در میان کلیه اقدامات کشورمان برای دستیابی به فناوری صلح آمیز هسته‌ای همیشه یکی از نکات مهم رعایت حال همسایگان و دغدغه‌های آنان بوده است چرا که این مهم به عنوان عنصر روانی، محیطی و حتی فنی می‌تواند در فضای روابط دو یا چند جانبه تاثیر بسزایی داشته باشد.
حسن لاسجردی*:در میان کلیه اقدامات کشورمان برای دستیابی به فناوری صلح آمیز هسته‌ای همیشه یکی از نکات مهم رعایت حال همسایگان و دغدغه‌های آنان بوده است چرا که این مهم به عنوان عنصر روانی، محیطی و حتی فنی می‌تواند در فضای روابط دو یا چند جانبه تاثیر بسزایی داشته باشد.
در عین حال در میان همسایگان جنوبی ما در حوزه خلیج فارس هستند کشورهایی که با درک اهمیت دستیابی و سرمایه گذاری ما در زمینه هسته‌ای ضمن رعایت احترام متقابل بر توسعه این صنعت به روز و تکنولوزی بر‌تر صحه گذاشته و آن را اقدامی درراستای توسعه منطقه می‌دانند. البته کشورهایی هم به نوبه خود با اقدامات غیر دوستانه در صدد افزایش فشار‌ها علیه تهران با هدف کسب امتیازات لازم از دیگر عناصر موثر بر تحولات خاورمیانه در این جغرافیا برآمده‌اند.
با چنین فضایی آنچه مهم است اینکه آیا تهران در دایره تصمیمات کلان خود تدابیری برای اطرافیان جنوبی‌اش اندیشیده و به فکر انان می‌باشد یا خیر. برای پاسخ به این سوال مهم باید به سه نکته کلیدی توجه کرد که دقت نظر تهران درآن می‌تواند به هزینه – منفعت دوجانبه منجر شده و مهم‌تر اینکه به ارتقا سطح همگرایی و همزیستی مسالمت امیز در این جغرافیا بیانجامد.
- عنصر استراتژیک: بدلیل اهمیت و حساسیت مناسبات منطقه‌ای آنچه اهمیت دارد اینکه با عنایت به نقش قدرت آفرین تکنولوژی هسته‌ای تهران بدنبال آن بوده تا در این دستیابی علمی زمینه‌ای ایجاد کند که به منافع امنیت جمعی در منطقه که همانا اعتماد متقابل بدون حضور نیروهای برهم زننده خارجی است تکیه شود و در عین حال ایران با اعلام آمادگی برای کمک به دیگر کشور‌ها برای همکاری علمی و فنی در حوزه صلح آمیز هسته‌ای عملا زمینه انحصار گرایی کشورهای بزرگ را با مانع بزرگی مواجه ساخته است که در این صورت از بعد استراتزیک می‌تواند به توسعه همه جانبه قدرت در این منطقه و در محموع به قدرت منطقه‌ای بیانجامد.
- عنصر اکونومیک: عامل اقتصادی وتجاری موثر در تعاملات منطقه از نکات مهمی است که می‌تواند سایه سنگین خود را بر روابط واحدهای سیاسی منطقه تحمیل کند، چرا که خاورمیانه دارای جغرافیایی خودکار اقتصادی و تجاری است که به شدت از متغیرهای درونی و برونی تاثیر می‌گیرد. از این رو هر اتفاقی می‌تواند بر اعداد و ارقام مبادلات کلان و خرد خود اثر‌داشته باشد، همچنانکه حضور قدرتهای اقتصادی جهان و شرکتهای چند ملیتی درکنار شرکتهای تخصصی مدرن با گردش بالای مالی همگی نشانگر اهمیت مضاعف تلاطمات تجاری و اقتصادی در منطقه است.
- عنصراکوسیستمیک: محیط و جغرافیای مربوط به آن از رموز حیات هر جامعه‌ای بحساب می‌‌اید که از سوی دولت‌ها و ملت‌ها با دقت و اهمیت حداکثری محافظت می‌شود و در برخی مواقع دولت‌ها درباره تهدیدات از آن به بازی مرگ وزندگی یاد می‌کنند و به همین جهت عناصر تهدید کننده آب، خاک، هوا وسطوح مختلف عناصر حیاتی در کشمکش‌های منطقه‌ای به عنوان متغیرهای امنیتی وارد معادلات می‌شوند. دراین شرایط اگر کشورهای همجوار در یک منطقه دغدغه‌های محیط زیستی با فراوانی و اهمیت دو صد چندان داشته باشند این عامل بطور حتم می‌تواند عامل تهدیدزای بحساب‌اید ودرمقابل در صورت چاره اندیشی مناسب برای این عناصر روح آرامش و همگرایی شکل می‌گیرد.
با نگاهی دقیق به این متغیرهای سه گانه به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران از ابتدای طرح موضوع هسته‌ای خود تا کنون توانسته هر سه عنصر را بگونه‌ای به پیش ببرد که هم فضای اعتمادآفرینی بوجود آید و هم با وجود شانتاژ‌ها و موج افرینی عناصر خارجی، کشورهای منطقه شیطنت موثری در پیگیری مسیر هسته‌ای ما نداشته باشند.
این مهم در حالی است که با توجه به سیاست‌های در پیش روی دولت یازدهم و تحولات آتی می‌توان حس مطلوب همکاریهای منطقه‌ای را در راستای تعهدات متقابل تصور نمود تا جایی که تهران به دلمشغولی‌های همسایگان جنوبی گوش می‌دهد و در مقابل کشورهای حوزه خلیج فارس با افزایش درک خود از اهمیت دانش فنی همسایه خود را در رسیدن به اهداف صلح آمیز یاری نمایند تا بتوان در سایه چنین نگاهی هزینه‌های امنیت منطقه‌ای را مدیریت بهینه کرد.
کار‌شناس مسائل بین الملل*
در عین حال در میان همسایگان جنوبی ما در حوزه خلیج فارس هستند کشورهایی که با درک اهمیت دستیابی و سرمایه گذاری ما در زمینه هسته‌ای ضمن رعایت احترام متقابل بر توسعه این صنعت به روز و تکنولوزی بر‌تر صحه گذاشته و آن را اقدامی درراستای توسعه منطقه می‌دانند. البته کشورهایی هم به نوبه خود با اقدامات غیر دوستانه در صدد افزایش فشار‌ها علیه تهران با هدف کسب امتیازات لازم از دیگر عناصر موثر بر تحولات خاورمیانه در این جغرافیا برآمده‌اند.
با چنین فضایی آنچه مهم است اینکه آیا تهران در دایره تصمیمات کلان خود تدابیری برای اطرافیان جنوبی‌اش اندیشیده و به فکر انان می‌باشد یا خیر. برای پاسخ به این سوال مهم باید به سه نکته کلیدی توجه کرد که دقت نظر تهران درآن می‌تواند به هزینه – منفعت دوجانبه منجر شده و مهم‌تر اینکه به ارتقا سطح همگرایی و همزیستی مسالمت امیز در این جغرافیا بیانجامد.
- عنصر استراتژیک: بدلیل اهمیت و حساسیت مناسبات منطقه‌ای آنچه اهمیت دارد اینکه با عنایت به نقش قدرت آفرین تکنولوژی هسته‌ای تهران بدنبال آن بوده تا در این دستیابی علمی زمینه‌ای ایجاد کند که به منافع امنیت جمعی در منطقه که همانا اعتماد متقابل بدون حضور نیروهای برهم زننده خارجی است تکیه شود و در عین حال ایران با اعلام آمادگی برای کمک به دیگر کشور‌ها برای همکاری علمی و فنی در حوزه صلح آمیز هسته‌ای عملا زمینه انحصار گرایی کشورهای بزرگ را با مانع بزرگی مواجه ساخته است که در این صورت از بعد استراتزیک می‌تواند به توسعه همه جانبه قدرت در این منطقه و در محموع به قدرت منطقه‌ای بیانجامد.
- عنصر اکونومیک: عامل اقتصادی وتجاری موثر در تعاملات منطقه از نکات مهمی است که می‌تواند سایه سنگین خود را بر روابط واحدهای سیاسی منطقه تحمیل کند، چرا که خاورمیانه دارای جغرافیایی خودکار اقتصادی و تجاری است که به شدت از متغیرهای درونی و برونی تاثیر می‌گیرد. از این رو هر اتفاقی می‌تواند بر اعداد و ارقام مبادلات کلان و خرد خود اثر‌داشته باشد، همچنانکه حضور قدرتهای اقتصادی جهان و شرکتهای چند ملیتی درکنار شرکتهای تخصصی مدرن با گردش بالای مالی همگی نشانگر اهمیت مضاعف تلاطمات تجاری و اقتصادی در منطقه است.
- عنصراکوسیستمیک: محیط و جغرافیای مربوط به آن از رموز حیات هر جامعه‌ای بحساب می‌‌اید که از سوی دولت‌ها و ملت‌ها با دقت و اهمیت حداکثری محافظت می‌شود و در برخی مواقع دولت‌ها درباره تهدیدات از آن به بازی مرگ وزندگی یاد می‌کنند و به همین جهت عناصر تهدید کننده آب، خاک، هوا وسطوح مختلف عناصر حیاتی در کشمکش‌های منطقه‌ای به عنوان متغیرهای امنیتی وارد معادلات می‌شوند. دراین شرایط اگر کشورهای همجوار در یک منطقه دغدغه‌های محیط زیستی با فراوانی و اهمیت دو صد چندان داشته باشند این عامل بطور حتم می‌تواند عامل تهدیدزای بحساب‌اید ودرمقابل در صورت چاره اندیشی مناسب برای این عناصر روح آرامش و همگرایی شکل می‌گیرد.
با نگاهی دقیق به این متغیرهای سه گانه به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران از ابتدای طرح موضوع هسته‌ای خود تا کنون توانسته هر سه عنصر را بگونه‌ای به پیش ببرد که هم فضای اعتمادآفرینی بوجود آید و هم با وجود شانتاژ‌ها و موج افرینی عناصر خارجی، کشورهای منطقه شیطنت موثری در پیگیری مسیر هسته‌ای ما نداشته باشند.
این مهم در حالی است که با توجه به سیاست‌های در پیش روی دولت یازدهم و تحولات آتی می‌توان حس مطلوب همکاریهای منطقه‌ای را در راستای تعهدات متقابل تصور نمود تا جایی که تهران به دلمشغولی‌های همسایگان جنوبی گوش می‌دهد و در مقابل کشورهای حوزه خلیج فارس با افزایش درک خود از اهمیت دانش فنی همسایه خود را در رسیدن به اهداف صلح آمیز یاری نمایند تا بتوان در سایه چنین نگاهی هزینه‌های امنیت منطقه‌ای را مدیریت بهینه کرد.
کار‌شناس مسائل بین الملل*