در زمینه ادغامهای قبلی وزارتخانه ها مثل ادغام وزارت صنایع و معادن و بازرگانی تجربه موفقی نداشتیم پس به این استناد نمی توانیم ادعا کنیم که با ادغام وزارت راه و شهرسازی و ارتباطات تجربه موفقی به دست خواهیم آورد. چراکه با ادغام وزارتخانه ها چند هدف دنبال می شد؛ یکی از این اهداف کوچک سازی دولت بود که نمی شود گفت که حتی پس از یکسال و نیم از ادغام ها حتی یک کارمند از بدنه دولت خارج شده باشد یا قرار بود ساختمان های اضافی واگذار شود اما این اتفاق نیفتاده است.
سمیه عظیمی-چند هفته ای است که بحث های بسیاری درباره ادغام وزارت ارتباطات با وزارت راه و شهرسازی مطرح شده است؛ بحث هایی که هم واکنش نمایندگان مجلس و اصلاح بند 35 قانون برنامه پنجم توسعه را در پی داشت و هم دولت را به سمت اعلام نظر درباره تبدیل شدن این وزارتخانه به یک سازمان مستقل سوق داد.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با تغییر و تحولات ویژه ای همراه بوده است؛ انفکاک سازمان فضایی، ارجاع بخش عمده ای از وظایف سازمان تنظیم مقررات یا مجادله صداوسیما، وزارت ارشاد و شورای عالی فضای مجازی بر سر تولید محتوای بخش فناوری اطلاعات این وزارتخانه از جمله تغییراتی است که عزم مسئولان را برای ادغام این وزارتخانه با وزارت راه و شهرسازی جزم تر کرده است.
هرچند بنا به نظر مسئولان ارشد نظام که وجود این وزارتخانه را بنا به دلایلی همچون وجود و تشکیل شورای عالی فضای مجازی جزو نیازهای کشور نمی دانند اما داشتن یک ارگان نظارتی با اختیار سیاست گذاری کلان در حوزه ارتباطات از نظر کارشناسان این حوزه ضروری به نظر می رسد.
متن زیر ماحصل گفتگوی روزنامه شما با محمود لیائی مشاور وزیر ارتباطات در امور فناوری و صنعت است.
طی روزهای اخیر مباحثی درباره ادغام وزارت ارتباطات و راه و شهرسازی یا تبدیل این وزارتخانه به یک سازمان مطرح شده است. به نظر شما این اقدام موفقیت آمیز خواهد بود؟
معمولا در بحث ادغام یک نمونه موفق را به عنوان الگو مطرح می کنند؛ تجربه ادغام در کشوری دیگر یا دو وزارتخانه در کشور.
در زمینه ادغامهای قبلی وزارتخانه ها مثل ادغام وزارت صنایع و معادن و بازرگانی تجربه موفقی نداشتیم پس به این استناد نمی توانیم ادعا کنیم که با ادغام وزارت راه و شهرسازی و ارتباطات تجربه موفقی به دست خواهیم آورد.
چراکه با ادغام وزارتخانه ها چند هدف دنبال می شد؛ یکی از این اهداف کوچک سازی دولت بود که نمی شود گفت که حتی پس از یکسال و نیم از ادغام ها حتی یک کارمند از بدنه دولت خارج شده باشد یا قرار بود ساختمان های اضافی واگذار شود اما این اتفاق نیفتاده است.
نکته حائز اهمیت در این مورد عدم تدوین شرح وظایف وزارتخانه ها از سوی دولت است در حالی که باید پس از 6 ماه به مجلس ارائه می شد.
چطور می توان در حالی که هنوز تکالیف نیروها، ساختمان ها و سازمان های استانی وزارتخانه های جدیدالتاسیس مشخص نشده وزارتخانه ای مثل ارتباطات را در وزارت راه و شهرسازی که خود نیز ادغام شده است ادغام کرد؟
مضافا بر اینکه اهداف و برنامه های کاری وزارت ارتباطات با وزارت راه و شهرسازی نیز هم جنس نیست.
نکته دوم اینکه کسانی که موافق ادغام هستند استناد می کنند به تجربه کشوری مثل ترکیه در بخش یکی بودن وزارت ارتباطات با حمل و نقل.
در صورتی که در وزارتخانه ارتباطات و حمل و نقل ترکیه بخش مسکن وجود ندارد؛ ضمن اینکه اجرای این طرح در ترکیه هم موفق نبوده است.
بنده از نزدیک با کشور ترکیه آشنا هستم و نمایشگاه مربوط به تولیدات این حوزه در این کشور را دیده ام؛ باید گفت که حوزه آی تی آن در حد و اندازه های کشوری مثل ترکیه نیست؛ یعنی ممکن است که آنها در بحث حمل و نقل از کشور ما موفق تر عمل کرده باشند اما در حوزه آی تی عملکرد موفقیت آمیزی نداشته اند که اگر وزارتخانه مستقلی در این بخش داشتند حتما موفق تر هم بودند.
در برنامه پنجم توسعه درباره خودکفایی تولیدات محصولات امنیتی و فاوا و همچنین صادرات غیر نفتی در این زمینه هدف گزاری شده است. انحلال وزارت ارتباطات به فرض ادغام یا تبدیل به سازمان اهداف برنامه توسعه را تحت تاثیر قرار نخواهد داد؟
در برنامه پنجم توسعه، 2 درصد از تولید ناخالص ملی به بخش تولیدات حوزه فاوا اختصاص یافته است؛ مساله ای که ما با گذشت 2 سال از اجرای برنامه و تنها سه سال فرصت تا پایان برنامه فاصله زیادی داریم که به این 2 درصد دست پیدا کنیم.
بحثی هم در رابطه با دستیابی به سهم 1.5 درصد صادرات غیر نفتی در حوزه فاوا و محصولات نرم افزاری وجود دارد که باید تا پایان برنامه توسعه این رقم محقق شود.
این درحالی است که ما در حال حاضر با وجود داشتن وزارتخانه مستقل نیز به این رقم نرسیده ایم. چطور ممکن است این ارقام در صورت ادغام یا تبدیل به یک سازمان محقق شود؟
همچنین این نکته قابل توجه است که ما باید به سمت اقتصاد بدون نفت حرکت کنیم و یکی از مزیت های مهم کشور در این زمینه منابع انسانی و نیروهای متخصص این حوزه است.
چرا باید به دست خودمان مزایای نسبی خود را از دست بدهیم و فقط به سمت توسعه صنعت و کشاورزی حرکت کنیم؟
در صورتی که کشوری همانند هند سالانه حدود 70 میلیارد دلار یعنی چیزی معادل میزان صادرات نفت ما، فقط صادرات نرم افزار دارد که این مساله غیر از بخش صادرات مهندسی و امنیت تولیدات فاوای آنها است.
مطمئنا ما می توانیم به این جایگاه دست پیدا کنیم اگر از وابستگی به نفت قطع امید کنیم و به حوزه هایی نظیر تولیدات فاوا اهمیت بدهیم.
با توجه به اینکه بخشهایی از وزارت ارتباطات همچون مخابرات و سازمان فضایی از وزارت ارتباطات منفک شده یا به ارگان های دیگری ارجاع داده شده و تنها بخش فناوری ارتباطات باقی مانده است تصور نمی کنید که ممکن است با تبدیل این بخش به یک سازمان مستقل، عملکرد بهتری را شاهد باشیم؟
بحث فناوری اطلاعات بسیار مهم و بااهمیت است و شاید یکی از مهمترین دلایل رشد کشوری مثل چین در این حوزه داشتن وزارت صنعت و فناوری اطلاعات به صورت مستقل است.
باید توجه داشت که بحث ارتباطات تنها بحث اپراتورها نیست؛ ما در کشور شبکه ملی اطلاعات و شبکه ملی فیبر نوری را داریم که نیازمند سیاست گذاری و نظارت است.
همچنین علاوه بر بحث فناوری اطلاعات نیازمند سیاست گذاری کلان در حوزه ارتباطات هم هستیم.
باید دستگاهی وجود داشته باشد که هم از منافع ملی در حوزه ارتباطات دفاع کند و هم بتواند بر عملکرد این بخش نظارت داشته باشد
هرچند بنا به نظر مسئولان ارشد نظام که وجود این وزارتخانه را بنا به دلایلی همچون وجود و تشکیل شورای عالی فضای مجازی جزو نیازهای کشور نمی دانند اما داشتن یک ارگان نظارتی با اختیار سیاست گذاری کلان در حوزه ارتباطات از نظر کارشناسان این حوزه ضروری به نظر می رسد.
متن زیر ماحصل گفتگوی روزنامه شما با محمود لیائی مشاور وزیر ارتباطات در امور فناوری و صنعت است.
طی روزهای اخیر مباحثی درباره ادغام وزارت ارتباطات و راه و شهرسازی یا تبدیل این وزارتخانه به یک سازمان مطرح شده است. به نظر شما این اقدام موفقیت آمیز خواهد بود؟
معمولا در بحث ادغام یک نمونه موفق را به عنوان الگو مطرح می کنند؛ تجربه ادغام در کشوری دیگر یا دو وزارتخانه در کشور.
در زمینه ادغامهای قبلی وزارتخانه ها مثل ادغام وزارت صنایع و معادن و بازرگانی تجربه موفقی نداشتیم پس به این استناد نمی توانیم ادعا کنیم که با ادغام وزارت راه و شهرسازی و ارتباطات تجربه موفقی به دست خواهیم آورد.
چراکه با ادغام وزارتخانه ها چند هدف دنبال می شد؛ یکی از این اهداف کوچک سازی دولت بود که نمی شود گفت که حتی پس از یکسال و نیم از ادغام ها حتی یک کارمند از بدنه دولت خارج شده باشد یا قرار بود ساختمان های اضافی واگذار شود اما این اتفاق نیفتاده است.
نکته حائز اهمیت در این مورد عدم تدوین شرح وظایف وزارتخانه ها از سوی دولت است در حالی که باید پس از 6 ماه به مجلس ارائه می شد.
چطور می توان در حالی که هنوز تکالیف نیروها، ساختمان ها و سازمان های استانی وزارتخانه های جدیدالتاسیس مشخص نشده وزارتخانه ای مثل ارتباطات را در وزارت راه و شهرسازی که خود نیز ادغام شده است ادغام کرد؟
مضافا بر اینکه اهداف و برنامه های کاری وزارت ارتباطات با وزارت راه و شهرسازی نیز هم جنس نیست.
نکته دوم اینکه کسانی که موافق ادغام هستند استناد می کنند به تجربه کشوری مثل ترکیه در بخش یکی بودن وزارت ارتباطات با حمل و نقل.
در صورتی که در وزارتخانه ارتباطات و حمل و نقل ترکیه بخش مسکن وجود ندارد؛ ضمن اینکه اجرای این طرح در ترکیه هم موفق نبوده است.
بنده از نزدیک با کشور ترکیه آشنا هستم و نمایشگاه مربوط به تولیدات این حوزه در این کشور را دیده ام؛ باید گفت که حوزه آی تی آن در حد و اندازه های کشوری مثل ترکیه نیست؛ یعنی ممکن است که آنها در بحث حمل و نقل از کشور ما موفق تر عمل کرده باشند اما در حوزه آی تی عملکرد موفقیت آمیزی نداشته اند که اگر وزارتخانه مستقلی در این بخش داشتند حتما موفق تر هم بودند.
در برنامه پنجم توسعه درباره خودکفایی تولیدات محصولات امنیتی و فاوا و همچنین صادرات غیر نفتی در این زمینه هدف گزاری شده است. انحلال وزارت ارتباطات به فرض ادغام یا تبدیل به سازمان اهداف برنامه توسعه را تحت تاثیر قرار نخواهد داد؟
در برنامه پنجم توسعه، 2 درصد از تولید ناخالص ملی به بخش تولیدات حوزه فاوا اختصاص یافته است؛ مساله ای که ما با گذشت 2 سال از اجرای برنامه و تنها سه سال فرصت تا پایان برنامه فاصله زیادی داریم که به این 2 درصد دست پیدا کنیم.
بحثی هم در رابطه با دستیابی به سهم 1.5 درصد صادرات غیر نفتی در حوزه فاوا و محصولات نرم افزاری وجود دارد که باید تا پایان برنامه توسعه این رقم محقق شود.
این درحالی است که ما در حال حاضر با وجود داشتن وزارتخانه مستقل نیز به این رقم نرسیده ایم. چطور ممکن است این ارقام در صورت ادغام یا تبدیل به یک سازمان محقق شود؟
همچنین این نکته قابل توجه است که ما باید به سمت اقتصاد بدون نفت حرکت کنیم و یکی از مزیت های مهم کشور در این زمینه منابع انسانی و نیروهای متخصص این حوزه است.
چرا باید به دست خودمان مزایای نسبی خود را از دست بدهیم و فقط به سمت توسعه صنعت و کشاورزی حرکت کنیم؟
در صورتی که کشوری همانند هند سالانه حدود 70 میلیارد دلار یعنی چیزی معادل میزان صادرات نفت ما، فقط صادرات نرم افزار دارد که این مساله غیر از بخش صادرات مهندسی و امنیت تولیدات فاوای آنها است.
مطمئنا ما می توانیم به این جایگاه دست پیدا کنیم اگر از وابستگی به نفت قطع امید کنیم و به حوزه هایی نظیر تولیدات فاوا اهمیت بدهیم.
با توجه به اینکه بخشهایی از وزارت ارتباطات همچون مخابرات و سازمان فضایی از وزارت ارتباطات منفک شده یا به ارگان های دیگری ارجاع داده شده و تنها بخش فناوری ارتباطات باقی مانده است تصور نمی کنید که ممکن است با تبدیل این بخش به یک سازمان مستقل، عملکرد بهتری را شاهد باشیم؟
بحث فناوری اطلاعات بسیار مهم و بااهمیت است و شاید یکی از مهمترین دلایل رشد کشوری مثل چین در این حوزه داشتن وزارت صنعت و فناوری اطلاعات به صورت مستقل است.
باید توجه داشت که بحث ارتباطات تنها بحث اپراتورها نیست؛ ما در کشور شبکه ملی اطلاعات و شبکه ملی فیبر نوری را داریم که نیازمند سیاست گذاری و نظارت است.
همچنین علاوه بر بحث فناوری اطلاعات نیازمند سیاست گذاری کلان در حوزه ارتباطات هم هستیم.
باید دستگاهی وجود داشته باشد که هم از منافع ملی در حوزه ارتباطات دفاع کند و هم بتواند بر عملکرد این بخش نظارت داشته باشد
