سیاسی

از منشور جامع حکومت اسلامی غفلت کرده‌ایم

امیرالمومنین از انگشت شمار حاکمان الهی است که عصمت مطلق و حکومت را در کنار هم داشت. از این رو دوره حکومت وی یکی از بهترین الگو‌ها برای ساخت جامعه نمونه اسلامی است. آنچنان که در دو سال متوالی نامگذاری سال توسط امام خامنه‌ای به نام مبارک ایشان متصف شد. اما گویی سالروز میلاد این الگوی بی نظیر بیش از آنکه فرصت بازخوانی باشد، فرصت شادی‌های غفلت آمیز است.
حجت الاسلام والمسلمین محمد خرسند، با بیان اینکه بین شرایط امروز ما تا الگوی امیرالمومنین (ع) در اجرای عدالت فاصله وجود دارد، گفت: غیر از مقام معظم رهبری که همیشه بر بحث عدالت تاکید داشتند و زندگی و سیره شخصی ایشان هم بر‌‌ همان اساس سیره امیرالمومنین است، بنده این را در مسوولین دیگر کمتر میبینم که دغدغه پیاده کردن الگوی امیرالمومنین را داشته باشند. باید دید چند درصد مسئولین ما نهج البلاغه را مطالعه میکنند یا از فرمایشات حضرت امیر اطلاع دارند. نهج البلاغه در جامعه ما بسیار غریب واقع شده است.

عضو شورای مرکزی حزب موتلفه اسلامی با اشاره به اینکه مضامین نهج البلاغه ظرفیت اجرایی شدن در دنیای معاصر را دارد، ادامه داد: این متن کلام معصوم و برخاسته از قرآن است و قرآن معجزه جاوید است. کلام معصوم علیه الاسلام هم در هر زمانی مرتبط با نیازهای آن زمان است. مثل گنجی که سالها در زیر زمین بوده است، مانند طلا و نقره که زیر زمین هستند و کم ارزش نمیشود. هرقدر هم دیر کشف شود باز قابل بهره برداری است. مهم این است که آیا ما به دنبال کشف حقایق هستیم یا نیستیم که به اعتقاد من خیلی به دنبال کشف این حقایق نیستیم. وی در پاسخ به این سوال که چرا تاکنون دستورالعمل اجرایی در سطوح مدیریتی از نهج البلاغه استخراج نشده است؛ افزود: در این زمینه کار نشده است، البته همین نظام اسلامی برخاسته از نهج البلاغه امیرالمومنین است و قانون اساسی ما برخاسته از‌‌ همان است. همین قانون اساسی را هم اگر بتوان خوب اجرا کرد و همین اصل ولایت مطلقه فقیه راهگشا است. دغدغه امیرالمومنین چه بوده است؟ دغدغه امیرالمومنین و ائمه اطهار این بوده است که حکومتها به دست انسانهای صالح سپرده شود و دغدغه امام (ره) نیز از انقلاب همین بود. اگر دغدغه مردم و دغدغه اجرای عدالت داشته باشیم، یعنی اجرایی کردن فرمایشات امیر باید به سمت سیره عملی برویم و سیره عملی مسئولین در مسیر امام علی باید حرکت کند. مشخص است که کسی نمیتواند امام علی باشد؛ همانطور که امام صادق (ع) میفرماید: ما مثل امام علی نمیتوانیم باشیم، اما شباهت که میتوانیم داشته باشیم.

خرسند در ارزیابی از عملکرد مسئولین و نظام در تطابق با معیارهای نهج البلاغه، اظهار کرد: در اینکه خاستگاه اصلی حکومت و انقلاب معیارهای امیرالمومنین است، شکی نیست و این یک پدیده بینظیر و کم نظیر است. مشکلات همیشه وجود داشته است، کماینکه در حکومت امیرالمومنین نیز مشکلاتی بود و برخی استانداران سواستفادههایی میکردند. امروز هم چنین مشکلاتی وجود دارد و ما معتقدیم اصل نظام براساس معیارهای امیرالمومنین است، اما در اینکه در فروع هم توانستیم آن معیارهای علوی را اجرا کنیم، به نظرم نه امام و نه مقام معظم رهبری و کسی نمیگوید ما توانستهایم. برای نمره دادن باید یک ارزیابی کلان و دقیقی شود و من این ارزیابی را نکردم اما در اینکه اصل خاستگاه حکومت براساس معیارهای امیرالمومنین بوده است میتوان نمره قابل قبولی داد، اما در اینکه بدنه جامعه و نهادهای حکومتی براساس آن معیار حرکت کرده باشند نمره قابل قبولی نمیدهم.

دکتر حسن غفوریفرد نیز درباره امکان و ضرورت استفاده از مضامین و دستورالعملهای موجود در نهج البلاغه در دنیای امروز، گفت: امروز بشریت به حدی از بلوغ، ادراک، احساس و عواطف رسیده که بیش از هر زمان دیگری نیاز به دستورات نهج البلاغه دارد؛ بدون هیچ تعصبی گمان میکنم دستورات و مضامین نهج البلاغه بدون کمترین کاستی قابل اجراست. به طور مثال نامه امیرالمؤمنین به مالک اشتر نمونهای بارز از منشور حکومتی حضرت علی (ع) است. این منشور دستوری جامع و مانیفستی کامل برای هر کسی است که بخواهد حکومت داشته باشد.

رییس هیئت نظارت و بازرسی شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: امیرمؤمنان قرنها پیش بر برادری و برابری میان مسلمانان تأکید داشتند و در جمله کوتاهی به مالک اتر میفرمایند: «قلب خودت را پر از رحمت بر رعیت کن» امروز بشر بعد از قرنها به این نتیجه رسیده که محلی با عنوان سازمان ملل ایجاد کند تا مکانی برای دوستی، صلح و صفا میان ملت کشورهای مختلف باشد. جنگها، خونریزیها، کشت و کشتارهای امروز در سوریه و سایر مناطق نتیجه وجود کینه میان افراد مختلف است، اگر بشریت به محبتی که حضرت علی (ع) سفارش کردهاند، توجه کنند قطعا جهانی پر از طف و صفا خواهیم داشت.

غفوری فرد بر طبق سفارش امیرمؤمنان نبود تفاوت میان انسانها را از دیگر نیازهای امروز انسانها دانست و افزود: امام علی (ع) فرمودند، انسان هر چه باشد سیاه و سفید، بیدین و با دین، انسان است؛ انسانها در خلقت فردی شبیه به هم هستند. امروز میتوان گفت این سفارش حضرت امیر تا حدودی مورد توجه قرار گرفته است به گونهای که بعد از قرنها دیگر میان سیاه و سفید اختلافی نیست. آمریکا که نام مهد تمدن را یدک میکشد تا چند سال پیش افراد سیاه پوست را از رستورانها بیرون میکردند، حتی در کلیساها سیاه پوستان را از سفید پوستان جدا میکردند، اما امروز به این نتیجه رسیدهاند که سیاهها حق حیات دارند.

وی اظهار کرد: حضرت امیر در خطبه کمیل میفرمایند: «قلبها ظرفهایی هستند و بهترین قلبها آنهایی است که ظرفیت بالاتری داشته باشند.» یعنی قلبی که ظرفیت بیشتری دارد میتواند همه انسانها را بپذیرد، با همه مهربان باشد و ارتباط برقرار کند. این اصل‌‌ همان چیزی است که بشر پس از سالها به آن رسیده و میداند که مهربانی و دوستی بالهای پرواز او خواهند بود.

غفوری فرد در پاسخ به اینکه آیا دستورالعملهای سفارش شده در نهج البلاغه تا به امروز در سطوح مدیریت اجرا شده است؟ گفت: در ایران به عنوان یک کشور اسلامی که شیعههای امام علی (ع) نیز هستیم، دستورات مورد سفارش ایشان در نهج البلاغه اجرا نمیشود و از آن بسیار فاصله داریم.
نهج البلاغه با منافع و مسایل حقیقی انسان
ها بسیار سازگار است، اما با منافعی فردی، گروهی و سیاسی که برای خود در نظر داریم و الهی نیست، سازگاری ندارد به همین دلیل دستورات حضرت امیر نادیده گرفته میشود.

او افزود: مساله اصلی در هر مملکتی با هر دینی، شایسته سالاری است، اما منافع مقعطی، ظاهری و نزدیک بین عدهای این است که افراد هم جناح و نزدیک به خود را برای بخشهای مدیریتی کشور انتخاب کنند در صورتی که بزرگترین مصلحت و منفعت یک رییس جمهور یا مدیر این است که یارانش از قویترین انسانها باشد.

غفوری فرد ارزیابی خود در بهرهمندی جامعه و مسئولان ایران از نهج البلاغه در ۳۵ سال گذشته را بیان کرد و گفت: ارزیابی بسیار مشکل و پاسخ آن آسان نیست. امام علی (ع) در خطبه کوتاهی در جنگ صفین توصیه میکند و میفرمایند: «کاسه سرت را به خدا عاریه بده و پاهایت را مثل میخ بر زمین بکوب» یعنی به گونهای خود را به خدا بسپار که به فکر کاسه سر خودت هم نباشی. بر همین اساس میتوان گفت در دوران دفاع مقدس عملکرد ما بسیار به نهج البلاغه نزدیک بود. همگان برای دفاع از کشور خود با تمام وجود تلاش و ایثار کرده و جان خود را فدا کردند، اما اگر بخواهیم امروز کلیات نهج البلاغه در زمینههای اقتصاد، اخلاق جتماعی، انتخابات، انتصابات، اخوت و روابط بین انسانها را در نظر بگیریم به زحمت میتوان رفتار خود را مورد قبول دانست.

https://shoma-weekly.ir/Uf9n32