چرخش قدرت سبب شده مشکلات و ایرادات اصولگرایان دیده شود
حسن لاسجردی درباره وضعیت این روزهای اصولگرایان به فراز و نشیب‌هایی که همه جریان‌های سیاسی با آن روبه‌رو هستند، اشاره می‌کند و با بیان این نکته که برخی اتفاقات و حوادث سبب می‌شود یک جریان جلو چشم باشد یا برخی مواقع برخلاف جریان حرکت کند، به «وقایع‌اتفاقیه» می‌گوید: «در یک دهه اخیر برخی اتفاقات سبب شده نمودار صعودی جریان اصول‌گرایی یا به همان اندازه قبل نباشد یا در برخی حوزه‌ها مثل انتخابات اخیر با عدم موفقیت مواجه شود. در این مسئله شاید یکی از اتفاقات مهم وضعیت فکری اصولگرایان است. این جریان فکری مانند همه جریانات با مفاهیم و با یک عنوان کلی مواجه است که این عنوان کلی شاید نتواند جامعه را اقناع کند، به همین جهت اصول‌گرایی مثل همه مفاهیم نیازمند تعریف است. نکته دوم این است که در اندیشه‌های سیاسی اصطلاحا گفته می‌شود هر حزبی بر حکومت است، عیب و ایراد آن نیز دیده می‌شود. اصولگرایان یک دهه اخیر را با حکمرانی گذراندند و به‌همین‌دلیل در معرض دید مردم بودند. اگر ما می‌بینیم اصول‌گرایی امروز بیشتر در معرض نقد، اقدام و سیاست است، به‌دلیل به فعلیت رساندن سیاست‌هایش بوده، مثل دهه قبل که جریان اصلاحات این مشکل را داشت. این چرخش قدرت است که همیشه در فضای سیاسی می‌بینیم این جابه‌جایی سبب می‌شود که مشکلات و اشتباهات دیده شوند.»
لزوم بازیابی در فعل و قول
عضو شورای سردبیری خبرآنلاین اگرچه معتقد است جریان اصول‌گرایی در حال پوست‌اندازی است و امیدوار است در صورت استفاده از این فرصت این جریان سیاسی با فکر، تمرکز، کادرسازی و ترمیم گفتمان بتواند وجهه خود را در صحنه سیاست کشور بازیابد اما او هم به فاصله میان اصولگرایان اذعان دارد. لاسجردی به بروز این اختلافات در ایام انتخابات اشاره و بیان می‌کند: «سهم‌خواهی‌ها، وزن‌کشی‌ها و اختلافات در نگرش و نگاه که در جریان انتخابات اتفاق افتاد، سبب شد فاصله‌ها در جریان اصول‌گرایی زیاد شود. این یکی از نکاتی است که نشان می‌دهد لازم است جریان اصول‌گرایی تکلیف خود را مشخص کند. همچنین بحث‌هایی که در فضای سیاسی ما وجود دارد، مانند شیخوخیت و به نوعی اتفاق‌نظر و عقل جمعی که اکنون از این جریان رخت بربسته، کمک می‌کند اختلافات به چشم بیاید.»
او در پاسخ به این سؤال که نواصولگرایی می‌تواند در راستای همین پوست‌اندازی باشد، با رد این موضوع بیان می‌کند: «اصول‌گرایی به اصول چهارگانه خود که اسلام، انقلاب اسلامی، امام و رهبری بوده، همچنان پایبند است و چیزی تغییر نخواهد کرد.» این عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اما بر این نکته تأکید دارد که جریان اصول‌گرایی به‌شدت نیازمند بازیابی و بازسازی همه‌جانبه در فعل، قول و شعارهایش است.»
پدرخوانده‌ها، احزاب را رعیت خود می‌بینند
حسین کنعانی‌مقدم، از مؤسسان حزب سبز ایران نیز با اینکه نمی‌پذیرد جریان اصول‌گرایی دچار مشکلات جدی باشد اما او هم معتقد است که مشی اصول‌گرایی نیازمند تغییر است. او در رابطه با افراد پشت پرده جریان اصول‌گرایی، به وجود برخی پدرخوانده‌ها در جریانات سیاسی ازجمله اصول‌گرا اشاره می‌کند و معتقد است این پدرخوانده‌ها احزاب را رعیت خود می‌دانند که تمام منش و روش خود را بر آنها دیکته می‌کنند. کنعانی‌مقدم می‌گوید: «در ساختار سیاسی کشور ما این مشکل وجود دارد که همیشه کسانی هستند که در پشت پرده‌های سیاست هستند و به‌واسطه قدرت‌هایی که در اختیارشان است، در رفتار و منش سیاسی جریان‌های مختلف تأثیرگذار هستند. متأسفانه در سیاست دچار پدرخوانده‌هایی هستیم که همیشه به دنبال این هستند که گروه‌های سیاسی را متناسب با روش و منش خود ساماندهی کنند. به نوعی می‌شود گفت ما بعد از انقلاب دچار رفتارهای قبیله‌گی در سیاست شده‌ایم؛ رئیس قبیله هر تصمیمی می‌گیرد باید اعمال شود. یا در برخی موارد می‌بینیم افرادی که به مسئولیت می‌رسند، دیگران را رعیت می‌بینند. همین تفکر که ریشه تاریخی هم در فرهنگ ایرانی دارد، در سیاست هم به این شکل خود را نشان می‌دهد و احزاب، رعیت پدرخوانده‌ها می‌شوند.»
حرکت به سمت خرد جمعی
این فعال سیاسی اصول‌گرا معتقد است اصولگرایان درحال‌حاضر به سمت یک خرد جمعی حرکت می‌کنند و تلاش دارند خود را از تفکر خانخانی جدا کنند. او امیدوار است در صورت این اتفاق، فصل جدیدی در تفکر اصول‌گرایی ایجاد شود. ظعضو مؤسس حزب سبز ایران درباره اینکه نواصولگرایی تا چه حد می‌تواند راهگشای مشکلات اصول‌گرایی باشد، معتقد است نواصولگرایی اگر به معنی بازبینی در تفکر و اندیشه این جریان است، به‌هیچ‌وجه قابل‌قبول نیست زیرا اندیشه اصول‌گرایی کاملا مستحکم است و قابل تغییر و خدشه نیست. کنعانی‌مقدم ادامه می‌دهد: «نواصولگرایی اگر به دنبال تغییر در مشی باشد، اشکالی ندارد و اتفاقا مشی سیاسی اصول‌گرایی باید تغییر کند.»
