیازمند اطلاعات دقیقتری است؛ اینکه با توجه به زیادهخواهیهای ماهوی طرف غربی در مذاکرات، چه تضمینی وجود دارد که این مذاکرات تا هفت ماه دیگر بتواند به یک نتیجه مشخص برسد؟ آیا امتیازاتی که نایاک از آنها سخن گفته واقعا به طرف غربی داده شده است یا نه؟ در صورت دادن این امتیازات، قطعا نمیتوان آنچه در وین رخ داد را تنها تمدید نامید. از سوی دیگر، بخش اعظم هفت ماه آینده در حالی خواهد گذشت که مجلسین کنگره و سنای آمریکا در اختیار جمهوریخواهان است؛ با وجود چنین شرایطی آیا احتمال تحریمهای بیشتر و کارشکنیهای کنگره، ادامه مذاکرات را تهدید نخواهد کرد؟

https://shoma-weekly.ir/UF8iVt