صویر مبارزات سردار جنگل میرزا کوچک خان جنگلی از سوی مقام معظم رهبری به ایجاد یک واحد مینیاتوری اسلامی در منطقه رشت برای تشکلهای اسلامی درس و عبرتی ارزشمند میباشد که باید به این تعبیر مقام معظم رهبری در ابعاد و زوایای آن توجه و دقت نمایند.
حمیدرضا ترقی - تصویر مبارزات سردار جنگل میرزا کوچک خان جنگلی از سوی مقام معظم رهبری به ایجاد یک واحد مینیاتوری اسلامی در منطقه رشت برای تشکلهای اسلامی درس و عبرتی ارزشمند میباشد که باید به این تعبیر مقام معظم رهبری در ابعاد و زوایای آن توجه و دقت نمایند. میرزا کوچک خان با تشکیل گروهی 17 نفره به نام (اتحادیه اسلام) مبارزه مسلحانه خود را علیه روسها و حضور قزاقها و نیروهای انگلیس و قوای دولتی قاجار با هدف اخراج اشغالگران خارجی و رفع بی عدالتی و مبارزه با خودکامگی و استبداد و برقراری دولتی مردمی آغاز کرد و با پیوستن داوطلبان مبارز دیگر به این اتحاد تشکل وی به کمیته یا حزب جنگل تغییر نام داد که نهایتاً به نهضت جنگل معروف شد. در دوران 7 سال مبارزه چند جانبه میرزا حوادث و وقایع مهمی در دنیا و منطقه نیز رخ داد که پیچیدگی مبارزه را دو چندان کرد مثل انقلاب روسیه، انقلاب مشروطه و رشد افکار و اندیشههای مارکسیستی و ضد استعماری و اسلام انقلابی و لذا ایجاد یک واحد مینیاتوری اسلامی توسط میرزا در محدوده مبارزات جنگل کار بسیار مهم و قابل تأملی است.
گامهای میرزا در جهت ایجاد واحد مینیاتوری جمهوری اسلامی
اعلام حکومت جمهوری میرزا کوچک خان در 16 خرداد سال 1299 در رشت و صدور اعلامیه «فریاد ملت مظلوم ایران از حلقوم فدائیان جنگل» علیه مفاسد دستگاه حاکمه ایران و جنایات انگلیسیها مبنی بر لغو اصول سلطنت و ابطال تمام معاهدههای مضرر به ایران با دیگر دولتها را فریضه دانستن، حفظ شعائر اسلامی و تساوی حقوق بین همه اقوام اولین گام میرزا در جهت ایجاد این واحد مینیاتوری جمهوری اسلامی بود.
دعوت به نماز
وقتی که میرزا کوچک خان در قیام آزادی خواهان رشت علیه پیمان شکنی محمد علی شاه در صف مشروطه خواهان جای گرفت و در تحصن آنها و علما سحرگاهان با صدای تکبیر خود متحصنان را به ادای نماز فرا میخواند تا به این وسیله تبلیغات دولتیان علیه متحصنین را که می گفتند اینها بابی مذهب هستند را خنثی کند نشان میدهد که میرزا در جهت اسلامی دانستن مبارزات خود تلاش ویژهای داشته.
خدمت به اسلام و ایران
در مرامنامه هیأت اتحاد اسلام که تشکل بنیان گذاری شده توسط میرزا است و با الهام از سازمان اتحاد اسلامی سید جمال الدین اسدآبادی که مورد حمایت و پشتیبانی سیدرضا سادات و مرحوم سید حسن مدرس و طاهر تنکابنی بود. هدف اصلی این تشکل خدمت به اسلام و ایران و تأمین رفاه کارگران و زحمتکشان و تساوی حقوق مردم و تعدیل مالکیت و مبارزه با عمال روس و انگلیس عنوان شده است.
به دنبال مدینه فاضله
میرزا کوچک خان که خود طلبه بوده و درس دینی خواند، در کلاسهای درس از مدینه فاضله و جامعه عاری از ظلم و جور و فقر و فساد سخن زیاد گفته است و نشان میدهد که برای ساختن چنین جامعهای تلاش میکرد.
مورد تأیید مدرس
مرحوم مدرس در پاسخ به استفتائی که سئوال شده بود آیا محاربه با جمعیتی که پنج سال است بنام اتحاد و اسلام و جنگلیها در حدود گیلان قیام و عملاً خود را به تمام اهالی ایران معرفی کرده و جز حفاظت از نوامیس اسلامی و حراست از استقلال مملکت و دفاع در برابر دشمنان ایران و اسلام و قطع نفوذ و مداخلات ظالمانه و تعدیات جابرانه اجانب مقصد و مقصودی نداشته و ندارند و تنها جمعیتی که تحت تأثیر دیگران نبود و فقط به قوای مادی و معنوی ایران اتکا داشته و حقیقتاً موجب افتخار و شرافت ایران و ایرانی است چه صورت دارد؟
نوشت: بسم الله الرحمن الرحیم، حقیر از آقا میرزا کوچک خان جنگلی و اشخاصی که صمیمانه و صادقانه با ایشان همآواز بودند، نیت سوئی نسبت به دیانت و صلاح مملکت نفهمیدم، بلکه جلوگیری از دخالت خارجیان و نفوذ سیاست آنها در گیلان عملیاتی بوده بس مقدم مسجّل بر هر مسلمانی لازم، خداوند همه ایرانیان را توفیق دهد که نیت و عملیات آنان را تعقیب و تقلید مینمایند. پرواضح است که طرفیت و ضدیت و محاربه با همچون جمعیتی مساعدت به کفر و معاندت با اسلام است. حسن مدرس
خصوصیات اخلاقی میرزا
کسی که رهبری یک گروه مبارز را به عهده دارد به لحاظ اخلاقی و رفتاری باید جلوهای از مینیاتور اسلامی باشد ولی به قول بسیاری از یارانش فردی خوش برخورد، با عاطفه، صمیمی، عفیف، معتقد به فرایض دینی، مؤمن به اصول اخلاقی حتی در حین جنگ و نبرد، مأنوس با قرآن و اهل عبادات مستحبی و متأثر از اندیشه سیاسی مرحوم آخوند خراسانی بوده است.
تدریج در مبارزه
میرزا در مسیر مبارزه کوتاهش برای رسیدن به اهداف مرامنامه هیات اتحاد اسلام مراحل زیر را در فرآیند جنبش خود ترسیم کرد.
1- برگرداندن حکومت به دست نمایندگان مردم
2- کسب استقلال کشور
3- انجام اصلاحات اساسی و رفع فساد در تشکیلات دولت استبداد
4- همراهی و ایجاد وحدت بین احزاب دموکرات، ترقی، اتفاق برای اهداف کلان کشور
5- انتشار نشریه جنگل به منظور کار فرهنگی و انتقال پیام نهضت به مردم
6- ایجاد جمهوری کوچک در گیلان و تعمیم آن به کل کشور
به قول بیژن ترقی: آشنایان رهش ببیند – هر زمان زادمردی چو خورشید – در دیار من و تو درخشید
گامهای میرزا در جهت ایجاد واحد مینیاتوری جمهوری اسلامی
اعلام حکومت جمهوری میرزا کوچک خان در 16 خرداد سال 1299 در رشت و صدور اعلامیه «فریاد ملت مظلوم ایران از حلقوم فدائیان جنگل» علیه مفاسد دستگاه حاکمه ایران و جنایات انگلیسیها مبنی بر لغو اصول سلطنت و ابطال تمام معاهدههای مضرر به ایران با دیگر دولتها را فریضه دانستن، حفظ شعائر اسلامی و تساوی حقوق بین همه اقوام اولین گام میرزا در جهت ایجاد این واحد مینیاتوری جمهوری اسلامی بود.
دعوت به نماز
وقتی که میرزا کوچک خان در قیام آزادی خواهان رشت علیه پیمان شکنی محمد علی شاه در صف مشروطه خواهان جای گرفت و در تحصن آنها و علما سحرگاهان با صدای تکبیر خود متحصنان را به ادای نماز فرا میخواند تا به این وسیله تبلیغات دولتیان علیه متحصنین را که می گفتند اینها بابی مذهب هستند را خنثی کند نشان میدهد که میرزا در جهت اسلامی دانستن مبارزات خود تلاش ویژهای داشته.
خدمت به اسلام و ایران
در مرامنامه هیأت اتحاد اسلام که تشکل بنیان گذاری شده توسط میرزا است و با الهام از سازمان اتحاد اسلامی سید جمال الدین اسدآبادی که مورد حمایت و پشتیبانی سیدرضا سادات و مرحوم سید حسن مدرس و طاهر تنکابنی بود. هدف اصلی این تشکل خدمت به اسلام و ایران و تأمین رفاه کارگران و زحمتکشان و تساوی حقوق مردم و تعدیل مالکیت و مبارزه با عمال روس و انگلیس عنوان شده است.
به دنبال مدینه فاضله
میرزا کوچک خان که خود طلبه بوده و درس دینی خواند، در کلاسهای درس از مدینه فاضله و جامعه عاری از ظلم و جور و فقر و فساد سخن زیاد گفته است و نشان میدهد که برای ساختن چنین جامعهای تلاش میکرد.
مورد تأیید مدرس
مرحوم مدرس در پاسخ به استفتائی که سئوال شده بود آیا محاربه با جمعیتی که پنج سال است بنام اتحاد و اسلام و جنگلیها در حدود گیلان قیام و عملاً خود را به تمام اهالی ایران معرفی کرده و جز حفاظت از نوامیس اسلامی و حراست از استقلال مملکت و دفاع در برابر دشمنان ایران و اسلام و قطع نفوذ و مداخلات ظالمانه و تعدیات جابرانه اجانب مقصد و مقصودی نداشته و ندارند و تنها جمعیتی که تحت تأثیر دیگران نبود و فقط به قوای مادی و معنوی ایران اتکا داشته و حقیقتاً موجب افتخار و شرافت ایران و ایرانی است چه صورت دارد؟
نوشت: بسم الله الرحمن الرحیم، حقیر از آقا میرزا کوچک خان جنگلی و اشخاصی که صمیمانه و صادقانه با ایشان همآواز بودند، نیت سوئی نسبت به دیانت و صلاح مملکت نفهمیدم، بلکه جلوگیری از دخالت خارجیان و نفوذ سیاست آنها در گیلان عملیاتی بوده بس مقدم مسجّل بر هر مسلمانی لازم، خداوند همه ایرانیان را توفیق دهد که نیت و عملیات آنان را تعقیب و تقلید مینمایند. پرواضح است که طرفیت و ضدیت و محاربه با همچون جمعیتی مساعدت به کفر و معاندت با اسلام است. حسن مدرس
خصوصیات اخلاقی میرزا
کسی که رهبری یک گروه مبارز را به عهده دارد به لحاظ اخلاقی و رفتاری باید جلوهای از مینیاتور اسلامی باشد ولی به قول بسیاری از یارانش فردی خوش برخورد، با عاطفه، صمیمی، عفیف، معتقد به فرایض دینی، مؤمن به اصول اخلاقی حتی در حین جنگ و نبرد، مأنوس با قرآن و اهل عبادات مستحبی و متأثر از اندیشه سیاسی مرحوم آخوند خراسانی بوده است.
تدریج در مبارزه
میرزا در مسیر مبارزه کوتاهش برای رسیدن به اهداف مرامنامه هیات اتحاد اسلام مراحل زیر را در فرآیند جنبش خود ترسیم کرد.
1- برگرداندن حکومت به دست نمایندگان مردم
2- کسب استقلال کشور
3- انجام اصلاحات اساسی و رفع فساد در تشکیلات دولت استبداد
4- همراهی و ایجاد وحدت بین احزاب دموکرات، ترقی، اتفاق برای اهداف کلان کشور
5- انتشار نشریه جنگل به منظور کار فرهنگی و انتقال پیام نهضت به مردم
6- ایجاد جمهوری کوچک در گیلان و تعمیم آن به کل کشور
به قول بیژن ترقی: آشنایان رهش ببیند – هر زمان زادمردی چو خورشید – در دیار من و تو درخشید
