در طول حیات اخوان المسلمین گاهی دیده شده مجوزهایی برای اعمال خشونت آمیز داده شده است . دراین رابطه عده ای معتقدند که نه تنها بین این دو جریان رابطه ای وجود دارد بلکه گروههای خشونت طلب فرزندان اخوان المسلمین بوده و از این جریان تغذیه و پشتیبانی می کنند. لیکن دسته ای دیگر خلاف این ادعا را گفته و بر دلایل خود مبنی بر جدایی این دو تفکر اصرار دارند. در ذیل به بررسی و استنادات این دو دسته می پردازیم .

مهمترین شواهد و مستنداتی که طرفداران نظریه بیان داشته اند به شرح ذیل می باشد:

١.اتهام به ترور عبدالناصر به اخوان المسلمین درسال ١۹۵۴ و داشتن فعالیت های زیرزمینی و مخفی در آن سالها.[1]

2. نقش ایمن الظواهری درتشکیل، رشد و گسترش القاعده.وی رهبر جهاد اسلامی مصر بوده که زمانی از اخوان المسلمین منشعب شده است [2]

3.اشتراک هدف القاعده و اخوان مبنی برآزادسازی اماکن مقدسه وبلاد اسلامی از دست کفار[3]

4. تاثیرات عمیق محمد قطب ، برادر سید قطب ، عبدالله عزام که هر دو از اخوان المسلمین بودند بر اسامه بن لادن.[4]

5.شباهت ساختارتشکیلاتی اخوان المسلمین با القاعده.[5]

6. توجه اخوان المسلمین به مساله جهاد ، تشکل جوانان و گروههای نظامی وافزودن توان نظامی [6]

7.سران گروههای جهادی زمانی جزو اعضای اخوان المسلمین بوده اند مانند:

- شیخ عبدالعزیزعوده مرشد معنوی جهاد اسلامی.[7]

- شیخ احمد یاسین ازنوارغزه اندکی پس ازآغازانتفاضه جنبش مقاومت اسلامی معروف به حماس را بنیان گذاشت .[8]

- سازمان آزادیبخش اسلامی ، تحت رهبری «صالح سریه» قرارداشت یکی ازجناحهای اخوان المسلمین اردن بود.

- شکری مصطفی ،بنیانگذار التکفیرنیزعضواخوان المسلمین بود.[9]

8.ویژگی های مشترک ایدئولوژی بنیاد گرایان و اخوانی ها از قبیل:

- دین ودولت :اسلام یک نظام وجودی کلی است، که خصوصیت عالمگیردارد ودرهمه زمانها ومکانها قابل اجرا است .

- قرآن وسنت: بنیادهای اسلام عبارتند از قرآن ، سنت رسول ،سیره پیامبروصحابه اش و نیز خلفای راشدین .

- صراط مستقیم:هدف دعوت به تجدید حیات معنوی ، بازگشت به صراط مستقیم است .

- رکن ششم :یک مسلمان باید اطاعت ازاصول 5 گانه اسلام فراتربرود و برای ساختن جامعه ایده آل ، یک زندگی دست به جهاد بزند.

- امت جهانی:هدف نهایی مسلمانان باید استقرارحاکمیت الله برتمامی بشریت باشد.بنابراین ، تمامی زمین ، موطن اسلامی است .

- عدالت اجتماعی: عدالت اجتماعی واقتصادی به وسیله رفتاراخلاقی معین می شود.

- فرمانروایی مشروع:براساس قرآن ، حکومت شورایی عمل خواهد کردودولت به اجرای شریعت ملزم خواهدشد.قدرت اجرایی ، مقید به تعالیم اسلام واراده مردم است .

- جامعه پاک دین:امت اسلامی بایدبراساس عقاید سلفیه وپیروی از پیام پیامبرو زندگی نمونه او ، از لحاظ دینی یک جامعه پاک باشد. خانواده سنگ بنای ساخت اجتماعی است.

- وحدت نظریه وعمل: راه اسلام نه راه تصوف ، بلکه راه اقدام وعمل است .[10]

9. مخاطبان مشترک اخوان المسلمین و گروههای تندرو شامل: جوانان ، عناصر شهری جدید، ناراضیان سیاسی ،عناصرسنتی - بومی ، طبقه پایین ، [11]

طرفداران واگرایی بین این دو جریان شواهد و مستنداتی بیان می نمایند که از جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

١.مغایرت اهداف اخوان المسلمین و عملکرد گروههای رادیکال:

«اجتناب از جدلهای مذهبی – فرقه ای»، «کمک به اقلیتهای اسلامی درممالک اسلامی» و «سیاست گام به گام اخوان المسلمین»[12] با عملکرد گروههای تندرو کاملا متضاد است.

2. بنیادگرایان تندرو الگوهای رفتاری گروههای شدیدا سازمان یافته را برمی گزینند و نشانه های آن می توان به جدیت و مداومت بیشتر نسبت هنجارهای رفتاری دیگر مسلمانان، اعمال خشونت در «تطهیر» و اصلاح جامعه اشاره نمود.

3. بنیادگرایان تندرو تلاش دارند تاازشیوه های زندگی جامعه پیامبرشدیداپیروی کنند.اخوان المسلمین تلاش می کنند اندیشه ها ورویه های جدیدرا درایدئولوژی ورفتارخودبگنجانند.[13]

4.خبرنگار الشرق الاوسط درباره شخصیت زرقاوی می گوید: او مردی است که تاریخ ،او را از قرن اول هجری با همان اخلاق ، قیافه و آرزوهایش به قرن 21 ،پرتاب کرده است.[14]

نتیجه گیری:

جنبش اخوان المسلمین برپایه اصولی استوار بوده است که مهمترین شاخصه این اصول دعوت و تبلیغ اسلام ازطرق مسالمت آمیزبوده است . البته در شرایطی برای دفع متجاوزان خارجی ، حرکتهایی صورت گرفته است و یا بودن سازمان مخفی در شرایطی ، ناقض این مدعا نمی تواند باشد.بنابراین تاکنون دعوت علنی به جهاد فراگیر، از سوی اخوان المسلمین ،همانند گروههای رادیکالی که دست به چنین اقداماتی زدند، صورت نگرفته است.

از جانب دیگر جدا شدن اغلب رهبران سازمانها و حرکتهای رادیکال از اخوان المسلمین دلیل متقن در ادامه ارتباط ارگانیک و تشکیلاتی،مالی و یا تسلیحاتی بین آنها نمی تواند جود داشته باشد.

معمولا اعمال و حرکتهای گروههای رادیکال نه تنها ازسوی اخوان المسلمین مورد تایید نبوده ،بلکه بعضا مورد تقبیح نیز واقع شده است مانند بروزاختلافات قومی و مذهبی و تعصبات و برداشتهای یکجانبه گرایانه از بعضی از آیات و روایات ، کشتار مردم عادی ، تکفیر و کناره گیری از جامعه و تخریب آثار باستانی ، کشتار مسلمانان دیگر مذاهب و...

نظریه ای نیز مطرح است که چنانچه حکومتها اجازه فعالیت بیشتری به اخوان المسلمین و جریانهای مسالمت آمیز دهند ، در عمل از رشد گروههای رادیکال و تندروی جلوگیری کرده اند.

منتقدین این نظریه نیز نتیجه می گیرند که گروههای تندرو در کنار اخوان المسلمین در واقع دو روی یک سکه هستند . حکومتها چه به اخوانی ها امتیاز بیشتری بدهند و چه ندهند ،رشد اسلام گرایی در جامعه را شاهد خواهند بود.

آنچه که مسلم است اخوان المسلمین و تفکرات آن ، بسترفکری ، فرهنگی ، اعتقادی مناسبی جهت رشد و شکوفایی جریانهای رادیکال بوده است . هرجا که اخوان المسلمین و یا شعبه ای از آن حضور داشته است، گروهها وسازمانهای اسلامی تندرو نیز دیده می شود.از جانب دیگر مشاهده شده است که اخوان المسلمین دربرابر این جریانات رادیکالی، موضعی مسامحه آمیز همراه با ارشاد داشته است . ولی اخوانی ها از قبل وجود سازمانهای تندرو ، از حکومتهای وقت به کسب امتیازات بیشتر سیاسی رسیده است.