بسیاری از رسانه ها اهمیت اجلاس جنبش عدم تعهد را با اجلاس سازمان ملل سنجیدند و حال که اجلاس سازمان ملل برگزار می شود، ارزیابی مجدد اجلاس تهران خالی از فایده نیست.
باران فاطمی- مدت زیادی نگذشته است که شانزدهمین اجلاس جنبش عدم تعهد با همه تفاوت ها، مزیت ها و اختلافات در تهران برگزار شد و اینک دیگر غبار هیاهوی رسانه ها پیرامون آن خوابیده است. بسیاری از رسانه ها اهمیت این اجلاس را با اجلاس سازمان ملل سنجیدند و حال که اجلاس سازمان ملل برگزار می شود، ارزیابی مجدد اجلاس تهران خالی از فایده نیست.
تفاوت این اجلاس با پانزده اجلاس گذشته این بود که این اجلاس پس از بیداری اسلامی و همزمان با تحولات مهم منطقه اتفاق افتاد. مزیت اجلاس نم در برگزاری آن از سوی ایران به خوبی نمایان است. جمهوری اسلامی با برگزاری موفقیت آمیز این اجلاس جهانی و جمع کردن دوسوم اعضای سازمان ملل در تهران بار دیگر بر اقتدار و قدرت منطقه ایش افزوده شد. یکی دیگر از موضوعات مهمی که در اجلاس شانزدهم نم به چشم می خورد موضوعات مهمی بود که برای نخستین بار در اجلاس مورد بررسی قرار گرفت. بحران سوریه، مخالفت علیه تحریم ها و تنظیم سند اقتصادی سه دستور کار جمهوری اسلامی بود که در اجلاس تهران مورد بررسی قرار گرفت. در همین راستا اختلافاتی هم بعضا در سخنرانی های ارایه شده از سوی اعضای جنبش به ویژه در مورد سوریه به چشم می خورد اما آنچه مسلم است فضای آزادانه جمهوری اسلامی در برگزاری اجلاس بود که سبب می شد اعضا به راحتی نظر خود را بیان کنند و یک فضای همفکری و تبادل نظر در سطح جهانی شکل بگیرد.
به هر روی اکنون با گذشت حدودا یک ماه از برگزاری اجلاس حضور ایران در حل مسئله سوریه را شاهد هستیم. مسئله ای که اکنون محمد مرسی، رییس جمهور مصر که شاید در سخنرانی اش در اجلاس نم در خصوص سوریه با ایران هم نظر نبود، اکنون حضور ایران برای حل بحران این کشور را "حیاتی" می داند. از سوی دیگر روسیه نیز مجددا تکرار می کند که حضور ایران باید حتمی باشد تا مسئله سوریه به صورت مسالمت آمیز پایان پذیرد.
ما هم اجلاس تهران را غنیمت شمردیم و سعی کردیم در خصوص پاره ای از مهم ترین مسائل اجلاس شانزدهم گفتگوهایی را ترتیب دهیم تا ضمن بررسی این مسائل بتوانیم آسیب شناسی از اجلاس تهران داشته باشیم. در حاشیه اجلاس به سراغ مجتبی فردوسی پور، رییس اداره اول امور خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت امور خارجه، صلاح الزواوی، سفیر فلسطین در تهران و حمیدرضا دهقانی، نماینده و سفیر دائم جمهوری اسلامی در سازمان همکاری های اسلامی رفتیم و گپ و گفتی داشتیم که در زیر از پیش چشمانتان می گذرد.
رییس اداره خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت خارجه اذعان کرد:
ادامه سند اقتصادی اجلاس تهران تا تعاملات انرژی
در بیانیه جدید اجلاس شانزدهم، جنبش عدم تعهد به صورت ویژه به موضوع فلسطین پرداخته است و در این سند به مواردی همچون دفاع از مردم فلسطین، عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل و مقابله با ساخت شهرک سازی ها توسط رژیم صهیونیستی در خاک فلسطین اشاره شده است. این در حالی است که مسئله فلسطین از پیش تر نیز به عنوان یک موضوع همیشگی در اجلاس های عدم تعهد مطرح می شده است اما طرح تهیه سند اقتصادی تا کنون در هیچ یک از اجلاس های گذشته نم مطرح نبوده است.
رییس اداره امور خاورمیانه و آفریقای وزارت امور خارجه در گفتگو با "شما" در خصوص کارکرد سند اقتصادی تهیه شده در اجلاس شانزدهم اظهار داشت: ظرفیت نم با توجه به حوزه جغرافیایی که در برمی گیرد و تعداد جمعیتی که در این سازمان توانسته به فعلیت برسد، یکی از سازمان های بزرگ و بی نظیری است که بعد از سازمان ملل متحد توانسته یک سازمان همکاری مسالمت جویانه را تشکیل بدهد.
مجتبی فردوسی پور افزود: اگر بخواهیم بین این دو سازمان تفکیک قائل شویم، رویکرد سازمان ملل بیشتر سیاسی و پاسداری از صلح بین المللی است اما این سازمان بعد از فروپاشی اردوگاه شرق و شیفت جامعه جهانی به سمت وضعیت غیردوقطبی توانسته رویکرد خودش را از حوزه سیاسی امنیتی به سمت حوزه توسعه همکاری های اقتصادی، فرهنگی و همکاری های مسالمت جویانه و تعامل بین دولت های عضو سوق داده است.
وی خاطرنشان کرد: طبیعتا با این رویکرد ظرفیت های اقتصادی با توجه به منابع غنی که در کشورهای عضو جمع است و جمع این ظرفیت ها می تواند پایگاه بادوامی را در حوزه تعاملات اقتصادی پایه گذاری کند و اگر این وضعیت در شمال و جنوب نظام بین الملل شکل بگیرد، طبیعتا می تواند وضعیت کشورهای عضو را در وضعیت جامعه جهانی که WTO دارد و در حقیقت همکاری ها بر اساس رویکرد دوگانه، نگاه یکسویه غرب تحکم بخشیده می شود، می تواند به همکاری های جنوب گان برای اینکه منافع و مصالح خودشان را در تعامل با غرب به فعلیت و منصه ظهور برسانند، کمک کند. از سوی دیگر یقینیا دامنه بحث تعاملات اقتصادی می تواند تا تعاملات انرژی هم ادامه پیدا کند.
رییس اداره امور خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت امور خارجه در خصوص طرح تهدیدات رژیم صهیونیستی در اجلاس تهران نیز گفت: جنگ روانی رژیم صهیونیستی نه تنها از نظر جمهوری اسلامی ایران و حوزه دیپلماسی قابل اعتنا و توجه نیست بلکه من معتقدم ظرفیت های نم آنقدر بالاست که اصلا در خصوص رژیم صهیونیستی وقتی را اختصاص ندهند و توجهی نکنند.
فردوسی پور ادامه داد: اما به هر حال مسئله فلسطین مطروح است و بحث فلسطین همواره در نم مطرح بوده و در بیانیه های پایانی وجود داشته و دارد اما بحث تهدیدات رژیم صهیونیستی صرفا یک جنگ روانی است که امروزه در دنیا خریداری ندارد.
مسلمانان اختلافات را از بین ببرند
از سوی دیگر سفیر فلسطین در تهران هم در حاشیه برگزاری نشست فلسطین در شانزدهمین اجلاس غیرمتعهدها تاکید کرد: مسلمانان باید بر سر مسئله فلسطین با هم وحدت داشته باشند و اگر اختلافی دارند، از بین ببرند تا به یک جهاد اسلامی برای آزادی فلسطین نزدیک شویم.
صلاح الزواوی، سفیر فلسطین در تهران با مثبت ارزیابی کردن نتایج نشست فلسطین اظهار داشت: این نشست با حضور 12 نفر برگزار شد و نتیجه مباحث برای حل مسئله فلسطین مساعد بود.
وی با اشاره به تاریخچه تشکیل رژیم صهیونیستی ادامه داد: تشکیل این رژیم نامشروع داستان رویارویی غرب با ما و نجات خود از دست یهودیانی بود که در کشورهای‌شان ساکن بودند. معتقدیم غرب نقش اساسی در آواره کردن ملت فلسطین داشته و سران و شخصیت‌های آن افراد پلیدی هستند که این پدیده را ایجاد کردند و به دنبال جدایی افکنی میان امت سلامی هستند.
الزواوی همچنین یادآور شد که رژیم صهیونیستی دشمن مشترک امت اسلام و بسیار سرسخت است و حتی در میان افراد خانواده نیز به توطئه می‌پردازد. ما از کشورهای اسلامی می‌خواهیم تا ا ختلافات‌شان را کنار بگذارند و به فکر ایجاد یک جهاد اسلامی برای آزادی فلسطین باشد.
آسیب شناسی اجلاس نم
سپس به سراغ حمیدرضا دهقانی رفتیم. آقای دهقانی در ابتدای این گفتگو و در مورد آسیب شناسی اجلاس غیرمتعهدها نکاتی را مطرح کرد. وی شمای کلی برگزاری این اجلاس در تهران را ارزشمند توصیف کرد و در عین حال در نقدی سازنده بیان داشت: کشورهای عضو جنبش عدم تعهد برای رسیدن به موفقیت باید به همگرایی برسند. برای رسیدن به همگرایی کشورهای عضو باید به دنبال نقاط مشترک بیشتری باشند. البته این نکته هم قابل توجه است که هر چه تعداد اعضای نم افزایش پیدا کند، احتمال واگرایی نیز افزایش پیدا می کند و همگرایی و دستیابی به همگرایی سخت تر می شود. اگرچه 120 عضو یک مشکل برای کشورهای عدم تعهد است، تا حدودی به جهت این گستره فرهنگی، مذهبی وادیان و تمدن های مختلف می شود، باعث می شود در دستیابی به هدف از آن توانمندی برخوردار نباشد.
وی ادامه داد: در عین حال زمانی که اتحاد شوروی سقوط کرد، تعداد زیادی از کشورها عضو شدند اما یک سئوال بزرگی که برای اعضا ایجاد شد، این بود که امروز که آن قطب بزرگ از بین رفته است، شاید نیازی به فعالیت این جنبش باشد. امروز که جهان تک قطبی هم در حال افول است و جهان مجددا به سمت چند قطبی شدن درحال حرکت است، دوباره نیاز به یک همچین سازمانی وجود دارد، به نحوی که بتواند در میان قدرت های موجود جهانی همچنان استقلال خودش را حفظ کند، لذا امروز می توانیم بگوییم که تحولاتی که در سطح جهانی رخ داده، اهمیت سازمان را افزایش داده است. کما اینکه نظمی که بعد از جنگ جهانی دوم بر مبنای منشور ملل متحد ایجاد شد، نظمی بود که در آن قدرت های پیروز جنگ جهانی دوم با داشتن حق وتو و انحصار موضوع امنیت و صلح بین المللی در شورای امنیت به دنبال ایجاد صلح و امنیت بودند و میثاق جامعه ملل را در منشور برطرف کردند. این مسئله سبب شد تا جنگی مانند جنگ جهانی دوم رخ ندهد اما جنگ های منطقه ای در طول این 60 سال همچنان در جهان برقرار بوده است. به نظر می رسد کشورهای عضو نم می توانند در این زمینه سازوکارهایی را به عهده گیرند که از این جنگ های منطقه ای هم جلوگیری کند.
تحریم ها خلاف قطعنامه های سازمان ملل است
دهقانی در خصوص تحریم های اقتصادی و مسائل حاشیه ای آن نیز نکات مهمی را ذکر و خاطرنشان کرد: اساسا این جنبش ایجاد شده است تا اعضا تحت فشار قرار نگیرند. شاید ترجمه عربی این جنبش این باشد که به سمت یک قطب متمایل نشوند اما این جنبش برای این است که اگر کشورهای بزرگ خواستند اعضای نم را در چارچوب اهداف خود قرار دهند و از رای و امکانات و ارتش و اقتصاد آنها استفاده کنند، جلوی این اتفاق را بگیرد. اگر چه نم نتوانسته طی این سالها به همه اهدافش برسد، ولی این طور نیست که کارنامه ناموفقی داشته باشد. همین که این جنبش اعلام می کند که به عنوان مثال اقدامات تحریم های یک جانبه برخلاف موازین حقوق بشر هست، برخلاف قطعنامه های سازمان ملل و اصول پذیرفته شده بین المللی هست و سرانجام این کشورها هستند که باید این قطعنامه ها را اجرا کنند و التزام داشته باشند به چیزی که آن را می پذیرند، به نظر می رسد قدرت های بزرگ نتوانند در تحریم های سیاسی و اقتصادی خود علیه کشورهای عضو نم از جمله جمهوری اسلامی که اخیرا تحریم های زیادی علیه اش اعمال شده است، موفق باشند.
نماینده و سفیر دائم جمهوری اسلامی در سازمان همکاری های اسلامی همچنین در خصوص تشکیل دبیرخانه دائمی اظهار داشت: تشکیل دبیرخانه دائمی کار بزرگی است که در طول 50 سال نتوانسته اجرایی بشود و لذا ما نباید توقع داشته باشیم که با برگزاری یک اجلاس در تهران آن را برقرار کنیم. اما انگیزه جمهوری اسلامی ایران برای اینکه این جنبش به اهدافش جامه عمل بپوشاند، زیاد است و در این راه حرکت می کند.
تصمیم نم برای سوریه سرنوشت ساز است
دهقانی در خصوص تاثیر اجلاس نم در وضعیت سوریه با توجه به اینکه پیش از این اجلاس عضویت سوریه در اتحادیه عرب به تعلیق درآمد، تصریح کرد: اهداف، حوزه جغرافیایی و کشورهای عضو جنبش عدم تعهد متفاوت از سازمان کنفرانس اسلامی است. اعضای جنبش عدم تعهد دو برابر سازمان همکاری های اسلامی است و به نظر می رسد با توجه به اینکه یکی از فصل های بیانیه پایانی این اجلاس در خصوص مسائل منطقه ای است و یکی از این بحران ها سوریه است، قطعا می تواند در خصوص تحولات سوریه تصمیم بگیرد و این تصمیمی که می گیرد، سرنوشت ساز باشد.
وی افزود: تلاش هایی دارد صورت می گیرد که ترویئکای جنبش متشکل از ایران و مصر و ونزوئلا بتوانند یک سازوکاری را مثل گروه تماس ایجاد کنند که این گروه تماس بتواند زمینه را برای گفتگوی مردم سوریه بین خودشان و بین مردم و حکومت ایجاد کند و در حقیقت راه حلی خارج از راه حل نظامی برای سوریه ارائه دهد. اگر این مسئله محقق شود، به نظر می رسد جنبش به تعهداتش عمل کرده است تا اینکه یک کشور 50 سال عضو یک مجموعه ای باشد، روزی که مشکل پیدا می کند، ما عضویتش را تعلیق کنیم و او را به امان خدا رها کنیم.
دهقانی خاطرنشان کرد: سازمان ملل و شورای امنیت، صلح و امنیت ملی در جهان را خاص خودشان می دانند و اجازه نمی دهند سایر سازمان های بین المللی در این زمینه دخالت کنند. بحث ما این است که این جنبش و سایر جنبش ها پیش از اینکه کار به مرحله نظامی و امنیتی برسد، زمینه را برای گفتگوی مردم با دولت ها و بین خودشان فراهم کنند. جنبش برای اینکه در این زمینه یک نمونه موفقی عمل کند، با توجه به این که دو سوم اعضای جنبش عضو سازمان ملل هستند، این نظر خود را می تواند در سازمان ملل تحمیل کند. برمبنای قطعنامه اتحاد برای صلح، در صورتی که شورای امنیت از برقراری صلح و امنیت ناتوان باشد، می تواند به مجمع عمومی مراجعه کند و دوسوم مجمع عمومی که در اینجا تصمیم می گیرند، در واقع انگار مجمع تصمیم گرفته است. این تصمیمات هم در نم موثر است و هم در مجمع عمومی.
تشکر نماینده مسلمانان میانمار از جمهوری اسلامی
نماینده ایران در سازمان همکاری های اسلامی در خصوص مشکل مسلمانان میانمار که مدتی است رسانه ای شده و خشم مسلمانان را برانگیخته است نیز گفت: از ابتدایی که مسئله مسلمانان میانمار مطرح شد، سازمان همکاری های اسلامی تماس هایی را به جهات مختلف برقرار کرد. یک جلسه استثنایی کمیته اجرایی وزرای خارجه سازمان همکاری های اسلامی را در جده تشکیل داد و در آن کمیته این موضوع را مورد بررسی قرار داد و بندهایی را در مورد ضرورت حمایت از مسلمانان میانمار، ضرورت توقف کشتار مردم توسط دولت و یا نژادهای غیرمسلمان و همچنین نامه هایی را توسط سازمان برای دبیرکل سازمان ملل متحد، برای کمیسیون حقوق بشر و برای اتحادیه اروپا، آ.ث.آن فرستادیم. همچنین در چهارمین اجلاس فوق العاده سران که در مکه برگزار شد، سه موضوع مطرح بود، که یکی از آنها بحث میانمار و ضرورت حمایت از مسلمانان بود. بحث دیگری که مطرح بود، این بود که سازمان همکاری های اسلامی توصیه کرده که هم از طریق دوجانبه و هم از طریق کشورهایی که به میانمار ارتباط دارند، بر دولت این کشور فشار بیاورند تا اقدامی در این خصوص صورت گیرد.
دهقانی در خصوص واکنش ایران به این مسئله و دفاع از حقوق مسلمانان میانمار نیز یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران علاوه بر اینکه برای کمیسیون حقوق بشر، برای دبیرکل سازمان ملل، برای دبیرکل سازمان همکاری های اسلامی نامه نوشت، در هر دو اجلاس کمیته اجرایی و اجلاس سران، فعالانه در موضوع میانمار مشارکت داشت و نماینده مسلمانان میانمار که در اجلاس کمیته اجرایی حضور داشت، از تلاش های جمهوری اسلامی تشکر کرد و دیدگاه جدیدی هم جدای از بحث نامه ها شکل گرفت؛ اینکه ما از طریق برقراری روابط بتوانیم مشکل مسلمانان میانمار را حل کنیم.
تفاوت این اجلاس با پانزده اجلاس گذشته این بود که این اجلاس پس از بیداری اسلامی و همزمان با تحولات مهم منطقه اتفاق افتاد. مزیت اجلاس نم در برگزاری آن از سوی ایران به خوبی نمایان است. جمهوری اسلامی با برگزاری موفقیت آمیز این اجلاس جهانی و جمع کردن دوسوم اعضای سازمان ملل در تهران بار دیگر بر اقتدار و قدرت منطقه ایش افزوده شد. یکی دیگر از موضوعات مهمی که در اجلاس شانزدهم نم به چشم می خورد موضوعات مهمی بود که برای نخستین بار در اجلاس مورد بررسی قرار گرفت. بحران سوریه، مخالفت علیه تحریم ها و تنظیم سند اقتصادی سه دستور کار جمهوری اسلامی بود که در اجلاس تهران مورد بررسی قرار گرفت. در همین راستا اختلافاتی هم بعضا در سخنرانی های ارایه شده از سوی اعضای جنبش به ویژه در مورد سوریه به چشم می خورد اما آنچه مسلم است فضای آزادانه جمهوری اسلامی در برگزاری اجلاس بود که سبب می شد اعضا به راحتی نظر خود را بیان کنند و یک فضای همفکری و تبادل نظر در سطح جهانی شکل بگیرد.
به هر روی اکنون با گذشت حدودا یک ماه از برگزاری اجلاس حضور ایران در حل مسئله سوریه را شاهد هستیم. مسئله ای که اکنون محمد مرسی، رییس جمهور مصر که شاید در سخنرانی اش در اجلاس نم در خصوص سوریه با ایران هم نظر نبود، اکنون حضور ایران برای حل بحران این کشور را "حیاتی" می داند. از سوی دیگر روسیه نیز مجددا تکرار می کند که حضور ایران باید حتمی باشد تا مسئله سوریه به صورت مسالمت آمیز پایان پذیرد.
ما هم اجلاس تهران را غنیمت شمردیم و سعی کردیم در خصوص پاره ای از مهم ترین مسائل اجلاس شانزدهم گفتگوهایی را ترتیب دهیم تا ضمن بررسی این مسائل بتوانیم آسیب شناسی از اجلاس تهران داشته باشیم. در حاشیه اجلاس به سراغ مجتبی فردوسی پور، رییس اداره اول امور خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت امور خارجه، صلاح الزواوی، سفیر فلسطین در تهران و حمیدرضا دهقانی، نماینده و سفیر دائم جمهوری اسلامی در سازمان همکاری های اسلامی رفتیم و گپ و گفتی داشتیم که در زیر از پیش چشمانتان می گذرد.
رییس اداره خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت خارجه اذعان کرد:
ادامه سند اقتصادی اجلاس تهران تا تعاملات انرژی
در بیانیه جدید اجلاس شانزدهم، جنبش عدم تعهد به صورت ویژه به موضوع فلسطین پرداخته است و در این سند به مواردی همچون دفاع از مردم فلسطین، عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل و مقابله با ساخت شهرک سازی ها توسط رژیم صهیونیستی در خاک فلسطین اشاره شده است. این در حالی است که مسئله فلسطین از پیش تر نیز به عنوان یک موضوع همیشگی در اجلاس های عدم تعهد مطرح می شده است اما طرح تهیه سند اقتصادی تا کنون در هیچ یک از اجلاس های گذشته نم مطرح نبوده است.
رییس اداره امور خاورمیانه و آفریقای وزارت امور خارجه در گفتگو با "شما" در خصوص کارکرد سند اقتصادی تهیه شده در اجلاس شانزدهم اظهار داشت: ظرفیت نم با توجه به حوزه جغرافیایی که در برمی گیرد و تعداد جمعیتی که در این سازمان توانسته به فعلیت برسد، یکی از سازمان های بزرگ و بی نظیری است که بعد از سازمان ملل متحد توانسته یک سازمان همکاری مسالمت جویانه را تشکیل بدهد.
مجتبی فردوسی پور افزود: اگر بخواهیم بین این دو سازمان تفکیک قائل شویم، رویکرد سازمان ملل بیشتر سیاسی و پاسداری از صلح بین المللی است اما این سازمان بعد از فروپاشی اردوگاه شرق و شیفت جامعه جهانی به سمت وضعیت غیردوقطبی توانسته رویکرد خودش را از حوزه سیاسی امنیتی به سمت حوزه توسعه همکاری های اقتصادی، فرهنگی و همکاری های مسالمت جویانه و تعامل بین دولت های عضو سوق داده است.
وی خاطرنشان کرد: طبیعتا با این رویکرد ظرفیت های اقتصادی با توجه به منابع غنی که در کشورهای عضو جمع است و جمع این ظرفیت ها می تواند پایگاه بادوامی را در حوزه تعاملات اقتصادی پایه گذاری کند و اگر این وضعیت در شمال و جنوب نظام بین الملل شکل بگیرد، طبیعتا می تواند وضعیت کشورهای عضو را در وضعیت جامعه جهانی که WTO دارد و در حقیقت همکاری ها بر اساس رویکرد دوگانه، نگاه یکسویه غرب تحکم بخشیده می شود، می تواند به همکاری های جنوب گان برای اینکه منافع و مصالح خودشان را در تعامل با غرب به فعلیت و منصه ظهور برسانند، کمک کند. از سوی دیگر یقینیا دامنه بحث تعاملات اقتصادی می تواند تا تعاملات انرژی هم ادامه پیدا کند.
رییس اداره امور خاورمیانه و شمال آفریقای وزارت امور خارجه در خصوص طرح تهدیدات رژیم صهیونیستی در اجلاس تهران نیز گفت: جنگ روانی رژیم صهیونیستی نه تنها از نظر جمهوری اسلامی ایران و حوزه دیپلماسی قابل اعتنا و توجه نیست بلکه من معتقدم ظرفیت های نم آنقدر بالاست که اصلا در خصوص رژیم صهیونیستی وقتی را اختصاص ندهند و توجهی نکنند.
فردوسی پور ادامه داد: اما به هر حال مسئله فلسطین مطروح است و بحث فلسطین همواره در نم مطرح بوده و در بیانیه های پایانی وجود داشته و دارد اما بحث تهدیدات رژیم صهیونیستی صرفا یک جنگ روانی است که امروزه در دنیا خریداری ندارد.
مسلمانان اختلافات را از بین ببرند
از سوی دیگر سفیر فلسطین در تهران هم در حاشیه برگزاری نشست فلسطین در شانزدهمین اجلاس غیرمتعهدها تاکید کرد: مسلمانان باید بر سر مسئله فلسطین با هم وحدت داشته باشند و اگر اختلافی دارند، از بین ببرند تا به یک جهاد اسلامی برای آزادی فلسطین نزدیک شویم.
صلاح الزواوی، سفیر فلسطین در تهران با مثبت ارزیابی کردن نتایج نشست فلسطین اظهار داشت: این نشست با حضور 12 نفر برگزار شد و نتیجه مباحث برای حل مسئله فلسطین مساعد بود.
وی با اشاره به تاریخچه تشکیل رژیم صهیونیستی ادامه داد: تشکیل این رژیم نامشروع داستان رویارویی غرب با ما و نجات خود از دست یهودیانی بود که در کشورهای‌شان ساکن بودند. معتقدیم غرب نقش اساسی در آواره کردن ملت فلسطین داشته و سران و شخصیت‌های آن افراد پلیدی هستند که این پدیده را ایجاد کردند و به دنبال جدایی افکنی میان امت سلامی هستند.
الزواوی همچنین یادآور شد که رژیم صهیونیستی دشمن مشترک امت اسلام و بسیار سرسخت است و حتی در میان افراد خانواده نیز به توطئه می‌پردازد. ما از کشورهای اسلامی می‌خواهیم تا ا ختلافات‌شان را کنار بگذارند و به فکر ایجاد یک جهاد اسلامی برای آزادی فلسطین باشد.
آسیب شناسی اجلاس نم
سپس به سراغ حمیدرضا دهقانی رفتیم. آقای دهقانی در ابتدای این گفتگو و در مورد آسیب شناسی اجلاس غیرمتعهدها نکاتی را مطرح کرد. وی شمای کلی برگزاری این اجلاس در تهران را ارزشمند توصیف کرد و در عین حال در نقدی سازنده بیان داشت: کشورهای عضو جنبش عدم تعهد برای رسیدن به موفقیت باید به همگرایی برسند. برای رسیدن به همگرایی کشورهای عضو باید به دنبال نقاط مشترک بیشتری باشند. البته این نکته هم قابل توجه است که هر چه تعداد اعضای نم افزایش پیدا کند، احتمال واگرایی نیز افزایش پیدا می کند و همگرایی و دستیابی به همگرایی سخت تر می شود. اگرچه 120 عضو یک مشکل برای کشورهای عدم تعهد است، تا حدودی به جهت این گستره فرهنگی، مذهبی وادیان و تمدن های مختلف می شود، باعث می شود در دستیابی به هدف از آن توانمندی برخوردار نباشد.
وی ادامه داد: در عین حال زمانی که اتحاد شوروی سقوط کرد، تعداد زیادی از کشورها عضو شدند اما یک سئوال بزرگی که برای اعضا ایجاد شد، این بود که امروز که آن قطب بزرگ از بین رفته است، شاید نیازی به فعالیت این جنبش باشد. امروز که جهان تک قطبی هم در حال افول است و جهان مجددا به سمت چند قطبی شدن درحال حرکت است، دوباره نیاز به یک همچین سازمانی وجود دارد، به نحوی که بتواند در میان قدرت های موجود جهانی همچنان استقلال خودش را حفظ کند، لذا امروز می توانیم بگوییم که تحولاتی که در سطح جهانی رخ داده، اهمیت سازمان را افزایش داده است. کما اینکه نظمی که بعد از جنگ جهانی دوم بر مبنای منشور ملل متحد ایجاد شد، نظمی بود که در آن قدرت های پیروز جنگ جهانی دوم با داشتن حق وتو و انحصار موضوع امنیت و صلح بین المللی در شورای امنیت به دنبال ایجاد صلح و امنیت بودند و میثاق جامعه ملل را در منشور برطرف کردند. این مسئله سبب شد تا جنگی مانند جنگ جهانی دوم رخ ندهد اما جنگ های منطقه ای در طول این 60 سال همچنان در جهان برقرار بوده است. به نظر می رسد کشورهای عضو نم می توانند در این زمینه سازوکارهایی را به عهده گیرند که از این جنگ های منطقه ای هم جلوگیری کند.
تحریم ها خلاف قطعنامه های سازمان ملل است
دهقانی در خصوص تحریم های اقتصادی و مسائل حاشیه ای آن نیز نکات مهمی را ذکر و خاطرنشان کرد: اساسا این جنبش ایجاد شده است تا اعضا تحت فشار قرار نگیرند. شاید ترجمه عربی این جنبش این باشد که به سمت یک قطب متمایل نشوند اما این جنبش برای این است که اگر کشورهای بزرگ خواستند اعضای نم را در چارچوب اهداف خود قرار دهند و از رای و امکانات و ارتش و اقتصاد آنها استفاده کنند، جلوی این اتفاق را بگیرد. اگر چه نم نتوانسته طی این سالها به همه اهدافش برسد، ولی این طور نیست که کارنامه ناموفقی داشته باشد. همین که این جنبش اعلام می کند که به عنوان مثال اقدامات تحریم های یک جانبه برخلاف موازین حقوق بشر هست، برخلاف قطعنامه های سازمان ملل و اصول پذیرفته شده بین المللی هست و سرانجام این کشورها هستند که باید این قطعنامه ها را اجرا کنند و التزام داشته باشند به چیزی که آن را می پذیرند، به نظر می رسد قدرت های بزرگ نتوانند در تحریم های سیاسی و اقتصادی خود علیه کشورهای عضو نم از جمله جمهوری اسلامی که اخیرا تحریم های زیادی علیه اش اعمال شده است، موفق باشند.
نماینده و سفیر دائم جمهوری اسلامی در سازمان همکاری های اسلامی همچنین در خصوص تشکیل دبیرخانه دائمی اظهار داشت: تشکیل دبیرخانه دائمی کار بزرگی است که در طول 50 سال نتوانسته اجرایی بشود و لذا ما نباید توقع داشته باشیم که با برگزاری یک اجلاس در تهران آن را برقرار کنیم. اما انگیزه جمهوری اسلامی ایران برای اینکه این جنبش به اهدافش جامه عمل بپوشاند، زیاد است و در این راه حرکت می کند.
تصمیم نم برای سوریه سرنوشت ساز است
دهقانی در خصوص تاثیر اجلاس نم در وضعیت سوریه با توجه به اینکه پیش از این اجلاس عضویت سوریه در اتحادیه عرب به تعلیق درآمد، تصریح کرد: اهداف، حوزه جغرافیایی و کشورهای عضو جنبش عدم تعهد متفاوت از سازمان کنفرانس اسلامی است. اعضای جنبش عدم تعهد دو برابر سازمان همکاری های اسلامی است و به نظر می رسد با توجه به اینکه یکی از فصل های بیانیه پایانی این اجلاس در خصوص مسائل منطقه ای است و یکی از این بحران ها سوریه است، قطعا می تواند در خصوص تحولات سوریه تصمیم بگیرد و این تصمیمی که می گیرد، سرنوشت ساز باشد.
وی افزود: تلاش هایی دارد صورت می گیرد که ترویئکای جنبش متشکل از ایران و مصر و ونزوئلا بتوانند یک سازوکاری را مثل گروه تماس ایجاد کنند که این گروه تماس بتواند زمینه را برای گفتگوی مردم سوریه بین خودشان و بین مردم و حکومت ایجاد کند و در حقیقت راه حلی خارج از راه حل نظامی برای سوریه ارائه دهد. اگر این مسئله محقق شود، به نظر می رسد جنبش به تعهداتش عمل کرده است تا اینکه یک کشور 50 سال عضو یک مجموعه ای باشد، روزی که مشکل پیدا می کند، ما عضویتش را تعلیق کنیم و او را به امان خدا رها کنیم.
دهقانی خاطرنشان کرد: سازمان ملل و شورای امنیت، صلح و امنیت ملی در جهان را خاص خودشان می دانند و اجازه نمی دهند سایر سازمان های بین المللی در این زمینه دخالت کنند. بحث ما این است که این جنبش و سایر جنبش ها پیش از اینکه کار به مرحله نظامی و امنیتی برسد، زمینه را برای گفتگوی مردم با دولت ها و بین خودشان فراهم کنند. جنبش برای اینکه در این زمینه یک نمونه موفقی عمل کند، با توجه به این که دو سوم اعضای جنبش عضو سازمان ملل هستند، این نظر خود را می تواند در سازمان ملل تحمیل کند. برمبنای قطعنامه اتحاد برای صلح، در صورتی که شورای امنیت از برقراری صلح و امنیت ناتوان باشد، می تواند به مجمع عمومی مراجعه کند و دوسوم مجمع عمومی که در اینجا تصمیم می گیرند، در واقع انگار مجمع تصمیم گرفته است. این تصمیمات هم در نم موثر است و هم در مجمع عمومی.
تشکر نماینده مسلمانان میانمار از جمهوری اسلامی
نماینده ایران در سازمان همکاری های اسلامی در خصوص مشکل مسلمانان میانمار که مدتی است رسانه ای شده و خشم مسلمانان را برانگیخته است نیز گفت: از ابتدایی که مسئله مسلمانان میانمار مطرح شد، سازمان همکاری های اسلامی تماس هایی را به جهات مختلف برقرار کرد. یک جلسه استثنایی کمیته اجرایی وزرای خارجه سازمان همکاری های اسلامی را در جده تشکیل داد و در آن کمیته این موضوع را مورد بررسی قرار داد و بندهایی را در مورد ضرورت حمایت از مسلمانان میانمار، ضرورت توقف کشتار مردم توسط دولت و یا نژادهای غیرمسلمان و همچنین نامه هایی را توسط سازمان برای دبیرکل سازمان ملل متحد، برای کمیسیون حقوق بشر و برای اتحادیه اروپا، آ.ث.آن فرستادیم. همچنین در چهارمین اجلاس فوق العاده سران که در مکه برگزار شد، سه موضوع مطرح بود، که یکی از آنها بحث میانمار و ضرورت حمایت از مسلمانان بود. بحث دیگری که مطرح بود، این بود که سازمان همکاری های اسلامی توصیه کرده که هم از طریق دوجانبه و هم از طریق کشورهایی که به میانمار ارتباط دارند، بر دولت این کشور فشار بیاورند تا اقدامی در این خصوص صورت گیرد.
دهقانی در خصوص واکنش ایران به این مسئله و دفاع از حقوق مسلمانان میانمار نیز یادآور شد: جمهوری اسلامی ایران علاوه بر اینکه برای کمیسیون حقوق بشر، برای دبیرکل سازمان ملل، برای دبیرکل سازمان همکاری های اسلامی نامه نوشت، در هر دو اجلاس کمیته اجرایی و اجلاس سران، فعالانه در موضوع میانمار مشارکت داشت و نماینده مسلمانان میانمار که در اجلاس کمیته اجرایی حضور داشت، از تلاش های جمهوری اسلامی تشکر کرد و دیدگاه جدیدی هم جدای از بحث نامه ها شکل گرفت؛ اینکه ما از طریق برقراری روابط بتوانیم مشکل مسلمانان میانمار را حل کنیم.
