سیدرضا صدرالحسینی
کارشناس مسائل بین الملل
در نقشه راه دولت سیزدهم این نکته حائز اهمیت است که جمهوری اسلامی ایران بتواند از همه توانمندیهای موجود در دنیا برای حفظ منافع و امنیت ملی خود بهرهبرداری کند به همین دلیل موضوع چندجانبه گرایی را در دستور کار خود قرار داده است. با توجه به اینکه جمهوری اسلامی بهشدت با یکجانبهگرایی آمریکایی مخالف است، لذا تلاش کرده با تقویت جبهه مقاومت، شرایطی را پدید آورد که این کشور نتواند در غرب آسیا به نتیجه مطلوب ــ که همان تجزیه کشورهای مختلف است ــ دست یابد. جمهوری اسلامی ایران سعی کرده با پیوستن به حوزههای مختلف جغرافیایی و برقراری تعامل مطلوب با سایر کشورها یکجانبهگرایی آمریکا و دنیای غرب را خدشهدار کند تا چندجانبهگرایی تقویت شود به این دلیل در سازمانهایی همچون شانگهای و بریکس همکاریهای منطقهای خود را کلید زده است. جمهوری اسلامی در موضوعات مهم منطقهای و بینالمللی با توجه به جایگاه و موقعیتی که برخوردار است برای تقویت چندجانبه گرایی تلاشهای لازم را به عمل میآورد. باید توجه کرد، دو قطب مقابل یکجانبهگرایی آمریکا در حال حاضر روسیه و چین هستند.
در سند امنیت ملی آمریکا این دو کشور دشمنان اصلی زیاده خواهی آمریکا بهشمار میروند، بنابراین نزدیکی ایران به این دو کشور طبیعی است. باید توجه کرد در دو سال گذشته ارتباطات ایران شکل جدیدی به خود گرفته بهطوری که با دو کشور روسیه و چین در نقاط مختلف روابطی در حوزه نظامی برقرار کرده که به برگزاری چند رزمایش نظامی موفقیت آمیز منجر شده است و پیام مخالفت با یکجانبهگرایی را نیز به این وسیله به آمریکا رساندهایم. این روند باید در حوزههای گوناگون تداوم داشته باشد و دیدار مسئولان و مقامهای سیاسی ایران در راستای تشکیل قطب جدید قدرت کاملا مشهود است.
آمریکاییها باید بپذیرند دیگر موضوعی به نام یکجانبه گرایی بهویژه در غرب آسیا مفهوم و معنایی ندارد. برای حضور و فعالیت غرب ازجمله آمریکا یکجانبهگرایی باید از دستور کارشان خارج شود و به چندجانبهگرایی رضایت دهند. غربیها که در افول به سر میبرند و این موضوع بهویژه بعد از بحران اوکراین پررنگتر شده است، باید متوجه باشند زمان یکجانبهگرایی پایان یافته است. قدرت بلامنازع چین در موضوعات اقتصادی، قدرت روسیه در امور نظامی و قدرت جمهوری اسلامی ایران در موضوعات منطقهای باعث نزدیک شدن سه کشور به هم و ایجاد مثلث جدیدی شده است که مانع بروز و ظهور دوباره غرب میشود. علاوه بر این، قطعا کشورهای دیگری که با یکجانبهگرایی آمریکا مخالف هستند به این مثلث میپیوندند و مانند بریکس و شانگهای امکان ایجاد قطب جدیدی در حوزه مسائل سیاسی و امنیتی وجود دارد. این موضوع آمریکاییها را سخت ناراحت کرده اما واقعیت این است آمریکا و غرب بهدلیل اصرار به یکجانبهگرایی و اینکه جهان باید به خواست و اراده غرب اداره شود، خود به وجود آورنده شرایط موجود هستند.
برای عبور از یکجانبهگرایی آمریکا در ابتدای راه و نیازمند ایجاد پیوندهای مختلف در آمریکای لاتین و سایر کشورهای آسیایی هستیم تا جهان با شرایط جدیدی اداره شود. موضوع به قدری جدی است که حتی برخی کشورهای اروپایی بعد از جنگ اوکراین از یکجانبهگرایی آمریکا ناراحت و به این موضوع معترض هستند. برخی کشورهای اروپای شرقی، مخالفتهای خود را با اقدامات آمریکا و طولانی کردن جنگ اوکراین نشان دادهاند، بنابراین یارگیری و عضوگیری از کشورهای مختلف در پنج قاره برای مثلث یاد شده کلید خورده است .