«تبیین و روشنگری» کلید واژه‌هایی پر تکرار در بیانات ماه‌های اخیر رهبر معظم انقلاب اسلامی است. ایشان تبیین حقیقت را «مهم‌ترین وظیفه» و «عمده‌ هدف انبیاء» می‌دانند، و معتقدند بدون تبیین و روشنگری، «قطعا هیچ فکری و اندیشه‌ متقنی، توفیق رواج و اعتقاد عمومی را پیدا نخواهد کرد 14/4/89» و ایجاد گفتمان و مطالبه عمومی و حرکت کشور به سمت اهداف اصلی نیز بدون روشنگری محقق نمی‌شود، زیرا «ما با ذهن‌ها مواجهیم، با دل‌ها مواجهیم؛ باید دل‌ها قانع بشود. اگر دل‌ها قانع نشد، بدن‌ها به راه نمی‌افتد، جسم‌ها به‌کار نمی‌افتد 12/4/95» روزگار حساس و پیچیده‌ای که در آن قرار داریم، اهمیت روشنگری را بیش از هر زمان دیگری یادآور می‌شود؛ در دوره کنونی، نقشه دشمن علیه انقلابِ ملت ایران، «نفوذ» است؛ زیرا «از اینکه بتواند به نظام اسلامی ضربه‌ اساسی وارد کند ناامید است، چون می‌داند در داخل به‌قدر کافی انگیزه و ایمان و صدق و آمادگی وجود دارد؛... اما ناامید نیستند از اینکه بتوانند نفوذ کنند... می‌خواهند دل‌ها را تسخیر کنند، می‌خواهند ذهن‌ها را تغییر بدهند. 3/3/95» و در مقابل این نقشه پیچیده و ابزارهای فراوان آن، وظیفه بزرگ تبیین، «بر دوش همه‌ غم‌خواران ملت ایران و غم‌خواران کشور است 3/3/95» این روشنگری، نیز در واقع جهاد است. چراکه «جهاد فقط شمشیرگرفتن و جنگ‌کردن در میدان قتال نیست؛ جهاد شامل جهاد فکری، جهاد عملی، جهاد تبیینی و تبلیغی و جهاد مالی است. 29/2/95» اما جهاد روشنگری همان‌قدر که اهمیت دارد، آداب مهمی نیز دارد که باید دلسوزان انقلاب و جهادگران این عرصه به آنها ملتزم باشند:

۱- آگاه‌سازی بدون ایجاد فتنه، فساد و دعوا

«شکلی که در آن فتنه و دعوا به‌وجود بیاید، مطلوب نیست. آن شکلی که برای مردم آگاهی به‌وجود بیاید، برای مسئولین تنبه به راه‌حل‌ها به‌وجود بیاید [مطلوب است]... آن جور که موجب و موجد فساد باشد، نباید باشد... گاهی انسان یک حرفی را می‌زند اگرچه انتقادآمیز است، مسئولین می‌آیند تشکر می‌کنند؛ برای خود ما مکرر پیش آمده که مسئولین می‌گویند آقا این نکته‌ای که شما گفتید، کار ما را آسان کرد. 20/12/94»

۲-متقن، مستدل و بهنگام

«موضعی که می‌گیرید متقن و مستدل باشدکه نتوانند درباره‌اش خدشه کنند... بهنگام باشد. گاهی اوقات موضع‌گیری در یک مورد و یک چیزی، در یک وقت خوب است، [اما] فردایش خوب نیست؛ یعنی بی‌فایده است یا گاهی هم مضر است؛ باید حواستان باشد بهنگام این کار را انجام بدهید. 12/4/95»

۳-دوری از جنجال، هیاهو و غرض‌ورزی

«اینکه مثلا فرض کنید علیه برجام بروند جلوی مجلس شورای اسلامی اجتماع کنند، من فکر نمی‌کنم یک منطقی پشت سر این باشد؛ خب، حالا مگر نمایندگان مجلس چقدر فرصت دارند؟ اجتماعِ درست این است که شما یک سالنی اجاره کنید یا در اختیار بگیرید... دو نفر سه نفر با مطالعه‌ قبلی بروند آنجا به‌طور استدلالی حرف بزنند...12/4/95» و «گاهی اوقات یک جماعتی، یک افرادی، جوان‌های احتمالا صالح و مؤمنی با یک کسی مخالفند یا با یک جلسه‌ای مخالفند، بنا می‌کنند هیاهوکردن و جنجال‌کردن و شعاردادن؛ بنده با این کارها موافق نیستم. این هیچ فایده‌ای ندارد؛ این را من از قدیم به کسانی که در این کارها بودند، همواره سفارش کرده‌ام... این هیچ فایده‌ای ندارد. فایده در تبیین است، فایده در کار درست است، در کار هوشمندانه است؛ اینها است که فایده دارد. گاهی اوقات بعضی‌ها از روی اغراضی این کارها را می‌کنند، به پای بچه‌های مؤمن و حزب‌اللهی می‌اندازند؛ حواستان به این هم باشد. ۳/۳/۹۵»

۴- عمارگونه و بدون تعصب و تعلقات جناحی

«یکی از کارهای مهم نخبگان و خواص، تبیین است؛ حقایق را بدون تعصب روشن کنند؛ بدون حاکمیت تعلقات جناحی و گروهی و بر دل آن گوینده. اینها مضر است. جناح و اینها را باید کنار گذاشت، باید حقیقت را فهمید. در جنگ صفین یکی از کارهای مهم جناب عمار یاسر تبیین حقیقت بود.5/5/88»

۵-استقامت و تکرار

«البته تداوم کاری لازم دارد، استقامت لازم دارد، درست گفتن لازم دارد، تکرار لازم دارد، ممکن است یک زمانی هم طول بکشد. 12/4/95»

۶- پرهیز از تهمت‌زدن: «روشنگریِ بدون اتهام، بدون تهمت‌زدن، بدون مصداق معین‌کردن 14/10/94»

*دفتر حفظ و نشر آثار امام خامنه ای